آداب و سنن رسول اکرم (ص) در طهارت

هیچ گاه رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) در حال بول یا غائط دیده نشد.

على (علیه السّلام) فرمود: رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) چون مى‌خواست آب بینى یا خلط سینه خود را بگیرد سر خود را مى‌پوشانید و سپس آن را دفن مى‌کرد.

در هنگام آب دهان انداختن نیز چنین مى‌کرد.

و چون مى‌خواست به بیت الخلاء رود نیز سر خود رامى‌پوشانید.

رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) در سفارشات خود به ابوذر فرمود: اى اباذر، از خدا شرم بدار، که من ـ سوگند به خدایى که جانم به دست اوست ـ چون به بیت الخلاء مى‌روم لباس خود را بر سر مى‌کشم، زیرا از دو فرشته اى که با من هستند شرم مى‌کنم.

شیخ مفید رحمه اللّه گوید: پوشانیدن سر ـ در صورتى که برهنه باشد ـ درهنگام قضاء حاجت از سنن پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله) است.

على (علیه السّلام) فرمود: رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) پس از بول کردن سه بار دست خود را به مجراى بول مى‌کشید.

حسین بن خالد گوید: به حضرت رضا (علیه السّلام) عرض کردم: به ما حدیث رسیده است که رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) در حالى که انگشتر در دست داشت و نقش آن «محمّد رسول اللّه» بود طهارت مى‌گرفت، و امیر مؤمنان (علیه السّلام) نیز چنین مى‌کرد؟!

فرمود : راویان راست گفته اند.

گفتم: براى ما هم سزاوار است که چنین کنیم؟

فرمود: آنان انگشتر را به دست راست مى‌کردند و شما به دست چپ مى‌کنید (بنابر این بایدهنگام طهارت گرفتن انگشتر را بیرون آورید).

امام صادق (علیه السّلام) فرمود: سه سنّت از سنن رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) درباره براء بن معرور انصارى جارى شد:[۱]

۱) مردم قبلا با سنگها خود را پاک مى‌کردند؛یک باربراء بن معرور کدو خورد و مزاجش نرم شد، پس با آب طهارت گرفت، خداوند درباره او این آیه را نازل کرد:

«خداوند توبه کنندگان و پاکیزگى جویان را دوست دارد.»[۲]

از آن وقت طهارت گرفتن با آب سنّت شد.

۲) هنگام وفات، او در مدینه بود و رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) در مکّه ، ولى دستور داد تا او را به طرف قبله (یعنى کعبه که رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) در آنجا بود) دفن کنند. این بود که آیه توجه به قبله نازل شد وتوجیه میّت به قبله نیز از سنن پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله) گردید

۳) وصیت کرد ثلث مالش را به رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) بدهند، در نتیجه وصیت به ثلث سنّت گردید.

امام صادق (علیه السّلام) فرمود: رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) بیش از هر کس از ترشح بول اجتناب داشت، از این رو هرگاه مى‌خواست بول کند به زمین بلندى مى‌رفت یا زمین نرم و پر خاکى را انتخاب مى‌کرد تا مبادا بول به او ترشح کند.

امام باقر (علیه السّلام) فرمود: پدرم على بن الحسین (علیه السّلام) به من فرمود: فرزندم، براى من لباسى مخصوص قضاء حاجت آماده کن، زیرا دیدم مگس ها پس ازنشستن روى مایعات نجس بر جامه من مى‌نشینند. من هم لباس را آماده کرده، خدمت پدرم بردم، اما فرمود:

رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) و یاران او یک جامه بیشتر نداشتند که در همه احوال مى‌پوشیدند]، از این رو آن را قبول نکرد و کنار گذاشت.[۳]

ملحقات

صدوق رحمه اللّه گوید: سنّت در بیت الخلاء آن است که هنگام ورود پاى چپ را قبل از پاى راست پیش گذارد، و سر را بپوشاند، و خدا را یاد کند (ذکربگوید).

مردى از امام صادق (علیه السّلام) پرسید: آداب و سنن رفتن به بیت الخلاء چیست؟

فرمود : خدا را یاد مى‌کنى، و از شیطان رانده شده به خداوند پناه مى‌برى (اعوذ باللّه من الشیطان الرجیم مى‌گویى) و چون فارغ شدى مى‌گویى: الحمد للّه على ما اخرج منّى من الاذى فى یسر و عافیه؛ «سپاس و ستایش خدا را که در آسانى و سلامتى، فضولات آزار دهنده را از من خارج ساخت».

امام باقر (علیه السّلام) فرمود: نمازى نیست مگر با طهارت، و براى «طهارت گرفتن» سه عدد سنگ کافى است، و سنّت رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) نیز بر این جارى بوده است، اما بول را حتما باید آب کشید.

امام صادق (علیه السّلام) فرمود: سنّت در«طهارت گرفتن»به سه عدد سنگ تمیز جارى شده، و پس از آن شستن با آب[۴]

على (علیه السّلام) فرمود: سنّت در طهارت گرفتن با آب است، اول محل بول را بشوید، سپس به شستن مقعد بپردازد، و هر دو را با هم نشوید.

رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) در سفر براى قضاى حاجت، مقدار زیادى از مردم دور مى‌شد و خود را پنهان مى‌ساخت.

رسول خدا (صلّى اللّه علیه و آله) هرگاه به بیت الخلاء مى‌رفت سرش را مى‌پوشانید، وهیچ کس او را در حال قضاى حاجت ندید.

پی نوشت ها

[۱]. یعنى براء بن معرور سه کار کرد که پیامبر (صلّى اللّه علیه و آله) آنها را به عنوان سنّت حسنه پذیرفت.

[۲]. بقره/.۲۲۲٫

[۳] ظاهرا این عمل امام سجاد (علیه السّلام) براى آن بود تا عملا وسواس را از خود دور کند و به دیگران نیزدورى از وسواس را تعلیم دهد.

[۴]. شستن با آب زمانى لازم است که نجاست به اطراف مقعد رسیده باشد، و گرنه مستحب است.

منبع: سنن النبى،علامه سید محمدحسین طباطبائى