محمد کاظم طباطبایى یزدی(ره)

آیت الله العظمى سید محمد کاظم طباطبایى، فرزند مرحوم سید عبدالعظیم یزدى، یکى از فقهاى بزرگ و نامدار قرن چهاردهم است که از نظر جامعیت در مسائل فرعى فقهى، کم نظیر مى باشد.
او عالمى متبحر و فقیهى مدقق است که جامع کمالات علمى و عملى بود و درفقه جعفرى یکى از مفاخر و از فقهاى نامدار و برجسته عصر اخیر مى باشد.

ولادت و تحصیلات

او بـه سـال ۱۲۴۷ هـجرى در یکى از قرا یزد به نام کسنویه پا به عرصه وجودنهاد و تحصیلات ابتدایى را در زادگاه خود شروع نمود، سپس به اصفهان رفت ومدتى نزد آیت الله شیخ محمد باقر، و در مـحـضـر صاحب روضات الجنات و برخى ازاکابر دیگر تلمذ نمود تا به مرحله عالیه اجتهاد و اسـتـنـبـاط احـکام شرعى نائل آمد واجتهاد او مورد تایید اساتید خود قرار گرفت سپس به نجف اشـرف رهـسـپار گردید وتمام اوقات خود را صرف تحصیل و تکمیل علوم و اندوخته هاى علمى خود نمود وبه حوزه درس مرحوم میرزا محمد حسن شیرازى پیوست پس از درگذشت او درسال ۱۳۱۲ ق، خود به تدریس و تشکیل حوزه درسى پرداخت.

آثار و تالیفات

تالیفات و آثار قلمى او مطابق آنچه صاحب ریحانه الادب آورده است، به این قرار مى باشد:
۱ ـ بـستان راز و گلستان نیاز (در مناجات و دعا)
۲ ـ تعادل و تراجیح (در اصول ).
۳ ـ حاشیه مکاسب شیخ انصارى.
۴ ـ حجیه الظن فى عدد الرکعات.
۵ ـ السؤال و الجواب (مسائل فقهى ).
۶ ـ صحیفه الکاظمیه.
۷ ـ رساله اى در منجزات مریض.
۸ ـ الـعـروه الـوثـقى، در برگیرنده ابواب فقهى : طهارت، صلوه، زکات، خمس،صوم، حج و نکاح مى باشد و مجموعا داراى ۳۲۶۰ مساله فرعى فقهى است کتاب عروه به علت محتوى بودن مسائل فـرعـى ضرورى، مستند و مورد مراجعه و دقت فقها و مراجع بعدى واقع گردیده است و بارها از سـوى فـقـهـاى عـالى مقام محور بحث و تحشیقرار گرفته است شاید تا کنون دهها جلد کتاب اسـتـدلالـى بر اساس اصل ومحور قرار دادن عروه از سوى فقهاى بزرگ به صورت مستند عروه، مـسـتـمـسـک عـروه یـا حـاشـیـه و نـقـد و بـررسى و توضیح مسائل آن چاپ و تکثیر شده و در اختیارعلاقمندان احکام فقهى قرار گرفته است.

شهادت فرزند

در حـمـله انگلیسیها به عراق و مقاومت دلیرانه اى که مردم مسلمان عراق در اثرفتاوى و رهبرى مـراجـع عـالیقدر در مقابل نیروهاى مهاجم انجام دادند، فرزند رشید اوبه نام آیت الله حاج سید مـحمد طباطبائى یزدى نیز شرکت جست و در حمله سختى که بقواى انگلیس نمودند، تعداد چـهـار هـزار تـن از نیروهاى بیگانه را از پاى درآوردند و شکست فاحشى به نیروهاى مهاجم وارد آوردند و در این حمله بود که فرزند دلبند و مورد علاقه پدر به فیض شهادت نائل آمد و جنازه او را بـا کـمـال احـتـرام از کـاظمین به نجف حمل نمودند و به صحن مطهر علوى رساندند عده اى از شاگردان سید، متحیر بودند که چگونه این خبر تاسف آور را به پدر پیر برسانند روضه خوانى باخود همراه داشتند، اینگونه خبر را به او رساندند که جنازه اى در صحن مطهر هست که ولایت نماز او به عهده شماست، ولى او که تحصیل کرده مکتب مبارزه و شهادت بود، هرگز از شنیدن این خبر، آن گـونـه که انتظار مى رفت، ناراحت نگردید و کلمه مبارکه انا للّه و انا الیه راجعون را سر دادند مـطـابـق نـقـل برخى از ثقات فتوایى هم دررابطه با دفاع از او صادر گردیده است که از اهمیت ویژه اى برخوردار بوده است.

شخصیت سید از زبان بیگانه

یـکـى از سـران انـگلیس که در حدود سال ۱۳۳۳ موفق به ملاقات سید شده بود،در این خصوص چنین مى گوید:
سـیـد که بسیار پیر بود و عمامه کوچک سفیدى بر سر داشت (گویا در منزلشان عمامه کوچک سـفـیـدى بـر سـر مـى بـستند) و محاسن و ناخنهایش با حناى قرمز خیلى خوب رنگ شده بود و درخشندگى خاصى داشت، بیرون آمد و با کمال سردى وبى اعتنایى به ما خوش آمد گفت و ما را روى حـصـیـرى کـه در بیرون اتاقش افتاده بود،نزدیک خود نشاند من متوجه تاثیر و نفوذ زیاد و حـسـن شـهرت او بودم، در خطوطصورت او قوه جاذبه اى وجود داشت و چشمانش خاکسترى و خـسـتـه مـى نـمود و دروجود نحیف و خسته او یک قدرت و نفوذ خارق العاده در حرکت، و بیان اوسحرآمیز بود که من کمتر در کشورهاى اسلامى نظیر آن را دیده بودم و بعد مى گوید:سید با کمال وقار پاکت پول ما را به طرف ما پس زده و با عزمى راسخ گفت که هنوزموقع آن نرسیده است تا آنجا که مى گوید:.
مـن اطـمـیـنـان حاصل کردم که با او نمى توان صحبت کرد و مقام عالى او قابل خرید و فروش نـیـسـت و بـسـیار خوشوقت است که در این باب با او صحبتى ننمائیم والبته چنین وضعى را در کشورهاى مصر و حجاز که همه براى پول به دنبال ما مى دوندنمى توان یافت ۲.
فتواى او درباره جهاد با استعمار غرب 
در آن هـنـگام که دولت ایتالیا فتواى خود را براى اشغال لیبى در شمال آفریقا به حرکت درآورده بـود و مـملکت ایران نیز از سوى همسایه شمالى در اشغال نیروهاى روس، و از جنوب مورد هجوم استعمار انگلیس بود، آن مرحوم فتواى زیر را صادرکرد:.
بسم اللّه الرحمن الرحیم، در این ایام که دول اروپایى مانند ایتالیا به طرابلس غرب (لیبى ) حمله نموده و از طرفى روسها شمال ایران را با قواى خود اشغال کرده اند، و انگلیسیها نیز نیروهاى خود را در جنوب ایران پیاده کرده اند و اسلام را درمعرض خطر نابودى قرار داده اند، بر عموم مسلمین از عـرب و ایـرانـى واجب است که خود را براى عقب راندن کفار از ممالک اسلامى مهیا سازند و از بـذل جـان و مـال در راه بـیـرون رانـدن نـیروهاى ایتالیا از طرابلس غرب و اخراج قواى روسى و انـگـلـیـسـى ازایـران هـیچ فروگذار نکنند، زیرا این عمل از مهم ترین فرایض اسلامى است تا به یارى خداوند دو مملکت اسلامى از تهاجم صلیبیها محفوظ بماند.( محمد کاظم طباطبایى)۳

وفات

آیت الله سید کاظم طباطبایى پـس از عمرى مبارزه و تلاش در راه تثبیت فرهنگ آل محمد (ص )، در ۲۸رجب ۱۳۳۷ ق در نـجـف اشـرف، در نـود سـالگى به رحمت ایزدى پیوست و در کناردرب طوسى از صحن مقدس مـرتـضـوى مـدفون گردید.

پی نوشت:

۱- ریحانه الادب، ج ۶، ص ۳۹۲.
۲- مجله نور علم، دوره دوم، شماره سوم، ص ۸۲.

۳- الذریعه، ج ۱۵، ص ۳۵۲. در مورد بررسى زندگى ایشان مى توان به منابع زیر مراجعه نمود:. احـسـن الودیعه فى تراجم مشاهیر مجتهدى الشیعه، ج ۱، ص ۱۵۲ تا ۱۵۶ ـ اعیان الشیعه، ج ۴۶، ص ۲۰۶ و۲۰۷ ـ الفوائد الرضویه، ص ۵۹۶ تا ۵۹۸ ـ معجم المؤلفین، ج ۱۱، ص ۱۵۶ تا ۱۵۷ ـ معجم رجـال الـفکر والادب خلال الف عام، ص ۲۸۵ ـ علماى معاصرین، ص ۱۱۳ و ۱۱۴ ـ ماضى النجف و حاضرها، ج ۳، ص ۸،۹، ۱۲۱ و ۱۹۸ ـ مجله نور علم، دوره دوم، شماره ۳، صفحات ۷۶ تا ۸۶٫
منبع :فقهاى نامدار شیعه – عقیقى بخشایشی