روش تربیت دینی کودک

کودک هنوز به قدرتى نرسیده است که خودش براى خودش تصمیم بگیرد و بداند که با چه چیزهایى باید نزدیک شود و از چه چیزهایى باید دور گردد. چه کارى براى او لازم و مفید است و چه کاری  مضر. به همین دلیل تحت اشراف تربیتى خانواده و جامعه قرار دارد.

اسرار تربیت انسان، در کاربرد واژه “اُنس” نهفته است. از آن رو به طور خلاصه مى توان گفت: روش تربیت کودک، در عملیاتى کردن روش انس دادن کودک به کارها و صفات خوب و رفع تعلق نسبت به کارها و صفات ناشایست است.

اگر ما بیاموزیم که چگونه مى توانیم کودکان خود را به کارهایى که مى پسندیم یا شایسته مى دانیم، عادت و انس بدهیم و کارى کنیم که کم‌کم عادت‌هاى بد و امورى که نباید با آنها انس داشته باشد، از سرش بیافتد و فراموش کند، در تربیت کودک خود موفق شده‌ایم. این معناى عام تربیت انسان و کودک بود.

اما در تربیت دینى کودک، باید توجه کنیم که موضوع انس با خدا و رفع تعلق به مادیات، دنیا و لذت‌هاى آن در دستور کار تربیت قرار دارد. براى این که فرزندان متدینى داشته باشیم باید بکوشیم میان آنها و خداوند با عبادت و دعا رابطه برقرار کنیم و کارى کنیم که این رابطه به علاقه و انس بیانجامد، اگر فرزند ما با عبادت خدا انس بگیرد و لذت آن را درک کند، بیمه شده است و مى توان مطمئن بود بعد از بلوغ هم همین راه را ادامه خواهد داد، بنابراین نباید براى آینده او نگران خاصى داشت.

خیلى از خانواده‌ها براى تربیت دینى کودک خود، نگران هستند. در وضعیت فرهنگى فعلى این نگرانى کاملا بجا است، ولى اگر براى کودک خود وقت بگذارند و برنامه داشته باشند، جاى هیچ گونه نگرانى وجود ندارد. فقط کافى است روش هایى را برگزینید که کودک شما با نماز و دعا و زیارت و مسجد و قرآن و محافل انس با اهل بیت انس بگیرد و علاقمند شود.

روش‌هاى برقرارى انس با خدا و تربیت دینی

۱- تقویت ایمان کودک از طریق بیان سیستم مواخذه خداوند در آخرت و لزوم اعتقاد به جزا و پاداش. این کار اگر چه کاملا لازم است، ولى باید توجه شود که در این مورد نباید زیاده روى شود، چون ممکن است باعث بیمارى وسواس گردد.

۲- بیان آثار مثبت عبادت و اخلاق نیک و انس با خداوند.

۳-به نمایش گذاشتن رفتارهاى اخلاقى مثبت و عبادى تا از طریق چشم و دیدن با آنها آشنا و به آنها علاقمند گردد و باور کند که این کارها دوست داشتنى و بهترین کارهایى است که انسان براى سعادت خود انجام مى دهد و لذت مى برد. اگر والدین کودک خودشان نماز نمى خوانند و یا دروغ مى گویند، نباید از فرزند خود توقع داشته باشند که نماز خوان و راست گو باشد.

۴-با بردن کودک به محافل مذهبى به خصوص مساجد، هیئت‌هاى عزادارى و انس با اهل بیت، مجالس سخنرانى، جلسات قرآن، حرم اهل بیت (علیهم السلام) و زیارت گاه‌هاى دیگر و مانند آن، کودک به این محافل و مجالس انس مى گیرد و این انس باعث مى شود که بعد از بلوغ هم به همین راه ادامه دهد و آینده او در مسیر دین و معنویت باشد.

۵-در سنین بالاتر براى آنها کتاب‌هاى داستان دینى و زندگى بزرگان را تهیه کنید و در دسترس آنها قرار دهید، تا مطالعه کنند و یا خودتان براى آنها بخوانید، مطمئن باشید که انسان الگوپذیر و انس گیرنده است و این روش تاثیر فراوانى در تربیت دینى آنها دارد.

۶-در مواردى که کودک احیانا سرکشى مى کند، از سیستم تکلیف و جزا و پاداش استفاده کنید، همانگونه که در متن دین از این سیستم استفاده شده است. سیستم بیم و امید یا خوف و رجا روشى است که خود دین و خداى متعال براى تربیت انسان استفاده مى کند. ابتدا ممکن است براى کودک سخت باشد که از او بخواهید کارى را انجام دهد یا عملى را ترک کند، اما به تدریج به آن عادت مى کند و با آن انس مى گیرد و به آسانى، تسلیم آن خواهد شد.

نویسنده: سید مصطفى علم خواه