تبعیض بین فرزندان چه تبعاتی دارد؟

تبعیض بین فرزندان و تفاوت قائل شدن در سن و جنسیت آن ها، باعث می شود نیازها و عواطف آنان متفاوت باشد و پدر و مادر با هر کدام، به شیوه خاصی رفتار کنند. فقط باید مراقب باشند این تفاوت در رفتار، به تبعیض بین فرزندان و فرق گذاشتن بین آن ها منجر نشود…

این که یکی از فرزندانتان، مهربان تر از بقیه است و شما او را بیشتر دوست دارید یا پسرتان به سن نوجوانی رسیده است و باید امکانات بیشتری برایش فراهم کنید، هیچ ایرادی ندارد و تبعیض بین فرزندان بر آن اطلاق نمی شود. ممکن است ناگزیر باشید با بچه هایتان به شیوه های مختلف رفتار کنید.

تفاوت در سن و جنسیت فرزندان، باعث می شود نیازها و عواطف آن ها متفاوت باشد و پدر و مادر با هر کدام به شیوه خاصی رفتار کنند. فقط باید مراقب باشند این تفاوت در رفتار، به تبعیض بین فرزندان و فرق گذاشتن بین آن ها، منجر به این نشود که کودک یا نوجوان شان، رنج کشد و حسادت، کج خلقی و پرخاشگری در رفتارهایش مشاهده شود.

دکتر ملیحه سادات موسوی تهرانی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه در ماهنامه «همشهری آیه» به بیان اهمیت تفاوت نگه داشتن بین فرزندان از دیدگاه اسلام پرداخته است که بخش هایی از آن را در ادامه می خوانید:

حقش را ادا کنید

خداوند در آیه ۸ سوره مبارکه مائده می فرماید: «عدالت داشته باشید که به پرهیزکاری نزدیک تر است و از معصیت خدا بپرهیزید که از آن چه انجام می دهید باخبر است».

بر اساس این آیه شریفه، عدالت شرط اساسی برای هر برخورد و قضاوتی است و موجب می‌شود حقوق افراد محفوظ بماند. طبیعی است که این نکته در مورد روابط بین اعضای خانواده اهمیت بیشتری پیدا می کند. چرا که فرزندان در خانواده عدالت و رفتار درست را از پدر و مادر و بزرگترهای خود می آموزند.

بدین ترتیب می توان ادعا کرد که اجرای عدالت و پرهیز از تبعیض بین فرزندان، یکی از اصول اساسی تربیت است که در موارد گوناگون باید از سوی والدین و بزرگترهای خانواده رعایت شود تا جلوی آسیب ها و تهدیدهای احتمالی گرفته شود.

طبق روایتی که در کتاب «مکارم الاخلاق» آمده است پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) ضمن نهی از تبعیض بین فرزندان فرموده اند: «بین فرزندانتان با عدالت رفتار کنید همان طور که دوست دارید آن ها با شما به عدالت رفتار کنند».

عدالت رفتار یک شکل نیست

اشتباه نکنید! رفتار عادلانه با فرزندان به این معنی نیست که همه آن ها را یک جور ببینید و هیچ فرقی میانشان قائل نباشید. در واقع عدالت داشتن میان آن ها به این مفهوم نیست که پدر و مادر از نظر تامین نیازهای مادی و شیوه اظهار محبت و علاقه نسبت به فرزندان خود به یک صورت رفتار کنند و به عنوان مثال تمام لوازم مورد نیازی را که برای پسر نوجوان خود فراهم کرده اند در اختیار کودک پنج، شش ساله هم قرار دهند.

به هر حال واضح است که نیازهای هر انسان در سنین مختلف با هم فرق دارد و نباید نیازهای مادی و عاطفی دوران کودکی و نوجوانی را یک جور دید و آن ها را مانند هم تامین کرد.

کودک نیازهای عاطفی پررنگ تری دارد و شیوه پاسخ دادن به آن ها باید به گونه ای باشد که از افراط و تفریط خودداری شود اما نوجوان بیشتر از هر چیز دیگری می خواهد از طرف خانواده و بزرگترها به عنوان یک شخص صاحب نظر و محترم شناخته شود.

تاکید پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) بر رعایت عدالت بین فرزندان

روایت ها نشان می دهد که دقت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در برخورد با کودکان و رعایت عدالت بین آنها و دوری از تبعیض بین فرزندان تا اندازه ای بود که وقتی شخصی همراه با فرزندانش خدمت آن حضرت رسید، حضرت به رفتارهای او با فرزندانش توجه داشتند و نکاتی را تذکر می دادند.

در کتاب «وسائل الشیعه» روایتی با این مضمون آمده است: «مردی در حضور پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) یکی از فرزندانش را در آغوش گرفت و او را بوسید اما به فرزند دیگرش توجهی نکرد. پیامبر به او در خصوص اجتناب از تبعیض بین فرزندان تذکر داد و فرمود: « چرا بین فرزندانت با عدالت رفتار نمی کنی؟!».

اگر پدر یا مادری در میان فرزندان خود جانب عدالت و مساوات را رعایت نکند و به تبعیض بین فرزندان مبادرت ورزد و با این کار باعث شود که حق یکی به نفع دیگری پایمال شود و از بین برود یا احساس حقارت یا خود کم بینی در فرزند ایجاد شود، چنین رفتاری گناه است و پدر و مادر به دلیل چنین برخوردی مسئولند.

احساساتتان را کنترل کنید

امکان دارد پدر یا مادری یکی از فرزندان خود را به دلیل داشتن مزیت هایی از جمله مهربانی و دلسوزی نسبت به والدین یا فضیلت های دیگر، بیشتر از بقیه فرزندان دوست داشته باشد.

در این خصوص باید توجه داشت که ابراز احساسات و اظهار علاقه در میان فرزندان و به خصوص کودکان و نوجوانان به گونه ای نباشد که روحیه حساس آن ها را تحریک کند چون کودکی و نوجوانی دوران حساس و مهمی است و هر نوع احساس تفاوت داشتن با فرزند دیگر سلامت روحی کودک یا نوجوان را تهدید می کند.

البته در مواردی که یکی از فرزندان دارای ویژگی هایی است که او را بر دیگران ممتاز می کند، بیان آن خصلت و اظهار آن در برابر بقیه فرزندان می تواند آن ها را متوجه کند که دلیل توجه والدین نسبت به او چیست.

نقل شده است امام کاظم (علیه السلام) در مواردی امام رضا (علیه السلام) را بر فرزندان دیگرشان ترجیح می دادند و ایشان را الگویی برای آن ها معرفی می کردند.

البته در تمامی این موارد دلیل برتری آن حضرت را مشخص می کردند و می فرمودند: «برادرتان دانشمند آل محمد است. درباره دین خود از او بپرسید و هرچه می گوید به خاطر بسپارید.»

دختر و پسر فرقی ندارد

دکتر علیرضا ناصری، روان شناس در تفکیک بین تفاوت و تبعیض بین فرزندان می گوید: میان دختر و پسر از نظر خلقت تفاوت های بسیاری وجود دارد، اما این دلیل باعث نمی شود بین آن ها تبعیض گذاشت.

در خانواده هایی که تبعیض بین فرزندان شایع است و میان دختر و پسر فرق می گذارند، نسبت به توانایی های متفاوت این دو جنس آگاهی کمی وجود دارد. در حالی که در هر زمینه ای که پسر برتر باشد دختر نیز توانایی هایی دارد که این جای خالی را پر می کند. اگر شناخت والدین نسبت به توانایی های دو جنس کامل باشد در هیچ خانواده ای دیگر شاهد تبعیض نخواهیم بود.

عصای دست دوران پیری

در برخی خانواده های سنتی، یکی از مهمترین علل پسر دوستی، حفظ نام خانوادگی است. به عقیده آنان، فرزند پسر است که نام خانوادگی را زنده نگه می دارد و نسلشان را ادامه می دهد.

در مقابل در برخی از خانواده ها نیز دختران، نور چشمی والدین به حساب می آیند، این در حالی است که صرف جنسیت نیست که عصای دست دوران پیری والدین را مشخص می کند. چه بسیار پسران و چه بسیار دخترانی که در هنگام کهنسالی والدین، محبت و حمایت خود را از آنان دریغ کرده اند.

حسادت، نتیجه بزرگ تبعیض بین فرزندان

از مهمترین واکنش هایی که فرزند مورد تبعیض واقع شده از خود نشان می دهد، حسادت نسبت به دیگر فرزندان است. در این گونه مواقع، حس انتقام جویی در فرزند شعله‌ور می شود و حتی ممکن است خواهر و برادر در دوران بزرگسالی نیز رابطه خوبی با یکدیگر نداشته باشند.

کودکان مورد تبعیض، واکنش های متفاوتی از خود نشان می دهند، تهدید کردن و آزار دادن یا در پیش گرفتن رفتارهای تهاجمی به صورت پنهانی، خود را به شکل پسرها یا دخترها درآوردن، انواع ناسازگاری و آزار پدر و مادر از این گونه رفتارها محسوب می شود.

ناصری در این باره معتقد است: گاه پرخاشگری به صورت فعال دیده می شود، مانند دعوا کردن با دیگران، اما در برخی مواقع این پرخاشگری به صورت غیرفعال بروز می کند.

به عنوان مثال، فرد در ظاهر، انسان عصبی و بداخلاقی نیست، اما ممکن است در رفتارش با دیگران تاثیر بگذارد و اطرافیانش را به شکل دیگری آزار دهد؛ مثلا فرد بدقولی شود.

اعتراف بیش از ۳۰ درصد مادران به داشتن فرزندان نورچشمی!

یافته های یک پژوهش نشان داد: بیش از ۳۰ درصد مادران یکی از فرزندان خود را بیشتر دوست دارند. به گزارش ایسنا، بر اساس یافته های این پژوهش که در سایت parentdish روی ۲۲۱۲ تن از والدین انجام شده است، ۳۴ درصد از مادران و ۲۸ درصد از پدران اذعان کرده اند که یکی از فرزندان خود را بیشتر از بقیه دوست دارند.

منبع: میگنا