ابو ساسان (حضین بن منذر رقاشی)

زمان مطالعه : 5 دقیقه

توسط : رحمت الله ضیایی

0 نظر

حضین (حصین) بن منذر از قبیله ربیعه بصره و از انصار رسول خدا صلی الله علیه و آله و اصحاب امیرمؤمنان علیهالسلام و پرچم دار قبیله «بکر بصری» در جنگ صفّین بود. (۱) از امیرمؤمنان علی علیهالسلام، عثمان، مهاجرین، قنفذ و… نقل حدیث کرده است. و از شخصیت های مورد وثوق و صادق و در جنگ صفین، پرچمدار علی علیهالسلام بود و پس از صفین از سوی آن حضرت والی اصطخر گردید. (۲) وی از جمله یاران حضرت علی علیهالسلام بود که از نظر ایمان و اعتقاد به ولایتِ حضرت پس از سلمان، ابوذر، مقداد و عمار به شمار آمده است. ابو ساسان و بازگشت به ولایت علی «عبدالملک بن اعین» خدمت امام صادق علیهالسلام آمد. سؤالاتی کرد و جواب شنید تا این که در بین سؤالها شنیدم که گفت: بنابراین همه مردم، پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله هلاک شدند؟ امام فرمود: به خدا سوگند آری، ای پسر اعین! همه مردم هلاک شدند. عبدالملک گفت: هر که در شرق و غرب بود، هلاک شد؟ امام فرمود: بله، همه هلاک شدند، مگر سه نفر: سلمان، ابوذر و مقداد. سپس چهار نفر دیگر هم به آنان ملحق شدند: ابوساسان، عمار، شتیره و ابوعمره، بنابراین آنان هفت نفر بودند که هلاک نشدند. (۳) البته در بعضی روایتها به جای کلمه هلاکت، ارتداد آمده است که پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله غیر از پنج یا هفت نفر بقیه مردم مرتد شدند.(۴) توضیح هلاکت و یا ارتداد مردم بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله در بعضی احادیث بیان شده است، که مراد این است حق ولایت و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علیهالسلام را با این که از رسول خدا صلی الله علیه و آله در غدیر خم شنیدند و در آیات و سخنان پیامبر در موارد دیگر متوجه شدند، اما همه پس از رحلت پیامبر سکوت کردند و حق ولایت آن حضرت را فدای مصالح خیالی کردند و خود را از حق، دور نگاه داشتند پس هلاک شدند و یا مرتد گشتند. دلاوری ابو ساسان در صفین چون پرچم ربیعه چه بصری و چه کوفی نخست در دست خالد بن معمر بود، شقیق بن ثور که از ربیعه کوفه بود با خالد از ربیعه بصره، رقابت داشت و بر سر حمل پرچم گروه در میان خود به گفتوگو و مجادله پرداختند و سپس اتفاق کردند که پرچم را به دست «ابوساسان» بدهند. وی جوانی رشید و شرافتمند بود که پرچم سرخرنگ قبیله را به دست گرفت و به اهتزاز درآورد و شروع به پیشروی کرد، هنگامی که امیرالمؤمنین این حالت را دید، از دلیری و پایداری او خوشش آمد و در حق او قصیدهای سرود که یک بیت آن این است: لِمَن رایهٌ حمراءُ یَخفقٌ ظِلُّها إذا قیلَ قَدِّمها حُضَینُ تَقدَّما – این پرچم قرمز چنین به اهتزاز درآمده برای کیست؟ هنگامی که گفته شود به پیش ببر «حصین» آن را به پیش میبرد. (۵) «حضین بن منذر» می گوید: هنگامی که در صفّین علی علیهالسلام پرچمی را به من سپرد، فرمود: «ای حضین! به نام خدا پیش برو، و بدان که بر سر تو پرچمی مثل این پرچم سایه نیفکنده است؛ زیرا این پرچم رسولاللَّه صلی الله علیه و آله است».(۶) ا حضین (حصین) بن منذر از قبیله ربیعه بصره و از انصار رسول خدا صلی الله علیه و آله و اصحاب امیرمؤمنان علیهالسلام و پرچم دار قبیله «بکر بصری» در جنگ صفّین بود. (۱) از امیرمؤمنان علی علیهالسلام، عثمان، مهاجرین، قنفذ و… نقل حدیث کرده است. و از شخصیت های مورد وثوق و صادق و در جنگ صفین، پرچمدار علی علیهالسلام بود و پس از صفین از سوی آن حضرت والی اصطخر گردید. (۲) وی از جمله یاران حضرت علی علیهالسلام بود که از نظر ایمان و اعتقاد به ولایتِ حضرت پس از سلمان، ابوذر، مقداد و عمار به شمار آمده است. ابو ساسان و بازگشت به ولایت علی «عبدالملک بن اعین» خدمت امام صادق علیهالسلام آمد. سؤالاتی کرد و جواب شنید تا این که در بین سؤالها شنیدم که گفت: بنابراین همه مردم، پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله هلاک شدند؟ امام فرمود: به خدا سوگند آری، ای پسر اعین! همه مردم هلاک شدند. عبدالملک گفت: هر که در شرق و غرب بود، هلاک شد؟ امام فرمود: بله، همه هلاک شدند، مگر سه نفر: سلمان، ابوذر و مقداد. سپس چهار نفر دیگر هم به آنان ملحق شدند: ابوساسان، عمار، شتیره و ابوعمره، بنابراین آنان هفت نفر بودند که هلاک نشدند. (۳) البته در بعضی روایتها به جای کلمه هلاکت، ارتداد آمده است که پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله غیر از پنج یا هفت نفر بقیه مردم مرتد شدند.(۴) توضیح هلاکت و یا ارتداد مردم بعد از رسول خدا صلی الله علیه و آله در بعضی احادیث بیان شده است، که مراد این است حق ولایت و خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علیهالسلام را با این که از رسول خدا صلی الله علیه و آله در غدیر خم شنیدند و در آیات و سخنان پیامبر در موارد دیگر متوجه شدند، اما همه پس از رحلت پیامبر سکوت کردند و حق ولایت آن حضرت را فدای مصالح خیالی کردند و خود را از حق، دور نگاه داشتند پس هلاک شدند و یا مرتد گشتند. دلاوری ابو ساسان در صفین چون پرچم ربیعه چه بصری و چه کوفی نخست در دست خالد بن معمر بود، شقیق بن ثور که از ربیعه کوفه بود با خالد از ربیعه بصره، رقابت داشت و بر سر حمل پرچم گروه در میان خود به گفتوگو و مجادله پرداختند و سپس اتفاق کردند که پرچم را به دست «ابوساسان» بدهند. وی جوانی رشید و شرافتمند بود که پرچم سرخرنگ قبیله را به دست گرفت و به اهتزاز درآورد و شروع به پیشروی کرد، هنگامی که امیرالمؤمنین این حالت را دید، از دلیری و پایداری او خوشش آمد و در حق او قصیدهای سرود که یک بیت آن این است: لِمَن رایهٌ حمراءُ یَخفقٌ ظِلُّها إذا قیلَ قَدِّمها حُضَینُ تَقدَّما – این پرچم قرمز چنین به اهتزاز درآمده برای کیست؟ هنگامی که گفته شود به پیش ببر «حصین» آن را به پیش میبرد. (۵) «حضین بن منذر» می گوید: هنگامی که در صفّین علی علیهالسلام پرچمی را به من سپرد، فرمود: «ای حضین! به نام خدا پیش برو، و بدان که بر سر تو پرچمی مثل این پرچم سایه نیفکنده است؛ زیرا این پرچم رسولاللَّه صلی الله علیه و آله است».(۶) ابو ساسان تسلیم خواست علی در حکمیت پس از آن که معاویه و یارانش، قرآن ها را بر سر نیزهها کردند و سران قبیله های عراق هرکدام نظری دادند که علی علیهالسلام به جنگ خاتمه داده و صلح کند و به حکمیّت قرآن تن دردهد و یا آن که به جنگ ادامه دهد، حضین (ابو ساسان) از جمله کسانی بود که در حمایت از نظر امیرالمؤمنین و در ادامه جنگ، برخاست و با آن که در میان سران قبیله ها، از همه جوانتر و سنّ کمتری داشت، و درباره فضایل امام علی علیهالسلام سخنانی بیان کرد. (۷) اما سخنان امیرمؤمنان و یاران با وفایش اثر نکرد و با اصرار اشعث بن قیس و قاریان قرآن و هیاهوی دوچهره ها و افراد نادان در سپاه علی علیهالسلام کار را به حکمیت کشاند، و آنچه نباید بشود، شد. ابو ساسان پس از شهادت امیرمؤمنان وی پس از شهادت امیرالمؤمنین علیهالسلام از امامت و پیشوایی سبط اکبر، امام حسن مجتبی علیهالسلام حمایت کرد و او را چون حضرت امیر علیهالسلام حمایت نمود و از رفتار ناپسند و کج رویهای معاویه شدیداً انتقاد می نمود. (۸) «حضین بن منذر» به سال ۹۷ یا ۱۰۰ هجری با دلی پر از ایمان به امیرالمؤمنین علیهالسلام و خاندان اهلبیت علیهمالسلام درگذشت. (۹)