علم غیب امام علی علیه السلام در متون اهل سنت

عقیده مذهب شیعه بر این است که علم غیب مختص خداوند متعال است و تنها اوست که بر همه امور و مخلوقات خود احاطه علمی دارد. ولی خداوند اگر بخواهد برخی از بندگان خود نیز از این موهبت الهی بهره مند می کند. از این روی انبیاء و اولیاء الهی به اذن خداوند دارای علم غیب هستند. از جمله ائمه معصومین علیه السلام نیز به خواست خداوند دارای علم غیب بوده اند. به طور نمونه به برخی مواردی از کتابهای اهل سنت که علم غیب امام علی علیه السلام را ثابت می کند اشاره می کنیم:

۱.ابن جریر طبری، زمخشری، فخر رازی، جلال الدین سیوطی در کتابهای خود آورده اند; که شخصی از علی علیه السلام در مورد تفسیر آیه «قُلْ هَلْ نُنَبِّئُکُم بِالْأَخْسَرِینَ[۱]؛ آیا به شما خبر دهیم که زیان کارترین مردم چه کسانی هستند» علی علیه السلام فرمودند: «انتم یا اهل حروراء»[۲] و اهل حروراء همان کسانی بودند که بعداً بر علی علیه السلام خروج کردند و از زیان کارترین مردمان شدند.

ابن حجر مکی و جمعی دیگر از علمای بزرگ اهل سنت می نویسند: علی‌ علیه السلام بالای منبر بودند که از تفسیر این آیه «مِّنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُواْ مَا عَاهَدُواْ اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضىَ‏ نحَْبَهُ وَ مِنهُْم مَّن یَنتَظِر[۳]؛ در میان مؤمنان مردانى هستند که بر سر عهدى که با خدا بستند صادقانه ایستاده‏اند بعضى پیمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشیدند)، و بعضى دیگر در انتظارند»، سؤال شد در جواب فرمودند: «این آیه در حق من و عمویم حمزه و پسر عمویم عبیده بن حرث، نازل شده که آن‌دو دعوت حق را لبیک گفتند و شهید شدند و من منتظرم که شقی ترین مردمان، محاسن صورتم را به خون سرم رنگین کند و اشاره به ابن ملجم کرد و فرمود: هذا و الله قاتلی».[۴]

علی علیه السلام خبر از تسلط حجاج بن یوسف ثقفی بر مردم و ظلم او در کوفه و حتی از مقدار زمان حکومت‌اش خبر داده ­اند.[۵]

اصحاب علی علیه السلام خبر دادند که لشکر خوارج از آن سوی نهروان عبور کردند، علی علیه السلام فرمود نه هنوز عبور نکرده اند. دوباره خبر تکرار شد علی علیه السلام فرمود هنوز عبور نکرده اند. جندب بن عبدالله ازدی می‌گوید، با خود در دلم گفتم اگر عبور کرده بودند و علی علیه السلام اشتباه گفته بود، اولین کسی خواهم بود که وقتی نزدیک نهر برسم، با او بجنگم. دیدم سخن غیبی علی علیه السلام صحیح بود. علی علیه السلام فرمود امر برایت آشکار شد ای برادر ازدی، یعنی علی السلام حتی از ضمیر و نهاد او خبر داشت.[۶]

با مراجعه به احادیث و روایاتی که در کتابهای حدیثی علمای اهل سنت و شیعه، در باب مناقب و فضایل حضرت علی علیه السلام و ائمه اطهار علیه السلام آمده است، فرق بین امامان و دیگر انسانها روشن می‌شود. گذشته از وحی و روایات، علمای مسلمان در علم فلسفه و عرفان ثابت کرده اند که انسان های عادی هرگاه به وظایف شرعی خود عمل کرده و با هوای نفس و شهوات مخالفت نموده و راه سیر و سلوک را طی کنند، از عالَم غیب، قابلیت دریافت اخبار غیبی را پیدا می کنند. قرآن مجید فرموده «وَ اتَّقُواْ اللَّهَ  وَ یُعَلِّمُکُمُ اللَّهُ‏[۷]؛ تقوا پیشه کنید، خداوند به شما تعلیم می‌دهد». چنانکه یکی از راه های معرفت و شناخت را راه الهام و اشراق معرفی کرده اند،[۸] حتی امروزه فلاسفه غرب هم الهام و آگاهی های غیبی را تأیید کرده اند.[۹]

پی نوشت:

[۱] . کهف/۱۰۳.

[۲] . فیروز آبادی، سید مرتضی، فضایل الخمسه من صحاح السته، موسسه اعلمی بیروت، ج۲، ص ۴۵۴ به نقل از تفسیر طبری، ج۶، ص ۲۷ و کشاف زمخشری و درالمنثور سیوطی. ـ زمخشری، انکشاف، ادب الحوزه، ج۲، ص۷۴۹، ذیل آیه ۱۰۳ سوره کهف. ـ فخررازی، تفسیر کبیر، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ج۲۱، ص۱۴۸ ذیل آیه ۱۰۳ سوره کهف.

[۳] . احزاب/۲۳.

[۴] . احمد بن حجر مکی، الصواعق المحرقه، تعلیقه عبدالوهاب، مکتبه قاهره علی یوسف سلیمان، ص ۱۳۴ و ص ۱۳۵.

[۵] . ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، اسماعیلیان، چاپ اول، ج۲، ص۲۸۹، باب معرفت علی (ع) به اخبار غیبی.

[۶]. ابی بکر احمد بن علی خطیب بغدادی، تاریخ بغداد،  مکتبه السلفیه، ج۷، ص ۲۴۹.

[۷] . بقره/۲۸۲.

[۸] . بو علی سینا ـ الاشارات و التنبیهات شرح قطب الدین رازی، تهران، مطبعه حیدری، ج۳، ص ۸؛ ایضاً فخر الدین رازی، المطالب العالیه، بیروت، نشر شریف رضی، چاپ اول، ج۸، ص۱۳۹ به بعد.

[۹] . مانند الکسیس کارل و برگسن (به منشور جاوید ـ آیه الله سبحانی چاپ اول چاپخانه مهر جلد ۸ ص ۲۹۸ به بعد مراجعه شود.)