آیا برتری عمر بر علی(ع) از زبان خود علی صحت دارد؟

شبهه

وهابیها می گویند حضرت علی خود فرموده که عمر از او برتر است. آنان احادیثی را در این رابطه نقل کرده اند که در برخی متون اهل سنت وجود دارد.

پاسخ شبهه  

علی علیه السلام نمی تواند چنین سخنی را گفته باشد؛ زیرا این سخن مخالف با واقع است چون تاریخ زندگی نامه و حالات امام علی علیه السلام و عمر را بیان نموده است و برای همگان روشن است که عمر در هیچ بعدی از ابعاد فضایل انسانی، بر علی علیه السلام برتری ندارد. علی علیه السلام در علم و زهد و شجاعت و عدالت و … در قله ای از انسانیت قرار دارد که عمر حتی یک در صد از هیچکدام آنها را دارا نمی باشد. عمل کرد و حالات زندگی عمر خود بیانگر این مطلب است او نمی توانسته است به پای امام علی علیه السلام برسد. چگونه ممکن است که امام علی علیه السلام چنین سخنی گفته باشد حال آنکه خود عمر بارها در موضوعات مختلف قضاوت گفته است که اگر علی نبود عمر هلاک می گردید. این مطلب در کتابهای اهل سنت نقل شده است که به برخی از آنها اشاره می شود:

ابن قتیبه می گوید که علی علیه السلام عمر را در قضیه ای متنبه کرد، عمر گفت: «لو لا علی لهلک عمر» و می گفت:  «أعوذ بالله من کل معضله لیس لها أبو الحسن» یعنی پناه به خدا از آن معضلی که علی ابوالحسن(علی) برای آن نباشد.[۱]

ابن عبدالبر نیز در موضوع دیگری می گوید که عمر می گفت پناه به خدا از معضلی که برای حل آن ابوالحسن نباشد و وقتی که عمر اراده کرد که زن دیوانه و  زنی حامله را رجم کند علی به او گفت خداوند می فرماید:« و حمله و فصاله ثلاثون شهرا» ونیز به او گفت مجنون و دیوانه مرفوع القلم است. عمر در این هنگام گفت : لو لا علی لهلک عمر؛ یعنی اگر علی نبود عمر هلاک می شد.[۲]

ایجی متکلم اهل سنت نیز می گوید زمانی که علی علیه السلام  عمر را از رجم و کشتن زنی که شش ماهه بچه به دنیا آورد و  از رجم زن حامله نهی کرد، عمر گفت لو لا علی لهلک عمر. ایجی کلامی را در این راستا از امام علیه السلام نقل می کند که فرمود: اگر برای من وساده ای قرار داده شود و سپس من بر آن بنشینم همانا بین اهل تورات به تورات و بین اهل انجیل به انجیل و بین اهل زبور به زبور و بین اهل فرقان به فرقان آنان حکم خواهم نمود.[۳]

احمد بن الصدیق نیز در کتاب فتح الملک العلی از سفیان ثوری نقل نموده است که عمر پیوسته از معضلی که برای حل آن امام علی علیه السلام نباشد به خدا پناه می برد و پیوسته می گفت لولا علی لهلک عمر.[۴]

با وجود این واقعیت چگونه ممکن است علی علیه السلام گفته باشد که عمر از او برتر و افضل است؟!

اما روایاتی در این مسئله نقل شده در حقیقت در راستای تثبیت خلافت ابوبکر و عمر جعل شده و آن را به علی  علیه السلام نسبت داده اند همانگونه که به برخی صحابه دیگر پیامبر نیز نسبت داده شده است.

مثلا از عبدالله پسر عمر نقل کرده اند: إِنَّ بن عُمَرَ قال کنا نَقُولُ وَرَسُولُ اللَّهِ (ص) حَیٌّ أَفْضَلُ أُمَّهِ النبی (ص) بَعْدَهُ أبو بَکْرٍ ثُمَّ عُمَرُ ثُمَّ عُثْمَانُ رضی الله عَنْهُمْ أَجْمَعِینَ ؛ یعنی ما در زمانی که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم زنده بود می گفتیم که افضل امت پیامبر بعد از او ابوبکر است و سپس عمر و سپس عثمان.[۵]

برای همین هدف این سخن را به علی علیه السلام هم نسبت داده که گویا علی  علیه السلام خلافت آنان را پذیرفته به دلیل اینکه آنان بر علی علیه السلام برتری داشته اند. این روایات در کتابهای متعدد اهل سنت ذکر گردیده است که در زیر به برخی از این روایات جعلی اشاره می شود:

احمد حنبل د ر مسندش نقل کرده که علی (ع) فرمود آگاه باشید که بهترین این امت بعد از پیامبر(ص) ابوبکر است و پس از او عمر است.[۶]

 و باز از همان عبد خیر نقل کرده که شنیدم علی (رض) می گفت بهترین این امت بعد از رسول خدا(ص) ابوبکر و سپس عمر است.[۷]

ابن ماجه نیز حدیثی را به همین مضمون از عبدالله بن سلمه نقل کرده است که از علی شنیدم که می گفت بهترین مردم بعد از رسول خدا(ص) ابوبکر است و بهترین مردم بعد از ابوبکر عمر است.[۸]

در معجم الاوسط این سخن به محمد حنیفیه فرزند امام علی (ع) نسبت داده شده که او از پدرش پرسیده است که بهترین مردم بعد از رسول خدا کیست؟ پدرش در جواب گفته است که ابوبکر است و بعد از او عمر است.[۹]

در یکی از نقل ها مطلب را به گونه ای دیگر بیان کرده که ابا جحیفه می گوید علی (ع) بر منبر کوفه در خطبه اش گفت آگاه باشید که بهترین مردم بعد از پیامبر خدا(ص) ابوبکر و پس از او عمر است.[۱۰]

   در کنز العمال نیز از علی (ع) نقل شده است که او گفته : خیر الناس بعد رسول الله (ص) أبو بکر و خیر الناس بعد أبی بکر عمر. [۱۱]

وهابی ها این روایات جعلی را که برای تثبیت خلافت خلفای سه گانه و سپس خلفای اموی جعل شده سند قرار داده و بر این اساس برتری عمر و ابوبکر را بر امام علی (ع) ادعا می کنند در حالی که خود شان خوب می دانند عمر و ابوبکر در هیچ بعدی بر امام علی (ع) برتری ندارند. نه در اسلام آوردن شان و نه در جنگهای که با کفار و مشرکین انجام داده اند و نه در علم و عدالت و تقوی و زهد که امام علی (ع) در این امور مانند خورشید برای جهانیان می درخشد.

پی نوشت:

[۱] . ابن قتیبه، تأویل مختلف الحدیث ، ص ۱۵۲، دار الکتب العلمیه – بیروت – لبنان.

[۲] . ابن عبد البر، الاستیعاب ، ج ۳ ، ص ۱۱۰۳، اول،۱۴۱۲ق، بیروت ، دار الجیل.

[۳] . الإیجی، المواقف ، ج ۳ ، ص ۶۲۷، اول،۱۴۱۷ق – ۱۹۹۷م، لبنان ، بیروت ، دار الجیل.

[۴] . أحمد بن الصدیق المغربی،  فتح الملک العلى ، ص ۷۱، سوم، ۱۴۰۳ق – ۱۳۶۲ ش، طهران،مکتبه الإمام أمیر المؤمنین علی (ع).

[۵] . عبد الرحمن بن أبی بکر السیوطی، تدریب الراوی فی شرح تقریب النواوی ، ج۱ص۱۸۶ ، مکتبه الریاض الحدیثه، الریاض، تحقیق: عبد الوهاب عبد اللطیف.

[۶] . احمد بن حنبل ،مسند احمد حنبل ج۱ص۱۱۵، مصر، موسسه قرطبه.

[۷] . همان، ص ۱۲۷.

[۸] . سنن ابن ماجه ج۱ص۳۹، محمد بن یزید قزوینی، دلر الفکر، بیروت.

[۹] . معجم الاوسط، ج۳ص۳۸۱، ابوالقاسم سلیمان بن احمد طبرانی، قاهره،دارالحرمین، ۱۴۱۵ق.

[۱۰] . معجم شیوخ ابی بکر الاسماعیلی، ج۱ص۴۲۰، احمد بن ابراهیم بن اسماعیل الاسماعیلی، مدینه منوره، مکتبه العلوم والحکم، اول،۱۴۱۰ق.

[۱۱] . کنزالعمال، ج۱۳ص۵