المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء

اشاره:

کتاب محجه البیضاء نوشته محمدبن شاه مرتضی، مشهور به ملا محسن فیض کاشانی است. ملامحسن فیض کاشانی، در سال ۱۰۰۷ ق در کاشان متولد و در سال ۱۰۹۱ق در همان شهر به خاک سپرده شد. از بزرگان علمای امامیه، هم زمان با عصر صفویان و مدتی امام جمعه اصفهان بود. در محضر استادان بزرگی، چون سیدهاشم بحرانی و صدرالدین شیرازی کسب فیض کرد و بیش از صد کتاب و رساله در زمینه های گوناگون علمی از ایشان برجاست. در حدیث، از پیشوایان شش گانه حدیث شیعه شمرده می شود. وافی، شافی و النوادر، از کتاب های حدیثی ایشان است.

محجه البیضاء از کتاب های اخلاقی ایشان و تهذیب کتاب اخلاقی احیاء علوم الدین غزالی است. وی تلاش کرده است کتاب را با همان ترتیب و با دیدگاه شیعی به نگارش درآورد و آنچه را در آن کتاب از باورهای اهل سنت و اهل تصوف و مغایر با مبانی شیعه بوده است، بپیراید. محجه البیضاء از کتاب های اخلاقی است که افزون بر دیدگاه فلسفی و عرفانی، از آیات قرآن و روایت ها نیز فراوان بهره برده است.

این کتاب، چهار بخش دارد و هر بخش شامل ده کتاب است:

بخش اول ـ عبادات: در این بخش، مباحث عبادی، اسرار آن و مطالبی درباره عبادت ها که در فقه نیامده است، مطرح می شود.

بخش دوم ـ عادات: مباحث مربوط به روابط میان مردم و معاملات که هر انسان مؤمنی از دانستن آنها بی نیاز نیست، آمده است؛ مسائلی مانند: آداب خوردن و آشامیدن، آداب ازدواج، آداب هم نشینی و معاشرت. در این قسمت، به جای بحث «آداب السماء والوجد» که در کتاب احیاء العلوم غزالی آمده و درباره آداب متصوفه است، بحث «آداب الشیعه و اخلاق الامامه» جای گزین شده است.

بخش سوم ـ مهلکات: در این قسمت، آنچه در قرآن نکوهش شده و باید هر انسانی نفس خود را از آن پاک سازد، مانند حسد و کینه سخن به میان آمده و راه های درمان آن، همراه با شواهدی از قرآن و روایت بیان شده است.

بخش چهارم ـ منجیات: در این بخش، صفات نیکو و پسندیده که مقربان و صدیقان بدان آراسته و بدین وسیله به خداوند تقرب می جویند، معرفی شده است و در هر صفت، حدود و سبب به وجود آمدن آن و راه های رسیدن به آن صفت، بیان شده است.

کتاب محجه البیضاء، در هشت جلد و در چهار مجلد به چاپ رسیده است.