mp3 تربیت دینی به روش

اگر می خواهید فرزندی دیندار داشته باشید، این سه نکته را بخوانید و فراموش نکنید:

تدریجی بودن تربیت

یکی از مهمترین اصول در تربیت دینی، اصل تدریج است. در جهان هستی هر پدیده و رویداد دارای ضابطه و قانونی است. هر چیزی ظرفیت و اندازه ای خاص دارد. پرورش ابعاد روحانی انسان هم از ضابطه و قانون تدریج و تکامل پیروی می کند. سنت تدریج در حوزه تربیت دینی یک اصل است.
پرورش دینی باید با برنامه ریزی زمانبندی شده متوازن، همراه با تربیت بدن و به پیروی از عقل، مبتنی بر شناخت نیازها، علایق و قابلیت ها انجام گیرد.

آموزه های پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در تربیت دینی این اصل را خاطرنشان می سازد که پرورش باید در چرخه ها و دوره های رشد: ـ «رشد بدنی، ذهنی و عقلی» ـ و براساس یک سیر منظم صورت گیرد.

بر این اساس، پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) دوره های تربیتی را به سه دوره: سیادت، اطاعت و وزارت تقسیم می کند و برای هر کدام با توجه به نیازهای آن دوره دستور عمل های خاص بیان می کند.

عدم توجه به اصل تدریج، مربیان را با مشکلات زیادی روبه رو می گرداند؛ زیرا اگر کودک به یکباره بدون آمادگی تدریجی، در همان روز مقرر که مکلف می گردد، با انبوهی از تکالیف روبه رو شود و خود را ملزم به رعایت همه آنها بداند، قطعا شانه خالی می کند و از عهده این همه وظیفه و مهم برنمی‌آید. اگر هم بپذیرد، تکلیف (که یک شرافت ارزشمند می باشد) برای او خاطره ای شیرین و به یادماندنی نخواهد بود. مثل اینکه شخصی را بدون هیچ آمادگی به درون حوض آب سرد پرتاب و دچار شوک کنیم، در حالی که اگر آرام آرام بدن خود را داخل آب می کرد، برای او هیچ مشکلی پیش نمی آمد.

کودکی که هیچ انسی با نماز نداشته، یک دفعه مکلف می شود که شبانه روز هفده رکعت نماز بخواند و یا دختر خانمی که هیچ گونه پایبندی، گرچه اندک به پوشش نداشته، الان مجبور می گردد حجاب را به طور کامل رعایت کند نماید! طبیعی است که دچار وحشت می شود.

تاثیر احترام

انسان ها از نظر روانی، به احترام نیاز دارند و غالبا به افراد و پدیده هایی توجه می کنند که نیاز آنها را تأمین نماید، بدین جهت یکی از اصول اساسی در تربیت دینی، توجه به «اصل احترام» است.

بدون احترام و گرامی داشت شخصیت کودک، توفیق چندانی در تربیت دینی نخواهد بود. به خاطر اهمیت این اصل، رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) به عنوان والاترین الگوی تربیتی و بزرگترین مربی انسان ها، اهتمام خاصی نسبت به گرامیداشت و احترام به کودکان داشتند. در برخورد با امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) توجه به این اصل را در سیره تربیتی حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) به خوبی می بینیم. نقل می کنند:

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نشسته بودند، حسن و حسین (علیهماالسلام) وارد شدند، حضرت به احترام آنها از جای برخاست و به انتظار ایستاد. کودکان آرام می آمدند، لحظاتی طول کشید، از این رو رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) خود به طرف کودکان پیش رفتند و از آنان استقبال کردند، بغل باز کردند و هر دو را در آغوش گرفتند.

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) برای امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) احترام ویژه ای قائل بودند و با عنایت خاص برخورد می کردند، مَنِش و روش برخورد ایشان با کودکان دیگر نیز نشان از احترام به آنان داشت.

سیره نویسان گزارش داده اند: هر وقت که رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از سفری برمی گشت، در راه با کودکان برخورد می کرد و به احترام آنها می ایستاد، سپس امر می فرمود که کودکان را از زمین بلند کرده و به حضرت دهند. رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) بعضی را در بغل می گرفتند و به اصحاب امر می فرمود کودکان را بغل بگیرید. اطفال از این برخورد محبت آمیز، بی اندازه خوشحال می شدند و این خاطرات شیرین را هرگز فراموش نمی کردند.

همین شیوه و روش را پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) به والدین توصیه می کرد و می فرمود: «به فرزندان خود احترام بگذارید و با آداب و روش پسندیده با آنها برخورد کنید.»

احترام به کودکان در سیره رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) اهمیت داشت و گاهی اتفاق می افتاد حضرت جهت رعایت حال کودکان، نماز خود را به سرعت پایان می داد. امام صادق (علیه السلام) نقل می کند که رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نماز ظهر را با مردم به جماعت گزارد و دو رکعت آخر را به سرعت و با حذف مستحبات خواند. پس از نماز مردم گفتند: یا رسول اللّه! آیا در نماز پیشامدی شد، حضرت فرمود: مگر صدای گریه کودک را نشنیدید؟

اعتدال لازم است

یکی دیگر از اصول تربیت اسلامی، اصل اعتدال است. با توجه به ظرفیت های مختلف انسان ها، این اصل در تربیت دینی ضرورت جدی پیدا می کند.

اعتدال است که انسان را به صراط مستقیم هدایت می کند. سیره رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) در دعوت مردم به دین و دینداری، بر اساس اعتدال و میانه روی بود. امیر مؤمنان (علیه السلام) فرمود: «سیره حضرت در زندگی اعتدال بود» و به صورت مؤکد امت را به اعتدال دعوت می فرمود: «من و پرهیزکاران امتم، از تن دادن به کارهای تحمیلی (که آمیخته به رفتار ساختگی و مایه ناراحتی و مشقت است) منزه و پیراسته هستیم.»

والدین عاقل، توجه به اصل اعتدال را در تربیت دینی همیشه مورد توجه قرار می دهند. عدم توجه به این اصل مهم و اساسی، همچون آفتی است بر سرزمین وجود تربیت شونده که ریشه دین و دینداری و ایمان فطری او را می خشکاند. برون رفت از مسیر اعتدال در تربیت دینی بسیار آسیب زا است، از این رو در نظام تربیتی اسلام، توجه به اصل اعتدال، همیشه مورد نظر بزرگان دینی قرار داشته، رمز موفقیت رسول اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) در دعوت فراگیر و گسترده مردم، توجه به این اصل بوده است.

منبع: کانون گفتمان قرآن