ینابیع الموده

نویسنده کتاب ینابیع الموده الحافظ سلیمان بن ابراهیم بن القندوزی الحنفی است.

تصحیح و تدقیق: دارالکتب العراقیه.

ناشر: بصیرتی، قم

شمار صفحه ها: ۵۲۷

قندوزی، در سال ۱۲۲۰ هـ . ق. دیده به جهان گشوده در بلخ، به فراگیری دانش پرداخت.برای ادامه تحصیل، به بخارا رفت. سپس به هند و افغانستان رفت و با بزرگان طریقت، همراه گشت و در سیر و سلوک و تفقه در دین، به درجات عالی نائل آمد، آن گاه، به قندوز بازگشت. مدت زمانی در آن جا اقامت گزید و به نشر دانش و هدایت و ارشاد خلق همّت گماشت. از آن جا که شوق زیستن در جوار بیت اللّه الحرام را در سر داشت، در سال ۱۲۶۹ هـ . ق روانه بیت اللّه شد. به قونیه که رسید، سه سال و شش ماه، در آن جا ماند. کتابهای شیخ محی الدین بن عربی حاتمی را از روی نسخه دست نوشته وی، یادداشت کرد. تا این که از سوی سلطان وقت، به مسند مشیخه تکیه شیخ مراد بخاری مأمور شد و در آن جا به ارشاد مردم و نشر علم حدیث و تفسیر پرداخت و در سال ۱۲۹۴هـ . ق . در قسطنطنیه دیده از جهان فرو بست۱.

از جمله آثاری که از وی به جای مانده، کتاب: ینابیع الموده است.

این اثر، بار اول و بار دوّم، در سال ۱۳۰۲هـ.ق در استنابول، پس از گذشت هشت سال از فوت مؤلف، از سوی مهدی ملک التجار، در ۵۲۷ صفحه، به چاپ رسیده است

بار سوّم، در مشهد، به سال ۱۳۰۸ هـ . ق. در دو جزء، در ۴۵۵صفحه، به گونه سنگی، به تصحیح محمد شفیع اعتماد الدوله.

بار چهارم، در بمبئ، به سال ۱۳۱۱ هـ . ق. به اهتمام شیخ علی محلاتی، در ۴۴۸ صفحه، به گونه سنگی . در پایان این چاپ، ترجمه مؤلف آمده است.

بار پنجم، در تهران، به سال ۱۳۱۲ هـ . ق. با مفاتیح المحجه، در ۶۱۴ صفحه. بار ششم، در بیروت، در سه جزء.

بار هفتم، در نجف اشرف، به سال ۱۳۸۴ هـ . ق. با تصحیح، چاپخانه حیدریه.

آنچه در دست داریم، چاپ هشتم کتاب است.

مؤلف در این کتاب، فضائل پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) را با استناد به کتابهای مورد اعتماد، مانند: صحاح ستّ و… در یک مقدمه و صدباب، گرد می آورد.

از باب هفتاد و یک به بعد، مباحثی در باره غیبت امام زمان (عج)، با استفاده از کتابهای گوناگون مطرح می کند: از جمله:

آیاتی که براساس روایات اهل بیت، به حضرت مهدی (عج) تفسیر شده، از کتاب: المحجه فیما نزل فی القائم الحجه نقل می کند.

* روایاتی که بیانگر نشانه ها و شرطهای برپایی رستاخیزند، از جواهر العقدین می آورد.

* درباره ویژگیهای حضرت مهدی(عج) و این که او از اهل بیت است و فرزند زهرا(س) روایاتی از کتابهای اهل سنت مانند: کنوز الدقائق، مسامره الاخیار، سنن ترمزی، مناقب لابن المغازلی الشافعی واسعاف الراغبین درباره حضرت مهدی(عج) نقل کرده است.

* سخنان حضرت امیر(ع) را درباره شأن و منزلت مهدی(عج) از نهج البلاغه می آورد.

* از پیامبر(ص) و ائمه(ع) درباره گرفتاریهای اهل بیت، تا پیش از ظهور، روایاتی را می آورد.

* روایات بیانگر نام و شمار ائمه(ع) ظهور حضرت، دجّال و حدیث: (بعدی اثنا عشر خلیفه) را از کتاب فرائد السمطین، یادآور می شود.

*زمان ولادت حضرت، کرامات حضرت، ویژگیهای، آنان که توفیق دیدار او را یافته اند، سخنان اهل اللّه، از اصحاب کشف و شهود، تفسیر آیه شریفه: (یوم ندعوا کل اناس بامامهم) و… از موضوعاتی است که به آنها می پردازد.

یکی از مستشرقان، ینابیع الموده را این گونه معرفی می کند:

«ینابیع الموده وهی شمائل النبی(ص) وآل بیت فیها اقتباسات کثیره من المصنفات القدیمه ولذا لها فائده کبری وهی مرغوبه فی بلاد عجم…» ۲

ینابیع الموده، سیره و سیرت پیامبر(ص) و اهل بیت را در بر دارد و در آن از کتابهای زیادی از علمای پیشین استفاده شده و دارای فوائد بزرگ و بسیاری است و در بلاد و سرزمین غیر عرب رواج دارد.

این اثر، نه تنها در مناطق شیعه نشین مورد توجه بوده و هست، بلکه در دیگر شهرهای اسلامی نیز، از ارزش و اهمیت شایانی برخوردار است.

پی نوشت: 

۱ . (ینابیع الموده)، سلیمان بن ابراهیم القندوزی، مقدمه، بصیرتی، قم؛  الاعلام،  زرکلی، ج۳، ص۱۸۶.

۲. (همان مدرک).

منبع :حوزه – مهر و آبان- آذر و دی ۱۳۷۴، شماره ۷۰ و ۷۱.