اعمال شب مبعث و کرامات امام علی ع

کرامات قبر امیر مؤمنان(علیه السلام) در شب مبعث، به روایت ابن بطوطه:

«ابن بطوطه»(۱) در سفرنامه خود، درباره کراماتى که در شب بیست و هفتم رجب، از حرم امیر مؤمنان(علیه السلام) دیده شده چنین نقل مى کند:

همه مردم این شهر (نجف) شیعه اند و از این حرم، کرامت ها ظاهر مى شود که منشأ عقیده مردم، به وجود قبر على(علیه السلام) در آن جا، همین کرامت هاست. از جمله آن که، در شب بیست و هفتم ماه رجب که آن را «لیله المحیا» مى نامند، گروه بسیارى از سراسر عراق و فارس و روم بعد از نماز «عشا» در کنار روضه على(علیه السلام) گرد مى آیند و بیماران سخت، مثل افراد فلج و زمین گیر را کنار ضریح مى گذارند و خود به نماز و ذکر و قرآن و زیارت، مشغول مى شوند و چون پاسى از شب بگذرد، مریض ها شفا مى یابند و صحیح و سالم مى شوند و با ذکر لا إلهَ اِلاَّ اللّه، مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللّه وَ عَلِىٌّ وَلِىُّ اللّه، برمى خیزند، این حکایت در میان آنها بسیار معروف است. هرچند من خود، آن شب را درک نکردم، ولى داستان آن را از افراد مورد اعتماد شنیدم، همچنین در مدرسه حرم، سه تن از افراد زمین گیر را دیدم که یکى از «روم» آمده بود و دیگرى از «اصفهان» و سوّمى از «خراسان» از حالشان جویا شدم، گفتند امسال به «لیله المحیا» نرسیده اند و منتظرند تا سال آینده، این شب را درک کنند و شفا یابند، در این شب مردم از شهرهاى مختلف در نجف جمع مى شوند و بازار بزرگى نیز در آن شهر برپاست که تا ده روز ادامه دارد.(۲)

البتّه هم اکنون نیز در مناسبت هاى گوناگون در حرم هاى ائمّه اطهار(علیهم السلام) از جمله حرم امیر مؤمنان(علیه السلام) و حرم امام رضا(علیه السلام) بیمارانى شفا مى یابند که به یقین شما خوانندگان گرامى نیز از برخى از این کرامت ها و معجزات آگاهى دارید؛ و اخیراً در دفتر مخصوصى در آستانه هاى مقدّسه، نام آنها پس از تحقیق کافى با تمام مشخّصات ثبت مى شود.

پنجم: مرحوم «کفعمى»، براى شب مبعث این دعا را نقل کرده است:

اَللّـهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ بِالتَّجَلِى الاَْعْظَمِ فى هذِهِ اللَّیْلَهِ مِنَ الشَّهْرِ الْمُعَظَّمِ،

خدایا از تو خواهم به حق بزرگترین تجلى (تو) در این شب از این ماه بزرگ

وَالْمُرْسَلِ الْمُکَرَّمِ، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَغْفِرَ لَنا ما اَنْتَ بِهِ مِنّا

و به حق آن فرستاده گرامى که درود فرستى بر محمّد و آلش و بیامرزى براى ما آنچه را تو بدان از ما

اَعْلَمُ، یا مَنْ یَعْلَمُ وَلا نَعْلَمُ، اَللّهُمَّ بارِکْ لَنا فى لَیْلَتِنا هذِهِ، اَلَّتى بِشَرَفِ

داناترى اى که مى دانى و ما نمى دانیم خدایا مبارک گردان بر ما در این شبى که به واسطه شرافت

الرِّسالَهِ فَضَّلْتَها، وَبِکَرامَتِکَ اَجْلَلْتَها، وَبِالْمَحَلِّ الشَّریفِ اَحْلَلْتَها،

رسالت آن را فضیلت دادى و به کرامت خویش بزرگش کردى و به جاى باشرافتى درش آوردى

اَللّـهُمَّ فَاِنّا نَسْئَلُکَ بِالْمَبْعَثِ الشَّریفِ، وَالسَّیِّدِ اللَّطیفِ، وَالْعُنْصُرِالْعَفیفِ،

خدایا پس از تو خواهیم به آن بعثت شریف و آن آقاى بالطف و عنصرپارسا

اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاَنْ تَجْعَلَ اَعْمالَنا فى هذِهِ اللَّیْلَهِ وَفى سایِرِ

که درود فرستى بر محمّد و آلش و قرار دهى اعمال ما را در این شب و در سایر

اللَّیالى مَقْبُولَهً، وَ ذُنُوبَنا مَغْفُورَهً، وَ حَسَناتِنا مَشْکُورَهً، وَ سَیِّئاتِنا

شبها پذیرفته درگاهت و گناهانمان را آمرزیده و نیکیهایمان را مورد قدردانى و بدیهایمان را

مَسْتُورَهً، وَ قُلُوبَنا بِحُسْنِ الْقَوْلِ مَسْرُورَهً، وَ اَرْزاقَنا مِنْ لَدُنْکَ بِالْیُسْرِ

پوشیده و دلهامان را به گفتار نیک خرسند و روزیهایمان را از نزد خود به آسانى

مَدْرُورَهً، اَللّـهُمَّ اِنَّکَ تَرى وَ لا تُرى، وَ اَنْتَ بِالْمَنْظَرِ الاَْعْلى، وَ اِنَّ اِلَیْکَ

فراوان، خدایا تو مى بینى ولى خودت دیده نمى شوى و تو در بلندترین دیدگاهى و بطور مسلّم بازگشت

الرُّجْعى وَ الْمُنْتَهى، وَ اِنَّ لَکَ الْمَماتَ وَالْمَحْیا، وَ اِنَّ لَکَ الاْخِرَهَ

و پایان بسوى توست و مرگ و زندگى بدست توست و انجام

وَالاُْولى، اَللّـهُمَّ اِنّا نَعُوذُ بِکَ اَنْ نَذِلَّ وَ نَخْزى، وَ اَنْ نَأتِىَ ما عَنْهُ تَنْهى،

و آغاز از آن توست خدایا ما به تو پناه مى بریم ازخوار شدن و رسوایى و دست زدن به کارى که تو آن را قدغن کرده اى

اَللّهُمَّ اِنّا نَسْئَلُکَ الْجَنَّهَ بِرَحْمَتِکَ، وَ نَسْتَعیذُ بِکَ مِنَ النّارِ، فَاَعِذْنا مِنْها

خدایا ما از تو درخواست بهشت را به رحمتت داریم و پناه جوییم به تو از آتش دوزخ پس ما را به قدرت خویش

بِقُدْرَتِکَ، وَ نَسْئَلُکَ مِنَ الْحُورِ الْعینِ، فَارْزُقْنا بِعِزَّتِکَ، وَاجْعَلْ اَوْسَعَ

از آتش پناه ده و از تو حور العین درخواست کنیم پس به عزت خویش روزیمان گردان و وسیعترین

اَرْزاقِنا عِنْدَ کِبَرِ سِنِّنا، وَ اَحْسَنَ اَعْمالِنا عِنْدَ اقْتِرابِ اجالِنا، وَ اَطِلْ فى

روزى ما را در هنگام پیرى ما قرار ده و بهترین اعمال ما را هنگام نزدیک شدن مرگمان مقرر دار و طولانى کن عمر ما را در

طاعَتِکَ وَ ما یُقَرِّبُ اِلَیْکَ، وَ یُحْظى عِنْدَکَ، وَ یُزْلِفُ لَدَیْکَ اَعْمارَنا،

طاعت خود و در آنچه موجب تقرّب درگاهت شود و سبب بهره مندى نزد تو و نزدیکى تو گردد

وَاَحْسِنْ فى جَمیعِ اَحْوالِنا وَ اُمُورِنا مَعْرِفَتَنا، وَ لا تَکِلْنا اِلى اَحَد مِنْ

و در تمام احوال و کارهاى ما معرفتمان را کامل و نیکو گردان و ما را به هیچ یک از خلق

خَلْقِکَ فَیَمُنَّ عَلَیْنا، وَ تَفَضَّلْ عَلَیْنا بجَمیعِ حَوائِجِنا لِلدُّنْیا وَ الاْخِرَهِ،

خود وامگذار که بر سر ما منّت گذارد و بر ما تفضل فرما به برآوردن تمام حاجتهاى دنیا و آخرت ما

وَابْدَاْ بِابآئِنا وَ اَبْنآئِنا، وَ جَمیعِ اِخْوانِنَا الْمُؤْمِنینَ فى جَمیعِ ما سَئَلْناکَ

و آغاز کن در تمام آنچه ما براى خودمان از توخواستیم براى پدران و فرزندانمان و همه برادران مؤمن

لاَِنْفُسِنا، یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، اَللّـهُمَّ اِنّا نَسْئَلُکَ بِاسْمِکَ الْعَظیمِ، وَ مُلْکِکَ

ما اى مهربانترین مهربانها خدایا از تو خواهیم به حق نام بزرگت و فرمانروایى

الْقَدیمِ، اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد، وَ اَنْ تَغْفِرَ لَنَا الذَّنْبَ الْعَظیمَ،

دیرینه ات که درود فرستى بر محمّد و آل محمّد و این که بیامرزى براى ما گناه بزرگ ما را

اِنَّهُ لا یَغْفِرُ الْعَظیمَ اِلاَّ الْعَظیمُ، اَللّـهُمَّ وَ هذا رَجَبُ الْمُکَرَّمُ الَّذى اَکْرَمْتَنا

که براستى نیامرزد بزرگ را مگر شخص بزرگ خدایا این ماه رجب است که گرامى است و همان ماهى است که ما را بدان گرامى

بِهِ، اَوَّلُ اَشْهُرِ الْحُرُمِ، اَکْرَمْتَنا بِهِ مِنْ بَیْنِ الاُْمَمِ، فَلَکَ الْحَمْدُ یا ذَا الْجُودِ

داشته نخستین ماه محترمى است که ما را از میان همه امتها بدان گرامى داشتى پس ستایش خاص توست اى صاحب جود

وَالْکَرَمِ، وَ أَسْئَلُکَ بِهِ وَبِاسْمِکَ الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ الاَْعْظَمِ، اَلاَْجَلِّ الاَْکْرَمِ،

و بزرگوارى پس از تو خواهیم بدین ماه و به حق نام اعظم و …… و اجل اکرم

اَلَّذى خَلَقْتَهُ فَاسْتَقَرَّ فى ظِلِّکَ، فَلا یَخْرُجُ مِنْکَ اِلى غَیْرِکَ، اَنْ تُصَلِّىَ

تو که آن را آفریدى و در سایه ات مستقر گردید و آن نام از تو به دیگرى نرسد که درود فرستى

عَلى مُحَمَّد وَاَهْلِ بَیْتِهِ الطّاهِرینَ، وَاَنْ تَجْعَلَنا مِنَ الْعامِلینَ فیهِ

بر محمّد و خاندان پاک او و قرار دهى ما را از کسانى که در این ماه به طاعت تو عمل کنیم

بِطاعَتِکَ، وَ الاْمِلینَ فیهِ لِشَفاعَتِکَ، اَللّـهُمَّ اهْدِنا اِلى سَوآءِ السَّبیلِ،

و آنان که در این ماه آرزوى شفاعت تو را دارند خدایا ما را به راه راست راهنمایى فرما

وَاجْعَلْ مَقیلَنا عِنْدَکَ خَیْرَ مَقیل، فى ظِلٍّ ظَلیل، وَ مُلْک جَزیل، فَاِنَّکَ

و قرار ده جایگاه ما را در نزد خود بهترین جایگاه در سایه همیشگى رحمتت و سلطنت باعظمتت زیرا که تو ما را

حَسْبُنا وَنِعْمَ الْوَکیلُ، اَللّـهُمَّ اقْلِبْنا مُفْلِحینَ مُنْجِحینَ، غَیْرَ مَغْضُوب

کافى هستى و نیکو وکیلى هستى خدایا ما را برگردان به حال رستگارى و کامیابى که نه در زمره غضب شدگان

عَلَیْنا وَلا ضآلّینَ، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ، اَللّـهُمَّ اِنّى اَسئَلُکَ

باشیم و نه از جمله گمراهان به رحمتت اى مهربانترین مهربانان خدایا از تو خواهم

بِعَزآئِمِ مَغْفِرَتِکَ، وَ بِواجِبِ رَحْمَتِکَ، اَلسَّلامَهَ مِنْ کُلِّ اِثْم، وَالْغَنیمَهَ مِنْ

به حق وسایل حتمى آمرزشت و به آن رحمتت که بر خویش واجب کردى که مرا از هر گناهى سالم دارى و از هر نیکى

کُلِّ بِرٍّ، وَالْفَوْزَ بِالْجَنَّهِ، وَالنَّجاهَ مِنَ النّارِ، اَللّـهُمَّ دَعاکَ الدّاعُونَ

بهره مند سازى و به بهشتم برسانى و از آتش دوزخ نجاتم بخشى خدایا خوانندگان تو را خواندند

وَدَعَوْتُکَ، وَ سَئَلَکَ السّآئِلُونَ وَ سَئَلْتُکَ، وَ طَلَبَ اِلَیْکَ الطّالِبُونَ وَ طَلَبْتُ

و من نیز خواندمت و درخواست کنندگان از تو خواستند و من نیز از تو خواستم و جویندگان از تو جویا شدند و من

اِلَیْکَ، اَللّهُمَّ اَنْتَ الثِّقَهُ وَالرَّجآءُ، وَ اِلَیْکَ مُنْتَهَى الرَّغْبَهِ وَ الدُّعآءِ، اَللّهُمَّ

هم تو را جویا شدم خدایا تویى مورد اعتماد و امید و بسوى توست آخرین مرحله میل و اشتیاق و دعا خدایا

فَصَلِّ عَلى مُحَمَّد وَآلِهِ، وَاجْعَلِ الْیَقینَ فى قَلْبى، وَالنُّورَ فى بَصَرى،

درود فرست بر محمّد و آلش و بنه یقین را در دلم و روشنى در دیده ام

وَالنَّصیحَهَ فى صَدْرى،وَذِکْرَکَ بِاللَّیْلِ وَالنَّهارِ عَلى لِسانى،وَرِزْقاًواسِعاً

وخیرخواهى در سینه ام و ذکر خود را در شب و روزبر زبانم و روزى وسیع

غَیْرَ مَمْنُون، وَ لا مَحْظُور فَارْزُقْنى، وَ بارِکْ لى فیما رَزَقْتَنى، وَاجْعَلْ

بى منت و بى مانعى روزیم گردان و در آنچه نصیبم کرده اى برکت ده و بى نیازى

غِناىَ فى نَفْسى، وَ رَغْبَتى فیما عِنْدَکَ، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمیـنَ.

مرا در نفس خودم قرار ده و اشتیاقم را بدانچه نزد توست به رحمتت اى مهربانترین مهربانان.

سپس به سجده برو و صد مرتبه بگو:

اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذى هَدانا لِمَعْرِفَتِهِ، وَخَصَّنا بِوِلایَتِهِ، وَوَفَّقَنا لِطاعَتِهِ، شُکْراً شُکْراً.

ستایش خاص خدایى است که ما را به معرفت خویش راهنمایى کرد و به دوستى خویش مخصوص گردانید و به طاعتش موفق داشت خدا را شکر.

آنگاه سر از سجده بردار و بگو:

اَللّـهُمَّ اِنّى قَصَدْتُکَ بِحاجَتى، وَاعْتَمَدْتُ عَلَیْکَ بِمَسْئَلَتى، وَتَوَجَّهْتُ

خدایا من براى حاجتم تو را قصد کردم و در مورد خواسته ام بر تو اعتماد کردم و به وسیله پیشوایان و سرورانم

اِلَیْکَ بِاَئِمَّتى وَسادَتى، اَللّهُمَّ انْفَعْنا بِحُبِّهِمْ، وَاَوْرِدْنا مَوْرِدَهُمْ، وَارْزُقْنا

بسوى تو رو آوردم خدایا به دوستى ایشان مارا سودمند کن و در جایگاه آنها واردمان کن و همنشینى ایشان را

مُرافَقَتَهُمْ، وَاَدْخِلْنَا الْجَنَّهَ فى زُمْرَتِهِمْ، بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ.(۳)

روزى ما گردان و در زمره آنان ما را داخل بهشت گردان به رحمتت اى مهربانترین مهربانان.

1. محمّد بن عبداللّه، معروف به ابن بطوطه، عالم و سیّاح معروف، اهل مراکش بوده و در قرن هشتم هجرى مى زیسته است؛ مدّت سیاحت او سى سال طول کشید. او آنچه را در این مدّت دیده بود، تدوین کرد که تحت عنوان «رحله ابن بطوطه» منتشر شده و کتاب او به فارسى به نام «سفرنامه ابن بطوطه» ترجمه شده است.
2. سفرنامه ابن بطوطه، جلد ۱، صفحه ۱۸۵ و انوار البهیّه، صفحه ۸۰ (با اندکى تصرّف).
   ۳٫ بلدالامین، صفحه ۱۸۳.