آیا قرآن کشتن کفار را تجویز کرده است؟

شبهه:

در یازده آیه قران آمده است که چنانچه کفار ایمان نیاوردند ، آنان را گردن بزنید. مثلا سوره توبه آیه ۱۲۳ و سوه محمد (صلی الله علیه و آله) آیه۴ پس اسلام چه فرقی با داعش دارد؟ مگر ما لا اکراه فی الدین داریم؟

پاسخ:

در هیچ آیه ای از آیات قرآن کریم نیامده است که اگر کفار مسلمان نشدند آنان را گردن بزنید؛ بلکه تمام آیاتی که دستور کشتن کفار را داده، در هنگام جنگ و مقاتله با آنان است. در حال جنگ هیچ عاقلی نمی گوید که دشمن را نکشید چه اینکه جنگ برای کشتن و کشته شدن است. اما اینکه اگر کافری در جنگ به دست مسلمانان اسیر شده و اسلام نیاورد کسی حق کشتن او را ندارد. همین آیه ۴ سوره محمد گواه روشن بر این مطلب است.

آیه ۱۲۳ سوره توبه که عبارت است از«یأَیهُّا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قَاتِلُواْ الَّذِینَ یلُونَکُم مِّنَ الْکُفَّارِ وَ لْیجِدُواْ فِیکُمْ غِلْظَهً  وَ اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ» می گوید اى کسانى که ایمان آورده‏اید! با کافرانى که به شما نزدیکترند، پیکار کنید! (و دشمن دورتر، شما را از دشمنان نزدیک غافل نکند!) آنها باید در شما شدّت و خشونت (و قدرت) احساس کنند و بدانید خداوند با پرهیزگاران است!

این آیه شریفه هیچ اشاره ای به این ندارد که کفار را اگر مسلمان نشدند آنگونه که داعشی ها می کشند بکشید چه اینکه داعشی ها این آیه شریفه را برای کشتن شیعیان و مسلمانانی که در گروه آنان نیستند، مستمسک خود قرار داده و می گویند اینها منافق و کافران نزدیک به ما هستند و به دستور قرآن باید کشته شوند! این آیه شریفه نه هیچ ربطی به اهداف داعش و تکفیری ها دارد و نه هیچ ربطی به کشتن کفار بلکه این آیه روش جنگیدن را به مسلمانان گوشزد می کند. یعنی اگر جنگی از طرف کفار و دشمنان بر شماا تحمیل شد در جنگیدن باید تاکتیکهای جنگی را رعایت کنید. مفسرین در تفسیر این آیه شریفه با ذکر شأن نزول آن مطالبی بیان داشته و این نتیجه را از آن گرفته اند که در جنگ با کفار باید توجه مسلمانان به دشمنان نزدیک متمرکز باشد و با تمرکز به کفار دورتر، از کفار نزدیک غافل نشده و جنگ را به صورت تدریجی از نزدیک به سوی کفار دورتر ادامه دهند. و نیز گفته شده که این آیه در جنگهای رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اشاره به جنگیدن با رومیان در شام دارد.[۱]

فخررازی می گوید هنگامی که خداوند دستور جنگ با مشرکین را صادر نمود با این آیه شریفه مسلمانان را به راه درست جنگیدن ارشاد فرمود که از نزدیک آغاز کنند و به تدریج به مناطق دورتر منتقل شوند.[۲] در روایات گفته شده که مراد از دشمنان نزدیک یهودیان اطراف مدینه بوده است که شامل بنی قریظه و بنی نضیر و خیبر می شده است.[۳]

بنابراین آیه شریفه هیچ مسلمانی را به صورت ابتدایی به سوی جنگ با کفار و کشتن آنان دستور نداده است تا گفته شود اسلام دین شمشیر و خونریزی است.

آیه ۴ سوره محمد بسیار روشن تر از آیه پیشین است. در این آیه خداوند می فرماید: «فَإِذَا لَقِیتُمُ الَّذِینَ کَفَرُواْ فَضَرْبَ الرِّقَابِ حَتىَّ إِذَا أَثخْنتُمُوهُمْ فَشُدُّواْ الْوَثَاقَ فَإِمَّا مَنَّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِدَاءً حَتىَ‏ تَضَعَ الحْرْبُ أَوْزَارَهَا  ذَالِکَ وَ لَوْ یشَاءُ اللَّهُ لاَنتَصَرَ مِنهْمْ وَ لَاکِن لِّیبْلُوَاْ بَعْضَکُم بِبَعْضٍ  وَ الَّذِینَ قُتِلُواْ فىِ سَبِیلِ اللَّهِ فَلَن یضِلَّ أَعْمَالَهُمْ؛ یعنی و هنگامى که با کافران در میدان جنگ رو به رو شدید گردنهایشان را بزنید، (و این کار را هم چنان ادامه دهید) تا به اندازه کافى دشمن را در هم بکوبید در این هنگام اسیران را محکم ببندید سپس یا بر آنان منّت گذارید (و آزادشان کنید) یا در برابر آزادى از آنان فدیه [غرامت‏] بگیرید (و این وضع باید هم چنان ادامه یابد) تا جنگ بار سنگین خود را بر زمین نهد، (آرى) برنامه این است! و اگر خدا مى‏خواست خودش آنها را مجازات مى‏کرد، اما مى‏خواهد بعضى از شما را با بعضى دیگر بیازماید و کسانى که در راه خدا کشته شدند، خداوند هرگز اعمالشان را از بین نمى‏برد!

این آیه شریفه به صراحت می گوید که در حال جنگ با کفار گردن آنان را بزنید یعنی آنان را بکشید. گردن زدن در حال جنگ با شمشیر یکی از موثر ترین راه کشتن دشمن است اگر به دست یا پای یا جاهای دیگر بدن انسان ضربه ای وارد شود ممکن است کشته نشود و زنده بماند اما اگر گردن مورد ضرب شمشیر قرار گیرد مرگ او حتمی است چنانکه امروز با تفنگ برای کشتن دشمن سر یا قلب او نشانه گرفته می شود. همین آیه شریفه گواه روشن بر این است که اسیران دشمن نباید کشته شوند بنابراین این ادعا که کفار اگر مسلمان نشوند آنان را گردن بزنید را باطل اعلام می کند؛ زیرا این آیه شریفه درباره کافرانی که در جنگ به اسارت در می آیند دو راه را در پیش مسلمانان قرار داده است؛ یا اینکه آنان آزاد کرده و رهایش کنند یا در برابر آزادی آنان غرامتی از آنان گرفته شود.

آیه «لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَینَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَی‏؛[۴] به صراحت بطلان این ادعا را ثابت می کند که کفار برای اینکه مسلمان نمی شوند باید کشته شوند. این شریفه می گوید در قبول دین، اکراهى نیست. (زیرا) راه درست از راه انحرافى، روشن شده است‏».

این آیه شریفه یکى از آیاتى است که دلالت مى‏کند بر اینکه مبنا و اساس دین اسلام شمشیر و خون نیست، و اکراه و زور را تجویز نکرده، پس سست بودن سخن عده‏اى از آنها که خود را دانشمند دانسته، یا متدین به ادیان دیگر هستند، و یا به هیچ دیانتى متدین نیستند، و گفته‏اند که: اسلام دین شمشیر است.[۵]

به همین دلیل تمام جنگهای پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) جنبه تدافعی داشته است چون بعد از تأسیس حکومت اسلامی در مدینه مشرکان و یهودیان آن را تحمل نکرده و از هر طرف با بهانه های مختلف بر کیان اسلام تجاوز نموده و متعرض مسلمانان می شدند. پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) نیز برای سرکوبی آنان تحت عنوان غزوه یا سریه با آنان می جنگیدند. بزرگترین جنگهای رسول خدا جنگ بدر، احد، احزاب (خندق) و خیبر بوده است که همگی با تجاوز دشمنان شکل گرفته اند. و سایر غزوه ها و سریه ها به گفته عبدالحسین زرین کوب بعد از اینکه دشمنان متعرض مسلمین می شده اند، محقق گردیده اند.[۶]

به دستور قرآن کسی حق ندارد بر کفاری بتازد که هیچ ضرری از ناحیه آنان به مسلمانان نمی رسد بلکه به نیکی و رفتار خوب در برابر آنان توصیه شده است. خداوند می فرماید: «لا ینْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ لَمْ یقاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ لَمْ یخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَ تُقْسِطُوا إِلَیهِمْ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُقْسِطینَ * إِنَّما ینْهاکُمُ اللَّهُ عَنِ الَّذینَ قاتَلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَ أَخْرَجُوکُمْ مِنْ دِیارِکُمْ وَ ظاهَرُوا عَلى‏ إِخْراجِکُمْ أَنْ تَوَلَّوْهُمْ وَ مَنْ یتَوَلَّهُمْ فَأُولئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ»[۷] یعنی خدا شما را از نیکى کردن و رعایت عدالت نسبت به کسانى که در راه دین با شما پیکار نکردند و از خانه و دیارتان بیرون نراندند نهى نمى‏کند چرا که خداوند عدالت‏پیشگان را دوست دارد. تنها شما را از دوستى و رابطه با کسانى نهى مى‏کند که در امر دین با شما پیکار کردند و شما را از خانه هایتان بیرون راندند یا به بیرون‏راندن شما کمک کردند و هر کس با آنان رابطه دوستى داشته باشد ظالم و ستمگر است!

بر اساس محتوای اسلام حتی اگر مشرک و بت پرستی به مسلمانی پناه ببرد باید به او پناه بدهد. قرآن می فرماید:«وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکینَ اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّى یسْمَعَ کَلامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یعْلَمُونَ»؛[۸] یعنی و اگر یکى از مشرکان از تو پناهندگى بخواهد، به او پناه ده تا سخن خدا را بشنود (و در آن بیندیشد)! سپس او را به محل امنش برسان، چرا که آنها گروهى ناآگاهند!

اما رفتارگروه داعش و سایر گروه های تکفیری و تروریستی نه تنها هیچ سنخیتی با این آیات شریفه و دستورات دین اسلام ندارد؛ بلکه کاملا در تضاد با آنها است.

پی نوشت:

[۱] .  محمد بن أحمد بن محمد الغرناطی الکلبی، التسهیل لعلوم التنزیل، ج۲ص۸۶، لبنان، بیروت، دار الکتاب العربی، چ۴،  ۱۴۰۳هـ/۱۹۸۳م،

[۲] .  فخر الدین محمد بن عمر التمیمی الرازی الشافعی، التفسیر الکبیر، ج۱۶ص ۱۸۱ بیروت، دار الکتب العلمیه، چ۱، ۱۴۲۱هـ /۲۰۰۰م.

[۳] .  أبی السعود محمد بن محمد العمادی، تفسیر ابی سعود(إرشاد العقل السلیم إلى مزایا القرآن الکریم)، ج۴ص۱۱۲، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.

[۴] . بقره، ۲۵۶.

[۵] . محمد حسین طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج‏۲، ص: ۵۲۴- ۵۲۵ ، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، قم،  دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم‏، چ۵، ۱۳۷۴ش.

[۶]. ر.ک: عبدالحسین زرین کوب، بامداد اسلام، بخش پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در مدینه.

[۷] . ممتحنه، ۸-۹.

[۸] . توبه، ۶.