میرزا هاشم آملى(ره)

ولادت

میـرزا هاشـم آملى در سال ۱۳۲۲ هـ. ق در لاریجان آمل دیده به جهان گشـود.

تحصیلات

تحصیلات مقـدماتـى را در آمل فـرا گـرفت و در سـال ۱۳۳۵ هـ. ق زادگاه خـود را به عزم تحصیل در تهران ترک گفت. در بـدو ورود به تهران مـورد توجه مرحـوم مدرس که آن زمان متـولى مدرسه عالـى سپهسالار (مـدرسه عالـى شهیـد مطهرى) بـود واقع گـردیـد.
در اقامت ده ساله خـود در تهران پـس از فراگیرى شرح لمعه و قـوانیـن، تـوانست، سطـوح عالى را از اساتید بر جسته وقت فـرا گیـرد.
در سال ۱۳۴۵ هـ. ق براى تکمیل معلـومات رهسپار حـوزه علیمه قـم شد، در همیـن ایام با استقرار مرحـوم شیخ عبد الکریم حائرى حوزه علمیه قـم جان تازه اى به خود گرفته بود. ایشان با اشتیاق خاصى در حوزه درس اساتید بر جسته قـم حاضر و از خرمـن دانـش آن بزرگواران خوشه هاى علمى فراوانى چید و اقامت ایشان در قم ۵ سال طول کشید.
در سال ۱۳۵۱ هـ. ق بعد از سپـرى شـدن اقامت در حوزه علمیه قـم با اخذ درجه اجتهاد جهت ادامه تحصیل و درک محضر اساتیـد نجف، به آن دیار هجـرت و در جـوار مـولاى متقیان امیـر مـومنـان علـى (علیه السلام) اقامت گزید. ایـن دوره از حیات علمـى ایشان تأثیر فـراوانـى در شکل گیـرى درجات معنـوى و روحانـى ایشان داشت. مرحوم میرزا هاشم آملـى در دوره اقـامت ۳۰ سـاله خـود در حـوزه بزرگ نجف، توانست از محفل درس آیات عظام آن زمان استفاده برده و به مـراتب عالـى تـرى از تقـوا و دانـش دست یـابد.

اساتید

ایشان از محضر بسیارى از بزرگان استفاده نموده اند که مهمترین آنها عبارتند از
۱ – شیخ عبدالکریم حائرى .
۲ – سید محمد حجت .
۳ – سید على یثربى کاشانى .
۴ – شیخ محمد على شاه آبادى .
۵ – شیخ محمد حسین نائینى .
۶ – آقا ضیاء الدین عراقى .
۷ – سید ابوالحسن اصفهانى .

تدریس

مرحوم میرزا هاشم آملـى به تـوصیه اساتید خود جهت بهره مندى فضلا و طلاب مشتاق به تدریـس درس (خارج) پرداخت و طولى نکشید که حـوزه درس ایشان مورد تـوجه اندیشمندان عالـى مقام قرار گرفت و مـوفق شد عده زیادى را در همان ایام تـربیت و به درجه اجتهاد نائل گرداند. معظم له در ۲۰ سال آخر اقامتـش در نجف توانست ۳ دوره مکاسب و ۴ دوره اصول شیخ مرتضى انصـارى را به شـاگـردان خـود تـدریـس نمـاید.

شاگردان

گروهـى بسیار از محضر پر فیض ایشان بهرمند گردیده اند که از آن میان می توان به
۱ – سید جعفر کریمـى.
۲ – شیخ عبد الله جـوادى آملـى.
۳ – شیخ حسن حسـن زاده آملـى.
۴ – شیخ محمد محمـدى گیلانى.
۵ – سید ابـوالفضل مـوسـوى تبریزى.
۶ – شیخ اسماعیل صالحـى مازنـدرانـى.
۷ – سید علـى محقق داماد.
۸ – سید مصطفـى محقق داماد.
۹ – شیخ صادق لاریجانى.
۱۰ – شیخ عباس محفوظى.
۱۱ – شیخ محمد سند.
اشاره نمود.

تألیفات

از جمله آثار ایشان که به رشته تحریر در آمـده و به طبع رسیده است به شرح زیر مى باشد
۱ ـ کتاب کشف الحقایق  تقـریـر درس بیع و خیارات.
۲ ـ المعالم المأثوره در طهارت.
۳ ـ مجمع الافکـار (دوره اصـول فقه در ۵ جلد ).
۴ ـ منتهى الافکـار ( حـاوى مبـاحث الفـاظ اصـول فقه )
۵ ـ بـدایع الافکار ( یک دوره مباحث اصـول فقه تقریر درسـى آقا ضیاء عراقى).
۶ ـ کتاب الرهن.
۷ – کتاب الاجاره.
۸ – کتاب الصوم.
۹ – رسالله النبیه.
۱۰ ـ رسالله اى در خلل صلوه.
۱۱ – حـاشیه اى بـر التحصیل بهمنیار.
۱۲ – تعلیقه عروه الوثقى.
۱۳ ـ از آغاز بیع تا آخر مکاسب.
۱۴ ـ دوره صلوه.
۱۵ ـ دوره مباحث طهارت.
۱۶ ـ دوره هاى متعدد اصول.

خصوصیات اخلاقى

مرحوم میرزا هاشم آملى از خصایص والاى انسانى برخـوردار و متخلق به اخلاق الهى بـود. ایشـان در رفتار گفتـار به انبیـاء و ائمه اطهار (علیه السلام) اقتدا مـى کرد. خوش بیان، خوش بر خورد و خـوش اخلاق بـود. از تجمل پـرستـى و مظاهـر بزرگ نمائى سخت بی زار و متنفـر و با طلاب جـوان همان گـونه بـر خـورد مـى کـرد که بـا بزرگان، به همیـن دلیل در دل مؤمنان جاى گرفته بود. در خانه اش همیشه به روى همگان باز بـود.
در سـرمـا و گـرمـا پیـاده از منزل به مسجـد اعظم جهت تـدریس مـیرفت. غالباً کارهاى دفترشان را خـود انجام داده و حتـى در بسیارى از مواقع خـود شخصاً به تلفـن جـواب مىداد دوست داشت زندگى ایشان در گمنامى و خارج از هیاهوى دنیاى مادى سپرى شـود.
مرحوم میرزا هاشم آملـى به اهل بیت عصمت و طهارت (علیه السلام) بسیار علاقه مند بـوده و به آن ها عشق مى ورزید کمتر مـواقعى بـود که نام مقدس انـوار را بشنود و اشکش جارى نشـود بخصـوص هر وقت نام مقدس على (علیه السلام) را مىآوردند اشک در دیدگانش حلقه مىزد. هر گاه از خـواب بر مى خواست به شـوق زیارت امیر المؤمنیـن على (علیه السلام) و به یاد روزهاى خـوش اقـامت در جـوار مـرقـد مطهرش بـر حضـرت درود فـرستـاده و مىفرمود  ( السلام علیک یا امیر المومنین و رحمه الله و برکاته ).
شور و عشق معظم له به سرور شهیدان امام حسیـن (علیه السلام) غیر قابل توصیف بود. مجلـس عزایى که ایشان در ده شب اول ماه محرم در مسجد اعظم بر پا مى کرد زبان زد همگان بـود. ایشان براى سادات احترام خاص قایل بـود و در مجالـس با تمام قد به پاى آن ها بر مـى خاست.

خدمات

مرحوم میرزا هاشم آملـى به تربیت فقیه و تـدریـس فقه ارزش فـوق العاده نهاده و از مدتى قبل در ایـن فکر بـودند که مدرسه اى براى تربیت فقیه تأسیـس کنند یعنى آن گروه از جوانان مستعد و با ذوق را که مدتـى در فقه و اصـول کار کرده اند در اختیار گرفته و با تأمیـن زندگى آنان را در مسیر فقاهت قرار دهند به همین منظور مدرسه ولـى عصر (عجل الله تعالى فرجه) را تأسیـس کردند و تصمیـم بـر آن داشتنـد که این مـدرسه را به (دارالفقاهه) اختصاص دهند.

مسافرت

بعد از ۳۰ سال تحقیق و تـدریـس در دانشگاه بزرگ جهان تشیع (نجف اشـرف) در سـال ۱۳۸۱ هـ. ق به قصـد معالجه و دیـدار اقـوام و خـویشان و دوستـان و نیز به دعوت جمعى از اساتیـد و فضلاى حـوزه علمیه قـم به ایران باز گشت و در جـوار مرقد مطهر حضرت معصـومه (سلام الله علیها) در شهرستان قم به تدریس فقه و اصول پرداخت در همیـن فرصت عده زیادى از محققیـن حوزه به شرکت در درس ایشان موفق شدند. در ایـن زمان که یک سال از ارتحال زعیم بزرگ مرحوم سید حسین بروجردى مى گذشت، حوزه قـم بیـش از هر زمان دیگر نیازمند فقها و عالمان بزرگ بـود، ایشان با تلاش خستگى ناپذیر لحظه اى از هدایت و ارشـاد بـاز نماند و به منـاسبت هـاى مختلف به اشـاعه فقه و فقاهت شیعه پرداخت و ادامه این راه و تخصصـى کردن ایـن رشته را زیاد سفارش مى فرمود.

وفات

هفتـم اسفنـد ماه سال ۱۳۷۱ هـ. ش برابر با چهارم رمضان ۱۴۱۳ هـ . ق که طبیعت رو به تجـدیـد حیـات مى رفت و درختها و گلها در آستانه آرایـش و گل نثارى بـودند، ناگهان درخت برومند و بارورى از بـوستان تشیع به خشکـى گرائید و دانشمندان و اندیشمنـدان را به سـوگ نشاند. روح بلند این عالم بزرگ و ایـن روحانى خدمتگزار و دانش پرور، که بیـش از نیـم قـرن در سنگر علـم و دانـش درس خـوانده و تدریـس کرده و شاگرد پرورش داده بـود، به ملکوت اعلى پیوست و پیکر پاکش را بعد از تشییع با شکوه در جوار کریمه اهل بیت حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپردند.