امام زاده عباس(ع) آزاد گله

امامزاده عباس در استان مازندران ،(شمال شرقی) شهرستان ساری، جاده ساری به بهشهر(بلوار امام رضا)، بعد از پل تجن، محله آزاد گله، خیابان امامزاده عباس واقع شده‌است.

شرح بارگاه امامزاده عبّاس (ع) ساری این زیارتگاه یکی از شاهکارهای معماری قرن نهم هجری است که در۳۰ دقیقه و ۳۶ درجه عرض جغرافیایی و در۵۸ دقیقه و۵۲ درجه طول جغرافیایی و به ارتفاع ۱۸ متری سطح دریا قرار گرفته است

بدنه اصلی بنا هشت ضلعی و بر بالای اضلاع ، قرنیسهای سینه کفتری وبالای آن کمربندی هشت ضلعی وبالای آن گنبد هرمی شکل هشت ضلعی وبرنوک این بنا یک قندیل طلاکاری شده واقع شده و ارتفاع این بنا ۳۰ متر میباشد . در ورودیه صحن یک درب چوبی نفیس قرار دارد و بر بالای آن پنجره مشبک قرار دارد وبر بالای این پنجره مشبک یک کتیبه وجود دارد ومتن این کتیبه بدین شرح میباشد : «ظهوروبروز قبرامامزاده معصوم عبّاس بن موسی کاظم در پنجشنبه یکم ماه مبارک رمضان سنه سبع و عشرین و ثمانمائه واجازه فرمودند سیّد امیر بن سیّد شرف الدین حسینی درشب مذکور به ظهور وجودعام»

در صحن مطهر یک ضریح مشبک فلزی قرار داردکه درسال ۱۳۵۲ ه.ش با سعی واهتمام مردم مومن و هیئت امنا وقت آستانه و اداره اوقاف شهرستان ساری برروی مرقد امامزاده عبّاس نصب شده است که جلوه خاصی به بقعه داده است. بر حاشیه بالای ضریح مشبک فلزی نو ساز آب طلایی و نقره ایی ابیاتی با خط خوش نستعلیق فضایلی حکاکی شده است. در موازات این ابیات از گوشه شمال غربی ضریح ،آیاتی از کلام الله مجید با خط خوش جمله: بسم ا… الرحمن الرحیم هل أتی علی الانسان تا امثالهم تبدیلا کتیبه فضایلی ۱۳۵۳ دیده میشود . ساخت ضریح در اصفهان به زرگری حسن پرورش و قلمزنی سیّد علی خسروانی و نجاری اخوان خالق زادگان ونقاشی های داخل ضریح توسط صفر علی امامی صورت گرفته است .

قبل از این ضریح یک ضریح مشبک چوبی قرارداشته است که اکنون در انبار موزه اداره اوقاف نگهداری میشود . در داخل این ضریح فلزی یک صندوقی بسیار عالی و نفیس که درازای آن ۲۵۰ و پهنای آن ۱۵۰ وبلندی آن ۱۲۰سانتیمتر است و بر حاشیه آن آیاتی از کلام الله مجید و در وسط بدنه شمالی مقابل دریچه این عبارات حک شده است :« بسم الله الرحمن الرحیم هذالمشهدالمقدس الحضرات الکرام امامزادگان بحق عباس بن عبدالله بن موسی الکاظم و محمد و حسن و زید عمل الصندوق بسعی و اهتمام سیّد مرتضی بن سیّدعلی بن سیّد شمس الدین بن سیّد عبدالصمد بن سیِد شمس الدین بهرام نجار تحریرا فی التاریخ ماه جمادی الاخر سنه سبع و تسعین و ثمانمائه ».

با توجه به کتیبه های موجود ظاهراً در زمان حکومت سیّد امیر بن شرف الدین حسینی در پنج شنبه اول ماه مبارک رمضان سال ۸۲۷ ه.ق قبر امامزاده عباس(ع) آشکارگردیده و سیّد امیرمرعشی که پسر سیّد شرف الدین پسر میرقوام الدین مرعشی است از سادات ذی نفوذ شهر ساری بود و پس از فوت پدر میرقوام الدین سهم الارث فراوانی به شرف الدین رسید و او نیز به فرزند ارشد خود سیّد امیرمنتقل کرد و پس از آشکار شدن قبر امامزاده عبّاس(ع) خبر به او رسید و او این واقعه را مرقوم نموده است « ظهور و بروز قبرمبارک امامزاده معصوم عبّاس بن موسی کاظم علیه السلام در شب پنجشنبه بیست ویکم ماه مبارک رمضان سنه سبع و عشرین و ثمانمائه و اجازه فرمودن سیّد امیر بن سیّد شرف الدین حسین در شب مذکور به ظهور خود عَلم …» و بر روی این چهار قبر یک صندوق چوبی توسط سید مرتضی بهرام نجار درسال ۸۹۷ ه. ق قرار گرفته که بر حاشیه آن آیاتی از کلام ا… مجید حک شده ودر بدنه شمالی آن عبارت زیرحک شده است :« بسم الله الرّحمن الرّحیم هذالمشهدالمقدس الحضرات الکرام امامزادگان بحق عبّاس بن عبدالله بن موسی الکاظم و محمدو حسن و زید عمل الصندوق بسعی و اهتمام سیّد مرتضی بن سیّد علی بن سیّد شمس الدین بن سیّد عبدالصمد بن سیّد شمس الدین بهرام نجار تحریرا فی التاریخ ماه جمادی الاخر سنه سبع و تسعین و ثمانمائه »

همچنین با توجه به ابیاتی که بر روی درب ورودی بقعه نوشته شده است:

حبذا کاخی که هردم بهر فیض بر درش روح القدس آید فرو

مرقد شهزاده عباس شهید ولد کاظم آن شه با آبرو

درزمان شاه روزافزون لقب حضرت آقامحمّد دان که او

خسرودین پروراست وعدل گر سروری گردون شکوه وعدل جو

برحفاظش ساخت عالی گنبدی مسجد وحوض وعمارت نکو

دین پناه آقا حسین کهف الانام تاابد این نام نیکو ماند ازاو

بهر تاریخش بپرسیدم زعقل گفت بادا رحمت یزدان براو بنظراینگونه میرسد درسال ۹۳۷ ه.ق یعنی چهل سال پس از استقرار صندوق امامزاده در زمان آقا محمد ملقب به روزافزون که خاندانی بودنددردستگاه حکومت مرعشیان خدمت میکردند شخصی بنام آقا حسین کهف الانام این گنبد آجری را ساخته و در کنار آن مسجد و حوض و عمارت هم ساخته بود که اکنون از مسجد و حوض و عمارت اثری نیست .

آقا محمد روز افزون پس از برداشتن تمام موانع و از بین بردن حکومت ضعیف شده مرعشیان به تمام مازندران در سال ۹۳۴ ه.ق دست یافت و حاکم مطلق تبرستان شد و در سال ۹۳۷ ه.ق بقعه امامزاده عبّاس را بنا کرد که نسبت به مزارات شبیه خود که حدود ۹ بنا در ساری و اطراف است از همه با شکوه تر و بلندتر است شجره نامه نسب شریف امامزاده عباّس (ع) با سه واسطه به امام موسی کاظم (ع) منتهی میشود که از قرار ذیل است: « االعبّاس بن محمّد بن القاسم بن حمزه بن امام موسی الکاظم (ع) » شیخ آقا بزرگ تهرانی در کتاب ( الذریعه ) از او بشایستگی نام برده و در کتاب طبقات اعلام الشیعه جلد ۱ ، صفحه ۱۴۵ و ۱۴۶ می نویسد :« العبّاس بن محمّد بن القاسم بن حمزه بن موسی بن جعفر (ع) الشریف ابوالفضل ، الراوی عن ابی الحسن علی بن ابراهیم قمی تفسیر الموجود … » ترجمه : عباس بن محمّد بن قاسم بن حمزه بن موسی بن جعفر (ع) سیّدی شریف مُکَنی به ابوالفضل و روایت کننده تفسیر موجود علی بن ابراهیم قمی است در تأیید شجره امامزاده عبّاس (ع) امام فخر رازی در کتاب الشجره المبارکه صفحه ۱۱۰ و ۱۱۱ و عمیدی دانشمند نسب شناس در کتاب المشجّر الکشاف جلد یک صفحه ۱۳۴ و کتاب تفسیر القمی جلد یک صفحه ۱۷ و آیه الله العظمی خویی در کتاب معجم رجال الحدیث جلد ۹ صفحه ۲۳۹ از این شخصیت بزرگوار یاد می کنند .

امام فخر رازی در کتاب الشجره المبارکه صفحه ۱۰۹ فرزندان امامزاده عباس را حسن ، زید و جعفر مکنی به ابومحمد معرفی میکند . همچنانکه در کتیبه صندوقی که در داخل ضریح بر روی مزار این چهار امامزاده قرار دارد نوشته شده است : درکنار امامزاده عبّاس (ع) حسن و زید و محمد مدفون میباشند.

منبع: کتاب تاریخ تشیّع و مزارات شهرستان ساری بقلم دکتر محمد مهدی فقیه بحرالعلوم.