تربیت لذت بخش

خانواده، اولین پایه‌گذار شخصیت و ارزش‌ها و معیار های فکری کودک است و نقش مهمی در تعیین سرنوشت و سبک و خط مشی زندگی آینده او دارد. خانواده، نخستین محیط زندگی فرد است و در حقیقت الگوی کوچکی از الگوی وسیع‌تر اجتماعی به شمار می‌رود که در آینده با آن مواجه خواهد شد. در آن جاست که کودک با جهان آشنا می‌شود و ارکان شخصیتش کم کم شکل می‌گیرد.

همه ما بر این امر واقفیم که بزرگ کردن و تربیت فرزندان، یکی از سخت‌ترین و پرزحمت‌ترین کار هایی است که افراد کمترین آمادگی را برای انجام آن در خود حس می‌کنند. اما با توجه به واقعیت گفته شده همه والدین می‌توانند با رعایت نکاتی چند گام‌ های موثری را برای داشتن ارتباط موثر و سازنده با فرزندان خود برداشته و تبدیل به والدینی نمونه شوند.

اعتماد به نفس کودک خود را افزایش دهید

میراث گران ب هایی که همه ما به عنوان پدر و مادر برای فرزندانمان به جای می‌گذاریم احساس عزت نفس است. این خصوصیت هدیه‌ای نیست که بتوان آن را از طریق وراثت به کودکان انتقال داد. عزت نفس بر اساس تجارب ما و از روز های اول زندگی شروع به شکل گیری می‌کند و والدین در شکل دادن عزت نفس کودک خود تأثیر بسزایی دارند.

کودکان از نوزادی وقتی که خود را در چشم والدین می‌بینند حس بودن را تجربه کرده و این احساس در آنها شروع به ایجاد شدن می‌کند. کلمات شما و رفتار و اعمالتان به عنوان والدین بیش از هر چیز دیگر در پرورش اعتماد به نفس کودکان تأثیر می‌گذارد. تمامی استعدادها و توانایی‌ های بالقوه کودک نابود خواهد شد مگر اینکه حس عزت نفس آنها را فعال کرده و به هر کدام جهت بدهید.

این امر ثابت شده که در صورت داشتن اعتماد به نفس بالا با قدرت بیشتری می‌توانیم با مشکلات برخورد کنیم و به موقعیت بهتری دست یابیم. کودکانی که احساس خوبی در مورد خودشان دارند با تعارضات و خرده ناملایمات بهتر کنار می‌آیند و فشار های منفی را بیشتر تحمل می‌کنند. کودکانی که اعتماد به نفس بالایی دارند با بهره گیری از استعداد و خلاقیت خود به ابراز وجود می‌پردازند و به راحتی تحت تاثیر محیط قرار نمی‌گیرند. آنها بیشتر می‌خندند، بیشتر شادند و بیشتر از زندگی خود لذت می‌برند.

برای پرورش اعتماد به نفس کودکان به شیوه‌ های زیر می‌توان اقدام کرد:

الف ـ تشویق کردن کودکان

همه ما از قدرت تشویق و اهمیت آن باخبریم. یکی از روش‌ های بسیار موثر در تربیت کودک و ارضاء نیاز های روانی او تشویق کار های خوب کودک است. تشویق درست، به جا و به موقع باعث رشد اعتماد به نفس در انسان می‌شود. بچه‌ها باید به شیوه درست تشویق شوند تا احساس خوبی نسبت به خودشان داشته باشند و حس لیاقت در آن‌ها رشد کند.

اگر کودک در کار های خوب مورد تحسین قرار گیرد به آن کارها متمایل می‌شود و بالعکس. تشویق آن‌ها هر چند کوچک احساس غرور را در آن‌ها ایجاد می‌کند. با تشویق مناسب کودک، به توانایی هایش دلگرم و نسبت به قابلیت هایش آگاه می‌شود.

چیزی که هر کودکی باید آن را باور کند این است که« من می‌توانم این کار را انجام دهم» تمام تلاشی که والدین می‌توانند در این زمینه انجام دهند این است که به کودک فرصت دهند و از او حمایت کنند تا بتواند مهارت‌ های تازه را به خوبی یاد بگیرد

رعایت اصول زیر برای مفید واقع شدن تشویق توصیه می‌شود:

۱ ـ کار یا رفتار کودک مورد تشویق قرار گیرد نه خود او.

۲ ـ علت تشویق باید برای کودک مشخص شود.

۳ ـ تشویق صورت رشوه به خود نگیرد.

۴ ـ تشویق نباید از حد تجاوز کند، زیرا کودک را به غرور و خودبینی مبتلا می‌سازد. به طور کلی از تعریف و تحسین‌ های بی‌پایه و اغراق آمیز پرهیز کنیم.

۵ ـ اگر کودک شما در یک زمینه خاص توانایی و استعداد دارد حتماً آن را شناسایی کنید و با تشویق آن باعث ایجاد پشتکار و میل به تمرین بیشتر در او شوید.

ب ـ کمک به رشد حس استقلال در کودکان

اجازه دادن به کودک برای انجام کارها به صورت مستقل در او احساس توانمندی و قدرت ایجاد می‌کند. استقلال و اعتماد به نفس ارتباطی نزدیک با هم دارند.

خود ما وقتی وظایفی را که زندگی بر عهده ما قرار داده انجام می‌دهیم خودمان را با نگاه مثبت تری ارزیابی می‌کنیم. وقتی مهارت جدیدی می‌آموزیم اعتماد به نفس بیشتری پیدا می‌کنیم.

چیزی که هر کودکی باید آن را باور کند این است که «من می‌توانم این کار را انجام دهم» تمامی تلاشی که والدین می‌توانند در این زمینه انجام دهند این است که به کودک فرصت دهند و از او حمایت کنند تا بتواند مهارت‌ های تازه را به خوبی یاد بگیرد. در مقابل استفاده از کلمات تحقیر آمیز و مقایسه او با دیگران احساس بی‌ارزشی را در کودک به همراه می‌آورد.

هیچ گاه سعی نکنید با حرف هایتان کودک را تحقیر سازید. جملاتی مثل ـ چه کار احمقانه‌ای ـ یا ـ تو چه کار های بچه گانه‌ای انجام می‌دهی ـ باعث صدمه به کودک می‌شود.

به کودک خود اجازه دهید که بداند هر کسی اشتباه می‌کند و شما همواره او را دوست دارید. حتی وقتی رفتارش مورد پسند شما نباشد. ما در مورد رفتار های فرزندانمان می‌توانیم اظهار نظر کنیم ولی درباره شخصیت او نباید قضاوت کنیم. مثلاً وقتی از فرزندمان کار اشتباهی سرزد می‌توانیم نارضایتی خود را از انجام آن کار اعلام کنیم ولی نباید بگوییم چون آن کار را انجام داده آدم بدی است.

برای کودک خود وقت بگذارید

احترام گذاشتن به کودکان را به شکل‌ های مختلف می‌توان نشان داد. از جمله وقت گذاشتن برای آنها است. با وقت گذاشتن برای بچه‌ها در واقع پیام غیر مستقیم به او می‌دهیم که برای تو ارزش زیادی قایلیم و دوست داریم وقتمان را با تو بگذرانیم. بچه‌ها در هر سنی که باشند چه نوزاد باشند چه در سنین بالاتر به سر ببرند نیاز به گذراندن زمانی خاص با والدین خود دارند.

احترام به فرزندان را در مراحل مختلف رشد می‌توان با خوب گوش کردن و توجه به حرف‌ های آنها نشان داد. با گوش کردن به حرف‌ های کودک در واقع نشان می‌دهیم که برایش ارزش قایلیم و دوست داریم شنونده حرف‌ های او باشیم.

منظور از زمان خاص آن است که در آن ساعت‌ها پدر و مادر به انجام دادن هیچ کاری مشغول نباشند و کودک این احساس اختصاصی بودن زمان را برای خود درک کند. خیلی از والدین، بودن با بچه هایشان را فوق العاده می‌دانند.

هر هفته یک شب خاص برای با هم بودن را برنامه‌ریزی کنید و به فرزندتان اجازه دهید که خودش تصمیم بگیرد که چگونه زمان را بگذراند. بچه‌ هایی که توجهی را که از سوی والدین نیاز دارند دریافت نمی‌کنند اغلب کارها و رفتار های اشتباه انجام می‌دهند. چون مطمئن هستند از این طریق می‌توانند توجه والدین را جلب کنند.

اما در این بین از بهترین انواع وقت گذاشتن با کودکان عبارت است از..

بازی کردن با آن‌ها

▪ بازی کردن واقعاً هنر است. چون باید همبازی خوبی باشید.

▪ نشان ندهید از او بیشتر می‌دانید.

▪ در سطح فکری کودک با او همبازی شوید.

▪ مدام او را راهنمایی نکنید.

▪ تا وقتی پیش‌بینی می‌کنید که اوضاع خطرناک نشده برای کنترل کودک اقدامی نکنید. بسیاری از والدین آن قدر وقت صرف کنترل کردن کودکشان می‌گذارند که از وقت گذاشتن با کودک آن گونه که هر دو از کیفیتش راضی باشند غافل می‌مانند.

▪ گاهی گیج بازی در بیاورید و اعتراف کنید که اشتباه کرده اید.

از دیگر راه های وقت گذاشتن با کودک گفت و شنود است:

▪ احترام به فرزندان را در مراحل مختلف رشد می‌توان با خوب گوش کردن و توجه به حرف‌ های آن‌ها نشان داد. با گوش کردن به حرف‌ های کودک در واقع نشان می‌دهیم که برایش ارزش قایلیم و دوست داریم شنونده حرف‌ های او باشیم. از طرفی خوب گوش کردن والدین باعث می‌شود که کودک احساس خود را با والدین مطرح کند و بر آن سرپوش نگذارد.

▪ اگر برای صحبت با کودک وقت گذاشته نشود او احساس خــواهد کــرد که به انـدازه کافی خوب نیست و برای والدین بی‌اهمیت است.

▪ برای صحبت کردن پهلو به پهلو و در کنار هم بنشینید.

▪ نظرشان را در مورد چیز هایی که به آن‌ها مربوط است بپرسیم.

▪ از تجربه‌ های دوران کودکی خودمان و نیز وقایع زندگی خود کودک برایش حرف بزنیم. بچه‌ها عاشق این هستند که درباره خودشان بیشتر بدانند.

چنانچه کودک از خانواده محبت ببیند و به محبت بزرگترها اطمینان داشته باشد همواره به عواملی که موجبات آسایش و استراحت وی را فراهم می‌کند اعتماد کامل خواهد داشت.

کارتون دیدن با کودکان را با هم امتحان کنید. شما هم با دیدن آن‌ها ذوق کنید اما نه بیشتر از خود کودک.

نشان دهید که عشق شما به فرزندتان غیر شرطی است. کودکان باید بی‌قید و شرط مورد محبت قرار بگیرند. محبت بی‌قید و شرط یعنی محبتی که هیچ شرطی برای ابراز آن تعیین نشده و بی‌دریغ نثار کودک می‌شود. در خانواده‌ هایی که صمیمیت و محبت و مهربانی وجود دارد کودک می‌تواند با اطمینان به شخصیت خود با مشکلات روبرو شود و از سوی دیگر بدون داشتن اضطراب و تشویش رفتار های نامناسب خود را مورد تردید قرار داده و سعی کند آن‌ها را به نحو مطلوبی تغییر دهد.

چنانچه کودک از خانواده محبت ببیند و به محبت بزرگترها اطمینان داشته باشد همواره به عواملی که موجبات آسایش و استراحت وی را فراهم می‌کند اعتماد کامل خواهد داشت و گرنه این اعتماد از او گرفته می‌شود و به طبع همه چیز برای او ناراحت کننده و خطرناک خواهد بود. و او را از اضطراب سرشار می‌سازد.

منبع: روزنامه اطلاعات