آشیانه کوچک عشق

محبت به همسر، عامل مهم و بسیار موثری در قوام زندگی زناشویی و استمرار آن است و شاید در جهت تضمین همین امر حیاتی و خطیر است که خداوند متعال، از (الفت و صمیمیت) به عنوان بهترین ارمغان به زن و شوهر، یاد کرده است. مردی به محضر رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) شرفیاب شد و عرض کرد: «ای پیامبر خدا! من از چیزی شگفت‌انگیز در عجبم: مرد و زنی ازدواج می‌کنند، در حالی که یکدیگر را قبل از آن ندیده‌اند، اما صبح گاهان که از خواب برمی‌خیزند، هیچ کس نزد آن دو از دیگری محبوب‌تر نیست؟!» پیامبر در پاسخ او فقط این قسمت از آیه کریمه را تلاوت فرمودند: (وَ جَعَلَ بَینَکُم مَوَدَّهً وَ رَحمَهً؛”روم آیه ۳۰” خداوند در میان شما، مودّت و رحمت قرار داد). ۱

عشق‌ورزی

(از نشانه‌های او آن است که از جنس خودتان، همسرانی برای شما آفرید تا در کنار آن آرامش یابید و میان شما مودّت و رحمت قرار داد). مودّت، موهبتی الهی به خانواده است که در کنار رحمت، تضمین کننده تداوم زندگی است. مودّت، محبت عمیق و ریشه داری است که تمام وجود را در برمی‌گیرد و نشانه‌های آن در رفتار و گفتار نمایان می‌گردد. مودّت، محبت لبریز شده، ریشه‌دار و نشان‌دار است. خانواده، آشیانه کوچک عشق و بانک مهرورزی است. همه اعضای یک خانه باید در این بانک سرمایه گذاری‌های کوتاه مدت و بلند مدت داشته باشند تا بتوانند از حساب جاری خود، وام‌های گوناگون عشق و محبت را دریافت و پرداخت کنند!

محبت به همسر در واقع محبت به فرزند نیز هست زیرا کودک به خاطر علاقه و وابستگی به مادر خود از این که ببیند مادرش مورد علاقه و محبت پدر است، احساس رضایت و اطمینان می‌کند؛ بر عکس اگر ببیند مادرش مورد بی‌مهری و بی‌اعتنایی پدر قرار می‌گیرد، در خود، احساس اضطراب و ناامنی کرده و اطمینان خویش را نسبت به پدر و آینده زندگی‌اش از دست می‌دهد. علاوه بر این، مهر مادر نیز در صورتی به طور کامل، شامل حال فرزند می‌شود که خود او از این بابت دچار کمبود و دغدغه خاطر نباشد. این مهم در جانب پدر نیز وجود دارد. او نیز احتیاج دارد که همسرش به او مهربانی و محبت کند و فرزندان نیز احساس کنند که مادرشان به پدر محبت دارد. زن به اقتضای طبیعت خود و به خاطر غلبه عواطفش، خواهان آن است که تا سر حد عشق، به همسر و فرزندان خود محبت کند و از نثار هیچ گونه فداکاری دریغ نورزد، از سوی دیگر، روح حساس او طلب می‌کند که این دوستی‌ها بدون پاسخ نماند. زن اگر ببیند خودش در صدد محبت کردن و مهر ورزیدن است ولی طرف مقابل، ناسپاسی کرده و عواطف خالصانه و بی‌شائبه او را پایمال می‌کند، احساس ناکامی و شکست خواهد کرد.

دوست داشتن برای زن یک (نیاز) است و علاقه به محبوب بودن برای او، نه از روی خودخواهی است بلکه آن را به عنوان پاسخی مثبت به محبت‌ها و عواطف خویش می‌داند. از این رو، چنانچه شوهر یک گام در جهت اظهار علاقه و دوستی نسبت به همسر خود بردارد زن ده قدم در این راه پیش می‌آید. اما پرواضح است اظهار محبت، امری دوجانبه و متقابل است. زن نیز وظیفه دارد همواره از ابراز علاقه و دوستی نسبت به شوهر خویش کوتاهی نکند. محبت‌های زن در بسیاری موارد بسان محبت یک مادر زندگی را بر شوهر شیرین و آرامش‌بخش خواهد نمود.

به طور کلی، محبت، زندگی را شیرین و با صفا ساخته آن را هدفدار و بالنده می‌کند. مرد اگر به همسر خود محبت کند کانون زندگی را به محیطی سالم و با نشاط مبدل خواهد ساخت.

جلوه‌های عشق‌ورزی به همسر

محبت و عشق‌ورزی نسبت به اعضای خانواده در رفتار خانوادگی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) موج می‌زد و آن را نشانه ایمان می‌دانست: هر چه بر ایمان بنده‌ای افزوده شود، بر محبت و دوستی او نسبت به خانواده اش افزوده می‌شود. ۲ آن حضرت، دوست داشتن همسران را از آداب پیامبران برمی شمرد. ۳ و شوخی و عشق بازی با همسر را از بازی‌ها و لذت‌های روای زندگانی می‌دانست: بازی در سه چیز رواست: …با همسرت شوخی و عشق بازی کنی. ۴ محبّت ورزی به همسران و آگاه کردن آن‌ها از این دوستی و محبت را مستحب اعلام می‌ کرد و می‌‌فرمود: این که مرد به زنش بگوید:”تو را دوست دارم” هرگز از دل زن بیرون نمی رود. ۵ هر بینش و نگرش و یا هر روش و منشی که در بین اعضای خانواده بر اساس عشق‌ورزی و محبت‌مداری نباشد، عاقبت به فرار از مسؤولیت و تضییع حقوق دیگر اعضای خانواده خواهد انجامید.
عشق‌ورزی با همسر را عبادتی شیرین و برتر از تمام دنیا و آنچه در آن است، بر می‌‌شمرد و می‌فرمود: مردی نیست که دست همسرش را عاشقانه بگیرد، جز آن که آفریدگار پنج پاداش برایش می‌نویسد؛ پس اگر او را در آغوش کِشد، ده پاداش می‌برد؛ اگر همسرش را ببوسد، بیست پاداش دارد؛ اگر با او درآمیزد، پاداش این کار برای او از دنیا و آنچه در آن است، بهتر است. ۶

از منظر برخی تفسیرنگاران، رحمت، به معنای عشق و مهربانی قلبی در باطن و مودّت به معنای اظهار این عشق و علاقه در ظاهر است و این خداوند است که این دو حالت را در بین همسران ایجاد می‌نماید: یکی در باطن که در دل نسبت به همسر خود احساس محبت و رحمت نماید و دیگر در ظاهر که آن محبت و رحمت درونی را در گفتار و رفتار ابراز نماید. ۷ گویی پروردگارِ مهر، تمام حقوق واجب بین همسران را در عشق‌ورزی ظاهری و باطنی، یعنی مودت و رحمت، خلاصه فرموده است.

آری، خداوندگار قلب‌ها، با جهت‌دهی راستین به نگرش ها، آدمی را می‌آموزد که از زاویه مهر و رأفت به خانه و خانواده اش بنگرد که اگر چنین شد، او در انجام هر وظیفه‌ای نسبت به همسر و دیگر اعضای خانواده جدیت می‌ورزد و هر نوع خدمتی را شیرین و لذتبخش می‌یابد. اگر بین همسران عشق و محبت ریشه‌دار برقرار نباشد و هر یک از آنها از نظر عاطفی خود را ملزم به انجام وظایف و رعایت حقوق دیگران نبیند، همواره در جست و جوی راه فرار خواهد بود و اگر از نظر قانونی و حقوقی نیز ملزم به انجام خدمتی گردد، با تلخی و اکراه آن را به انجام خواهد رساند.

نتیجه آن که هر بینش و نگرش و یا هر روش و منشی که در بین اعضای خانواده بر اساس عشق‌ورزی و محبت‌مداری نباشد، عاقبت به فرار از مسؤولیت و تضییع حقوق دیگر اعضای خانواده خواهد انجامید.

پی‌نوشت‌ها

۱- میبدی، تفسیر کشف الاسرار و عدّه الابرار، ج۷، ص۴۴۶،

۲- علامه مجلسی، بحارالانوار، ج۱۰۰، ص۲۲۸،

۳- شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۱، ص۵۲،

۴- متقی هندی، کنزالعمّال، ج۱۵، ص۲۱۱،

۵- کلینی، اصول کافی، ج۵، ص۵۶۹،

۶- قاضی نعمان، دعائم الإسلام، ج۲، ص۱۹۰،

۷- یثربی، سید محمد، سیری در رساله حقوق امام سجاد۷، ج۲، ص۱۵۶،

کتاب خانواده و تربیت مهدوی ص۱۶۴؛ آقاتهرانی و حیدری کاشانی

منبع: تبیان؛ تنظیم و فراوری: کهتری