امام حسین (علیه السلام) قتیل العبرات

شهادت امام حسین (علیه السلام) یکی از بزرگ ترین تقدیرات الهی بود و باعث حزن و اندوه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیه السلام) می شد. پیامبر اکرم (ص) پیش از ولادت آن حضرت، توسط جبرئیل از این واقعه عظیم با خبر شد.

خبر شهادت امام حسین (ع) پیش از تولد

بر اساس احادیث و روایات متعدد، تولد و شهادت مظلومانه آن حضرت به دست مسلمانان، پیش از تولد آن حضرت از سوى جبرئیل امین و پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) پیش گویى شده بود. از جمله آن ها، این حدیث امام صادق (علیه السلام) است:

«إِنَّ جَبْرَئِیلَ نَزَلَ عَلَى مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله و سلم) فَقَالَ لَهُ: یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُکَ بِمَوْلُودٍ یُولَدُ مِنْ فَاطِمَهَ تَقْتُلُهُ أُمَّتُکَ مِنْ بَعْدِکَ. فَقَالَ یَا جَبْرَئِیلُ: وَ عَلَى رَبِّیَ السَّلَامُ لَا حَاجَهَ لِی فِی مَوْلُودٍ یُولَدُ مِنْ فَاطِمَهَ تَقْتُلُهُ أُمَّتِی مِنْ بَعْدِی. فَعَرَجَ ثُمَّ هَبَطَ فَقَالَ لَهُ مِثْلَ ذَلِکَ. فَقَالَ: یَا جَبْرَئِیلُ وَ عَلَى رَبِّیَ السَّلَامُ لَا حَاجَهَ لِی فِی مَوْلُودٍ تَقْتُلُهُ أُمَّتِی مِنْ بَعْدِی. فَعَرَجَ جَبْرَئِیلُ إِلَى السَّمَاءِ ثُمَّ هَبَطَ فَقَالَ: یَا مُحَمَّدُ إِنَّ رَبَّکَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یُبَشِّرُکَ بِأَنَّهُ جَاعِلٌ فِی ذُرِّیَّتِهِ الْإِمَامَهَ وَ الْوَلَایَهَ وَ الْوَصِیَّهَ. فَقَالَ: قَدْ رَضِیتُ. ثُمَّ أَرْسَلَ إِلَى فَاطِمَهَ: أَنَّ اللَّهَ یُبَشِّرُنِی بِمَوْلُودٍ یُولَدُ لَکِ تَقْتُلُهُ أُمَّتِی مِنْ بَعْدِی. فَأَرْسَلَتْ إِلَیْهِ لَا حَاجَهَ لِی فِی مَوْلُودٍ مِنِّی تَقْتُلُهُ أُمَّتُکَ مِنْ بَعْدِکَ. فَأَرْسَلَ إِلَیْهَا أَنَّ اللَّهَ قَدْ جَعَلَ فِی ذُرِّیَّتِهِ الْإِمَامَهَ وَ الْوَلَایَهَ وَ الْوَصِیَّهَ. فَأَرْسَلَتْ إِلَیْهِ أَنِّی قَدْ رَضِیتُ»

جبرئیل امین بر رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرود آمد و عرض کرد: اى محمد! به راستى خداى سبحان تو را بشارت داد به مولودى از دخترت فاطمه زهرا (س)، اما امتت وى را پس از تو خواهند کشت. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: اى جبرئیل! سلامم را به پروردگار برسان و بگو مرا به مولودى که امتم، پس از من وى را مى کشند، نیازى نیست.

جبرئیل امین به سوى آسمان عروج کرد و سپس بازگشت و همان پیام را تکرار کرد. پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز گفتار پیشین خود را تکرار کرد و از پذیرش مولودى که مسلمانان وى را مى کشند امتناع نمود. جبرئیل براى بار سوم فرود آمد و گفت: اى محمد! پروردگار سبحان سلامت مى رساند و تو را به این امر مهم بشارت مى دهد که امامت و ولایت را در نسل تو قرار داده است.

پیامبر اکرم (ص) با دریافت این پیام شادمان شد و گفت: پذیرفتم و به آن خرسندم. آن گاه پیامبر اکرم (ص) این پیام مهم الهى را به اطلاع دخترش حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) رسانید و فاطمه زهرا (س) پاسخ داد: پدرجان! مرا به فرزندى که امتت او را مى کشند، نیازى نیست.

پیامبر اکرم (ص) بشارت خداوند منان را به فاطمه زهرا (س) ابلاغ کرد و گفت: دخترم فاطمه! همانا خداوند سبحان امر مهم امامت و ولایت و وصایت را در ذریه من (از همین مولود) قرار داده است. فاطمه (سلام الله علیها) با شنیدن این بشارت الهى و تضمین غیر قابل خدشه پروردگار، به پدر ارجمندش گفت: پدرجان! من نیز به تولد این مولود خجسته خرسندم.[۱]

تبریک خداوند برای ولادت امام حسین (ع)

شیخ صدوق از امام صادق (علیه السلام) روایت می کند که آن حضرت فرمود:

«إِنَّ الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ لَمَّا وُلِدَ أَمَرَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ جَبْرَئِیلَ أَنْ یَهْبِطَ فِی أَلْفٍ مِنَ الْمَلَائِکَهِ فَیُهَنِّئَ رَسُولَ اللَّهِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنْ جَبْرَئِیل‏.»[۲] «هنگامى که امام حسین (ع) دیده به جهان گشود، جبرئیل امین از سوى پروردگار متعال مأمور گردید تا همراه هزار فرشته، جهت تهنیت و شادباش گویى به نوزاد فاطمه زهرا (س)، به زمین فرود آیند.

امام حسین (علیه السلام) و نجات فطرس

داستان فطرس و رهایى این فرشته الهى از عذاب و کیفر خدایى به برکت تولد امام حسین (علیه السلام)، در همین حدیث بیان گردیده است؛ امام صادق (علیه السلام) در ادامه فرمودند:

«فَهَبَطَ جَبْرَئِیلُ فَمَرَّ عَلَى جَزِیرَهٍ فِی الْبَحْرِ فِیهَا مَلَکٌ یُقَالُ لَهُ فُطْرُسُ کَانَ مِنَ الْحَمَلَهِ بَعَثَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی شَیْ‏ءٍ فَأَبْطَأَ عَلَیْهِ فَکَسَرَ جَنَاحَهُ وَ أَلْقَاهُ فِی تِلْکَ الْجَزِیرَهِ. فَعَبَدَ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى فِیهَا سَبْعَمِائَهِ عَامٍ حَتَّى وُلِدَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ.»

«جبرئیل چون از آسمان فرود آمد به جزیره ای رسید که در آن فرشته ای به نام فطرس زندگی می کرد. فطرس از حاملان عرش الهی بود اما چون در یک مورد فرمان الهی را به سرعت انجام نداد خداوند بال های او را شکست و به این جزیره تبعیدش کرد. او نیز تا زمان ولادت حسین بن علی (ع) ۷۰۰ سال در این جزیره مشغول عبادت بود.»

فَقَالَ الْمَلَکُ لِجَبْرَئِیلَ: یَا جَبْرَئِیلُ أَیْنَ تُرِیدُ؟ قَالَ: إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَنْعَمَ عَلَى مُحَمَّدٍ بِنِعْمَهٍ فَبُعِثْتُ أُهَنِّئُهُ مِنَ اللَّهِ وَ مِنِّی. فَقَالَ: یَا جَبْرَئِیلُ احْمِلْنِی مَعَکَ لَعَلَّ مُحَمَّداً یَدْعُو لِی. فَحَمَلَهُ»

«فطرس چون جبرئیل را دید گفت: ای جبرئیل کجا می روی؟ گفت: خداوند به محمد (ص) نعمتی عطا فرموده؛ برای تبریک به او می روم. فطرس گفت: جبرئیل من را هم با خود ببر شاید محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) برای من دعایی کند. جبرئیل او را با خود برد.»

«فَلَمَّا دَخَلَ جَبْرَئِیلُ عَلَى النَّبِیِّ هَنَّأَهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مِنْهُ وَ أَخْبَرَهُ بِحَالِ فُطْرُسَ. فَقَالَ النَّبِیُّ قُلْ لَهُ تَمَسَّحْ بِهَذَا الْمَوْلُودِ وَ عُدْ إِلَى مَکَانِکَ. قَالَ فَتَمَسَّحَ فُطْرُسُ بِالْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ وَ ارْتَفَعَ.»

«وقتی جبرئیل نزد پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) آمد از جانب خداوند و خود تبریک گفت و حال فطرس را نیز به آن حضرت گفت. پیامبر (ص) فرمود: به فطرس بگو این نوزاد را مسح کند تا دوباره به جایگاه خود بازگردد. فطرس نیز همین کار را کرد و به آسمان رفت.»

«فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ أَمَا إِنَّ أُمَّتَکَ سَتَقْتُلُهُ وَ لَهُ عَلَیَّ مُکَافَاهٌ أَلَّا یَزُورَهُ زَائِرٌ إِلَّا أَبْلَغْتُهُ عَنْهُ وَ لَا یُسَلِّمَ عَلَیْهِ مُسَلِّمٌ إِلَّا أَبْلَغْتُهُ سَلَامَهُ وَ لَا یُصَلِّی عَلَیْهِ مُصَلٍّ إِلَّا أَبْلَغْتُهُ صَلَاتَهُ ثُمَّ ارْتَفَعَ.»[۳]

«سپس جبرئیل گفت: ای رسول خدا! امتت این فرزند را خواهند کشت و در عوض من چنین می کنم که هیچ کسی او را زیارت نکند مگر آنکه من پیام او را به حسین (ع) برسانم، و هیچ کسی او را سلام نفرستد مگر اینکه من سلام او را به حسین (ع) برسانم، و هیچ کسی بر او صلوات نفرستد مگر اینکه من صلوات او را به حسین (ع) برسانم. جبرئیل این را گفت و به آسمان رفت.»

جایگاه امام حسین (ع) نزد پیامبر اکرم (ص)

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در حدیثى، درباره امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) فرمود: «اللَّهُمَّ إِنِّی أُحِبُّهُمَا فَأَحِبَّهُمَا وَ أَحْبِبْ مَنْ أَحَبَّهُمَا.» «خدایا من این دو را دوست می دارم، تو نیز آن ها را دوست بدار و هر کسی را نیز که آنها را دوست می دارد دوست بدار.»

و فرمود: «مَنْ أَحَبَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ أَحْبَبْتُهُ وَ مَنْ أَحْبَبْتُهُ أَحَبَّهُ اللَّهُ وَ مَنْ أَحَبَّهُ اللَّهُ أَدْخَلَهُ الْجَنَّهَ وَ مَنْ أَبْغَضَهُمَا أَبْغَضْتُهُ‏ وَ مَنْ أَبْغَضْتُهُ أَبْغَضَهُ اللَّهُ وَ مَنْ أَبْغَضَهُ اللَّهُ أَدْخَلَهُ النَّار»[۴]

«هر کس حسن و حسین را دوست بدارد دوستش می دارم؛ و کسی را که من دوست بدارم خدا نیز دوستش می دارد؛ و هر کسی را که خدا دوست بدارد به بهشت می رود. هر کس آن دو را دشمن بدارد من نیز او را دشمن می دارم؛ و کسی را که من دشمن بدارم خدا نیز دشمن می دارد؛ و کسی را که خدا دشمن بدارد به جهنم می رود»

حسین (علیه السلام) قتیل العبرات

امام حسین (علیه السلام) با قیام و شهادت تاریخی و جاودان خود آتش عشقی را در دل های عاشقان فروزان نمودکه هرگز آن شعله آتش به سردی و خاموشی نمی گراید. این معنا در روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) وارد شده است:

«إِنَّ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ حَرَارَهً فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ لَا تَبْرُدُ أَبَداً.»[۵] «برای شهادت حسین (ع) حرارت و گرمایی در دل های مؤمنان است که هرگز سرد و خاموش نمی شود».

امام حسین (علیه السلام) در حق خویش فرموده است: «أَنَا قَتِیلُ‏ الْعَبْرَهِ قُتِلْتُ مَکْرُوباً وَ حَقِیقٌ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یَأْتِیَنِی مَکْرُوبٌ قَط إِلَّا رَدَّهُ اللَّهُ وَ أَقْلَبَهُ إِلَى أَهْلِهِ مَسْرُورا.»[۶] «من کشته اشک هایم، با سختی و اندوه کشته می شوم و بر خدا شایسته است که هیچ اندوهگینی نزد من نیاید مگر آن که اندوهش را بزداید و او را شادمان به اهل خود برگرداند.»

و نیز آن حضرت در فرازی دیگر فرمود: «أَنَا قَتِیلُ الْعَبْرَهِ لَا یَذْکُرُنِی مُؤْمِنٌ‏ إِلَّا اسْتَعْبَر.»[۷] «من کشته اشک هایم، هیچ مؤمنی مرا یاد نمی کند، مگر آن که از سوز دل اشک می ریزد.»

این بیانات بدین معنی است که شهادت امام حسین (علیه السلام) در صحرای کربلا، آن قدر مظلومانه و جانسوز بود که اگر هر شخص با ایمانی وقتی به یاد نحوه شهادت، مظلومیت، تنهایی، تشنگی و… آن حضرت بیفتد، بی اختیار از سوز دل، اشک هایش جاری خواهد شد.

در حدیث دیگری آمده است که: امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) به امام حسین (علیه السلام) نگاه کرد و فرمود: «یَا عَبْرَهَ کُلِّ مُؤْمِنٍ» «ای اشک هر با ایمان!» امام حسین (علیه السلام) عرض کرد: پدرجان! مرا می گویی؟ امیرالمؤمنین (علیه السلام) فرمود: آری، فرزندم![۸]

نتیجه گیری

شهادت امام حسین (علیه السلام) حتی پیش از ولادت آن حضرت باعث حزن و اندوه اهل بیت (علیه السلام) شد و خداوند با موهبت های الهی به آن حضرت از حزن و اندوه اهل بیت (علیه السلام) کاست. شهادت امام حسین (علیه السلام) در صحرای کربلا، آن قدر مظلومانه و جانسوز بود که اگر هر شخص با ایمانی وقتی به یاد نحوه شهادت، مظلومیت، تنهایی، تشنگی و… آن حضرت بیفتد، بی اختیار از سوز دل، اشک هایش جاری خواهد شد. به همین خاطر آن حضرت به «قتیل العبرات» معروف شده است.

پی نوشت ها

[۱] . محدث کلینى، الکافى، ج۱، ص۴۶۴، ح۴

[۲] . علامه مجلسى، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۴۳

[۳] . علامه مجلسى، بحارالانوار، ج۴۳، ص۲۴۳

[۴] . علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج‏۴۳، ص۲۷۵

[۵] . مقرّم، مقتل الحسین، ص۱۲۳

[۶] . علامه مجلسی، بحار الانوار، ج۴۴، ص۲۷۹

[۷] . علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج‏۴۴، ص۲۸۴

[۸] . علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج‏۴۴، ص۲۸۰پ

منابع

ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، بیروت، دار الأضواء، چاپ اول، ۱۴۱۲ق

ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال بالاعمال الحسنه، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۷۶ش

اربلی، علی بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، تبریز، بنی هاشم، چاپ اول، ۱۳۸۱ق

اصفهانی، ابوالفرج علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، چاپ سوم، ۱۴۱۹ق

کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۴۰۷ق

قمی، عباس، منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل، قم، دلیل ما، چاپ اول، ۱۳۷۹ش

مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ ق

مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، قم، المؤتمر العالمی لألفیه الشیخ المفید، چاپ اول، ۱۴۱۳ق

مقرّم، عبد الرزاق، مقتل الحسین، بیروت، مؤسسه الخرسان للمطبوعات، چاپ اول، ۱۴۲۶ق،