آیه تطهیر و زنان پیامبر (ص)

آیا آیه تطهیر شامل زنان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هم مى شود؟

طبق آیات ۳۲ و ۳۳ و۳۴ سوره احزاب که در رابطه با اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) است، مسئله و پرسش مهمی مطرح است:

در این آیات سخن از همسران پیامبر است و قرآن به آنها گوشزد میکند که آنان باید برای همه مسلمانان الگو باشند؛ چرا که خداوند مى خواهد پلیدى را از آنها پاک گرداند. با توجه به اینکه این آیه زمانى نازل گردیده که عایشه با پیامبر زندگى می کرده و حضرت خدیجه (سلام الله علیها) وفات کرده بودند و با توجه به اینکه این آیه درباره همسران پیامبر بوده، پس چرا زنان پیامبر شامل اهل بیت نمی شوند؟

این در حالى است که در آن زمان، حضرت زهرا و امام على (علیهما السلام) در خانه مستقلى با حسنین (علیهما السلام) زندگى می کردند. پس زمانى که این آیه نازل شده قطعا شامل زنان پیامبر نیز می شود؛ یعنى زنان پیامبر هم معصوم هستند چرا که زنان پیامبر قطعا اهل بیت پیامبر هستند .

پاسخ

۱ – در آیات یاد شده وقتى سخن از زنان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به میان آمده، ضمیر جمع مونث به کار رفته مانند:

من یات منکن – و من یقنت منکن – لستن – ان اتقیتن – تخضعن – و قرن – بیوتکن و ….

ولى وقتى به آیه تطهیر رسیده، ضمایر جمع مذکر به کار رفته مانند:

لیذهب عنکم – و یطهرکم .

پس معلوم مى شود مخاطب در آیه تطهیر، غیر از مخاطب در آیات قبل و بعد از آیه تطهیر است.

۲ – همسران پیامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) متعدد بودند و در خانه هاى مختلف زندگى مى کردند و لذا در آیه ۳۲ جمله (و قرن فى بیوتکن) آمده است و اگر چنان که آیه تطهیر نیز شامل آنها مى شد باید جمله (اهل البیوت) مى آمد و حال آن که (اهل البیت) آمده است.

۳ – طبق روایت صحیح مسلم و غیره وقتى آیه تطهیر نازل شد رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حضرت على و فاطمه و حسن و حسین را زیر کساء قرار داد و آیه شریفه قرائت فرمود روایت صحیح مسلم:

قَالَتْ عَائِشَهُ خَرَجَ النَّبِیُّ (صلى الله علیه و آله و سلم) غَدَاهً وَعَلَیْهِ مِرْطٌ مُرَحَّلٌ مِنْ شَعْر أَسْوَدَ فَجَاءَ الْحَسَنُ بْنُ عَلِیّ فَأَدْخَلَهُ ثُمَّ جَاءَ الْحُسَیْنُ فَدَخَلَ مَعَهُ ثُمَّ جَاءَتْ فَاطِمَهُ فَأَدْخَلَهَا ثُمَّ جَاءَ عَلِیٌّ فَأَدْخَلَهُ ثُمَّ قَالَ (إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا).[۱]

۴ – در صحیح مسلم آمده که از زید بن ارقم سؤال شد آیا به زنان پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) اهل بیت پیامبر گفته مى شود یا خیر؟ پاسخ داد همسر یک مرد از اهل بیت آن به حساب نمى آید زیرا چه بسا زنى با مردى یک عمر زندگى مى کند ولى در آخر عمر طلاق گرفته و به خانه پدرش رفته و جزء اهل بیت پدر محسوب مى شود:

إنّ زید بن أرقم سئل عن المراد بأهل البیت هل هم النساء ؟ قال: لا / وأیم اللّه، إنّ المرأه تکون مع الرجل العصر من الدهر، ثمّ یطلّقها، فترجع إلى أبیها و قومها.[۲]

۵ – زنان پیامبر هیچیک ادعا نکرده اند که آیه تطهیر شامل ما نیز مى شود بلکه خلاف آن را نقل کرده اند مانند ام سلمه که مى گوید: پس از نزول آیه تطهیر و تکریم حضرت رسول گرامى على و فاطمه و حسن و حسین (علیهم السلام)، من جلو رفته و از حضرت پرسیدم: آیا من هم عضو اهل بیت هستم؟ حضرت پاسخ داد: تو آدم خوبى هستى و عضو اهل بیت نیستى بلکه از همسران پیامبر هستى:

صحیح ترمذى: عن أمّ سلمه، أنّ النبى (صلى الله علیه و آله و سلم) جلل على الحسن و الحسین و على و فاطمه کساء ثمّ قال: «اللهم هؤلاء أهل بیتى و حامّتی؛ أذهب عنهم الرجس و طهّرهم تطهیراً». فقالت أم سلمه: و أنا معهم یا رسول الله؟ قال: إنّک على خیر. هذا حدیث حسن صحیح . و هو أحسن شئ روى فى هذا الباب.[۳]

و روى أیضاً عن عن عمر بن أبى سلمه قال: (لما نزلت هذه الآیه على النبى (صلى الله علیه و آله و سلم): (إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرا) فى بیت أم سلمه، فدعا فاطمه و حسناً و حسیناً، فجللهم بکساء و على خلف ظهره، فجلله بکساء، ثم قال: اللهم، هؤلاء أهل بیتى، فاذهب عنهم الرجس و طهرهم تطهیراً، قالت أم سلمه: و أنا معهم یا رسول الله؟ قال: أنت على مکانک و أنت إلى خیر).[۴]

در روایتى که سیوطى و طبرانى و احمد بن حنبل نقل کرده اند آمده که ام سلمه مى گوید: من جلو رفته و طرف کساء را گرفته تا داخل شوم، حضرت رسول گرامى (صلی الله علیه و آله و سلم) کساء را از دست من گرفت و کشید و به من اجازه ورود به درون عباء را نداد:

عن أمّ سلمه أنّها قالت: «فرفعت الکساء لأدخل معهم فجذبه من یدى و قال: إنّک على خیر».[۵]

پس بنا بر این اگر کسى بخواند بگوید که زنان پیامبر نیز داخل اهل بیت هستند و آیه تطهیر آنان را نیز شامل مى شود، باید عبا را از دست پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) گرفته و به زور زنان حضرت را داخل آن نماید.

پی نوشت ها

[۱] . صحیح مسلم: ۷ /۱۳۰ ح ۶۴۱۴٫

[۲] . صحیح مسلم: ج ۷ ص ۱۲۳، (رقم ۶۳۸۱)، کتاب فضائل الصحابه، باب فضائل على بن أبى طالب (ع).

[۳] . سنن الترمذى: ج ۵ ص ۳۶۱٫ رواه الحاکم قائلا: هذا حدیث صحیح على شرط البخارى ولم یخرجاه. المستدرک: ۲/ ۴۱۶، ۳/ ۱۴۶٫ وقال بعد نقل روایه اخرى بعد ذلک: هذا حدیث صحیح على شرط مسلم ولم یخرجاه. المستدرک: ۲/ ۴۱۶٫

[۴] . سنن الترمذى ۵: ۳۲۸٫ قال عنه الألبانى: صحیح. صحیح سنن الترمذى، الألبانى ۳: ۳۰۶ ح ۳۲۰۵٫

[۵] . مسند أحمد ج ۶ ص ۳۲۳، المعجم الکبیر للطبرانى ج ۳ ص ۵۳،الدر المنثور ج ۵ ص ۱۹۸٫

مؤسسه تحقیقاتى حضرت ولى عصر (عج)