آیا میدانید چه رفتارهایی سبب تنش در خانواده می شود

آنچه مسلم است شناخت انواع مختلف الگو و سبک های ارتباطی همسران علاوه بر توصیف، به پیش بینی و توضیح عملکرد خانواده و توصیه ها و تجویزهای مربوط به آن کمک می کند. اصولا مفهوم الگوی ارتباطی یا طرحواره های ارتباط، ساختاری علمی، از دنیای ظاهری خانواده است که بر اساس ارتباط زوجین با یکدیگر و این که آنها چه چیزی به یکدیگر می گویند و چه کار انجام می دهند و اینکه چه معنایی از این ارتباط دارند، تعریف می شود.

افزایش روزافزون اختلافات و تعارضات زناشویی و خطر بروز جدایی همسران، موجب شده تا کارشناسان حوزه خانواده به منظور کمک به بهبود روابط زوجین و فضای خانواده، راهکارهایی را ارائه دهند تا به مدد آنها، زوجین بتوانند در راستای تحکیم این پیوند مقدس اهتمام و تلاش بیشتر و بهتری داشته باشند. یکی از راهکارهای مهم و اساسی توصیه شده در این زمینه، بالا بردن سطح آگاهی و ارتقای میزان شناخت زوجین از الگوهای ارتباطی غلط و نادرست با یکدیگر است.

بدیهی است همانطور که ارتباط مؤثر زوجین با یکدیگر، موجب شکوفایی آنها و بهبود کیفیت زندگی و افزایش رضایتمندی زناشویی می شود ارتباط غیر مؤثر، مانع شکوفایی و حتی ابزاری برای سلب آسایش و آرامش روانشان بوده و می تواند به بروز بسیاری از سوءتفاهم ها، تعارض ها و تنش های میان زوجین، طلاق عاطفی و حتی طلاق رسمی منجر شود. بدین منظور در ادامه، به برخی از مهمترین الگوهای ارتباطی غلط اشاره می شود:

الگوهای ارتباطی غلط

۱- حالت سازش و تسلیم پذیری

گاه دیده می شود مرد یا زن دائماً درصدد هستند خود را با رفتارها و انتظارات همسر، چه غلط و چه صحیح، سازش و تطبیق دهند. این حالت با وضعیت سازگاری مثبت و صبر و بردباری که لازمه هر زندگی جمعی و گروهی است تفاوت دارد. منظور از حالت تسلیم پذیری آن است که مرد یا زن به هر نحو ممکن بکوشد خود رابا وضع موجود سازش دهد، مثلاً در مقابل بدخلقی های مکرر همسرش تسلیم نظریات او شود و آنها را اجرا کند. این رفتار هرچند موقتاً تنش‌های بین همسران را کاهش می دهد. لیکن راه حل صحیح مشکلات نیست.

۲- حالت تحقیر و سرزنش

گاه دیده می شود در خانواده ای روابط بین اعضاء نسبت به یکدیگر توأم با تحقیر و سرزنش و رفتارهای تند و خشن و اهانت آمیز است. بعضی اوقات در خانواده اشتباهات و خطاهایی از اعضاء سر می زند و یا ما تصور می کنیم همسر یا فرزندمان آن گونه که مورد انتظارمان بوده یا به نظرمان صحیح می رسیده، رفتار نکرده است؛ در چنین مواقعی سرزنش کردن فرد خاطی یا به زعم ما خطاکار باعث می شود که در اعضای خانواده احساس حقارت به وجود آید.

عکس العمل آنان نیز یا سکوت و تسلیم است که همان روش غلط حالت اول است و یا مقاومت و مقابله که در این صورت روند ایجاد شده باعث وجود جو تنش و جنجال در خانواده می شود.

۳- تحکم و حساب کشی کردن

گاه در زندگی خانوادگی، زن یا شوهر دائماً درصدد بازجویی و حساب کشی از شریک خود است. هرچند خانواده سالم نیازمند آن است که اعضاء، کارها و برنامه هایشان را به دیگری اطلاع دهند، لیکن این وضع باید با هدف اتخاذ بهترین تصمیم و عمل صورت گیرد نه به قصد تسلط بر همسر.

اگر زن و شوهر بخواهند به طور مستمر یکدیگر را مورد تحکم و حساب کشی قرار دهند، زندگی خانوادگی در معرض خطر جدایی و اضمحلال قرار می گیرد یا اگر یکی از دو طرف در مقابل دیگری تسلیم شود، به دنبال آن وضعیت روانی و عاطفی توأم با فقدان احساس مشترک و همدلی به وجود می آید که نتیجه اش آن است که زن یا شوهر نتواند همسر خود را محرم و نقطه اتکای امن خویش بداند و چه بسا گوشه ها و خلوت های خاص برای خود ایجاد کند که مغایر با همدلی و وحدت روحیه مورد نیاز خانواده است.

۴- اغتشاش و سردرگمی

نوعی روابط متقابل غلط خانوادگی اغتشاش است. در این نوع روابط، زن یا شوهر در قالب کنایات و اشاراتی غیر مستقیم و گله ها و شکایت ها، انتظارات و توقعات، تعریف و تمجیدهای خود را بیان می کند. این عبارات خطاب مستقیم به همسر ندارد، اما در عین حال اگر همسر بخواهد خود را مخاطب آن جمله یا عبارت بداند نمی شود منکر آن شد. در تمام این موقعیت ها خصوصیت مشترک آن است که زوجین نمی توانند خواسته ها و انتظارات خود را با اطمینان و خیال آسوده بیان کنند و ترس از عکس العمل تند و یا مقاومت یکدیگر دارند.

لذا در قالب کنایات و اشاره ها، خواسته ها و توقعات سرکوب شده را مطرح می کنند و نتیجه چنین وضعی نیز سردرگمی و اغتشاش در فضای روانی و عاطفی خانواده است.

منبع: تبیان (مقدمه از بخش خانواده پایگاه الشیعه؛ حسین فاضلی)