جوانان کربلا-۱

در تمام حرکت‌‏هاى بزرگ اصلاح ‏طلبانه و انقلاب‏‌هاى رهایی‌بخش، حساس‌ترین مسئولیت‏‌ها، بر عهده نیروهاى توانمند جوان قرار داده می‌‏شود. در نهضت عاشورا نیز مهمترین و سرنوشت‏‌سازترین نقش‏‌ها را، نیروهاى جوان عهده‌دار بودند که طى آن، هفتاد و دو تن از بهترین مردان شهید شدند.

امام رضا (علیه السلام) به «ریان ابن شبیب‏» فرمود: «اى پسر شبیب! هجده نفر از ما بنی‏ هاشم در کربلا شهید شدند که در روى زمین نظیر نداشتند. این هجده نفر، به استثناى فرمانده لایق و پیشواى عالی‏قدر خود امام حسین (علیه السلام) که پنجاه و هفت‏ ساله بود، همه جوان بودند؛ جوانان سى و پنج‏ ساله و کمتر تا نوجوانان دوازده ساله و ده ساله! سایر جانبازان کربلا نیز اکثرا نسل جوان بودند. در حقیقت می‏ توان گفت اکثریت فداکاران قهرمان کربلا را، جوانان تشکیل می ‏دادند».(۱)

هنگامى که یزید بن معاویه شرافت و فضیلت را لگدکوب می‏ کرد، این جوانان فداکار، مردانه قیام کردند. سیماى جوانى این جوانان پر شور و از جان گذشته، تا همیشه در تاریخ رستاخیز حسینى می‏‌درخشد. آرى، چهره تابناک آن جوانان بود که تلؤلؤ خاص قیام تاریخى حسین (علیه السلام) را در دل قرن ‏ها به ‏یادگار باقى نهاد.

ویژگی‏ هاى جوانان کربلا

در اینجا ویژگی‏‌هاى جوانانى که تا آخرین قطره خون خویش، از رهبرى و اهداف والاى این نهضت دفاع کردند، اشاره می‏‌کنیم. امیدواریم که این‏ کار به آشنایى بیشتر نسل جوان جامعه اسلامى با اسوه و الگوهاى جاودان نهضت عظیم عاشورا کمک نماید.

الف. ایمان راسخ

جوانان پاکباز عاشورا به دلیل پرورش در دامان خانواده ‏هاى مؤمن و پرهیزکار، به کامل‏ترین مراحل ایمان دست‏ یافته و در راه حاکمیت احکام الهى آماده شهادت بودند.

وقتى امام حسین (علیه السلام) در مسیر کربلا در منزل «قصر بنى مقاتل‏» به دنبال خوابى که دیده بودند، جمله «انا لله و انا الیه راجعون‏» را بر زبان آوردند. «على اکبر» جلو رفت و علت را جویا شد. حضرت فرمود: «اسب سوارى جلو من در خواب ظاهر شد و گفت: این قوم، شبانگاه در حرکت است و مرگ به استقبالشان می‏‌آید.» على اکبر گفت: «پدرم! آیا ما بر حق نیستیم؟» حضرت فرمود: «سوگند به خدا که ما بر حقیم.» على اکبر گفت: «پس ما را باکى از مرگ نیست‏»(۲)

ب. بصیرت

در دوران حکومت اموی، به دلیل تبلیغات زهرآگین علیه خاندان پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم)، تشخیص حقانیت امام حسین (علیه السلام) کار آسانى نبود. حتى بسیارى از سیاستمداران بزرگ تحت تاثیر وضع حاکم، قیام آن حضرت را مورد انتقاد قرار می ‏دادند. در چنین موقعیتى عده ‏اى از جوانان با بصیرت، نسبت‏ به ضرورت قیام امام حسین (علیه السلام)، بدون هیچ تردیدی، با تمام وجود به حمایت از او پرداختند.

امام صادق (علیه السلام) در توصیف صفات حضرت عباس (علیه السلام) می‏ فرمایند: «خدا رحمت کند عموى ما عباس را، او از بصیرت و ژرف‌بینى بسیار نافذ و ایمان بسیار استوار برخوردار بود. به همراه اباعبدالله به جهاد پرداخت و در نهایت هم به فیض شهادت نایل آمد.»(۳)

آری، به برکت همین بینش ژرف و بصیرت کامل، دشمن نتوانست راه او را از امام حسین (علیه السلام) جدا سازد.

ج. وفاداری

بارزترین صفت جوانان کربلا، وفادارى آنان به امام زمانشان است که در سخت‏ ترین شرایط، حاضر نشدند محمد خود را با امام، نقض کنند. امام صادق (علیه السلام) با اشاره به نهایت وفادارى علمدار کربلا فرمود: «شهادت می‏ دهم که در برابر جانشین رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم) همواره تسلیم بودى… همیشه به حجت‏ خدا وفادار ماندى و لحظه ‏اى از خیرخواهى براى او کوتاهى نکردى…»(۳)

د. ادب

از ویژگی‏ هاى دیگر یاران امام حسین (علیه السلام) به ویژه جوانان کربلا، آراستگى به فضیلت ادب است. در این میان، قمربنى هاشم، داراى منزلى خاص است. حضرت عباس (علیه السلام) بدون اجازه در کنار امام حسین (علیه السلام) نمی‏ نشست؛ هنگامى که در حضور برادر می ‏نشست، همانند یک بنده در مقابل مولاى خود بر روى دو زانو در کمال تواضع می‏ نشست.

ه. جوانمردی

یکى دیگر از ویژگی‏ هاى جوانان کربلا، جوانمردى و از خودگذشتگى آنان است. در بین این جوانان، حضرت ابوالفضل (علیه السلام) در جوانمردى زبانزد است. هنگامى که عباس (علیه السلام)، تنهایى امام را دید، اجازه خواست تا عازم میدان شود. امام از او درخواست کرد تا براى کودکان حرم، کمى آب تهیه کند. مشک و نیزه ‏اش را برگرفت و پس از شکستن محاصره فرات، وارد آن شد. براى لحظه‏ اى قصد آشامیدن آب جارى فرات کرد، اما عطش امام (علیه السلام) و اهل او، وی را از نوشیدن آب بازداشت. گویا می‏ گفت:

یا نفس من بعد الحسین هونى

و بعده لاکنت ان تکونى

هذا الحسین شارب المنون

و تشربین بارد المعین؟!(۴)

و. پایبندى به احکام و ارزش‏ها

ویژگى دیگر اصحاب امام حسین (علیه السلام)، پاسدارى از احکام الهى و پافشارى بر ارزش ‏هاى اصیل دینى است. مثلا در هنگام ظهر در بحبوبه جنگ، دست از جنگ برداشته و مشغول نماز می ‏شوند.

ز. رشادت

وهب، جوانى بیست و پنج‏ ساله بود که بعد از اجازه از امام حسین (علیه السلام)، به میدان تاخت و با رشادت عحیبى می‏ جنگید، به طورى که نوزده سواره و بیست پیاده را کشت. آن‏گاه هر دو دست او را قطع کردند. او هم‏چنان جنگید تا او را اسیر کرده و نزد عمر سعد آوردند. عمر سعد که صلابت و دلاورى او را دیده بود، به او گفت: ما اشد صولتک: «چقدر صولت و رشادت سختى داری!!». سپس دستور داد گردنش را زدند.

ح. صبر و استقامت

مصائب امام سجاد (علیه السلام)، از جمله سه‏ شبانه روز تشنگى و شدت تب و التهاب، ناظر شهادت و کشته شدن پدر و برادر خردسال و عموها و عموزادگان و کلیه یاران بودن، تاراج خیمه ‏ها و اسارت بانوان اهلبیت (علیهم السلام)، نشان دهنده عظمت صبر و استقامت آن امام بزرگوار است. علاوه بر موارد مذکور، ایثار و فداکاری، شجاعت و شهامت، عفو و بخشش، آزادگى و عزت نفس و اخلاص و رافت و… از دیگر اوصاف جوانان کربلاست.(۵)

جوانان کربلا

۱ – عباس بن على (علیه السلام)

پدرش امیرالمؤمنین (علیه السلام)، مادرش فاطمه‏ ام‏ البنین و کنیه ‏اش ابوالفضل است. «عباس‏» جوانى دلاور، زیبا و بلند بالا بود. وقتی‏ که سوار اسب می‏ شد، پاهایش به زمین می ‏رسید. او علاوه بر مزایاى جسمی، از نظر ملکات روحى و کمالات نفسانى نیز بعد از برادرش امام حسین (علیه السلام) در میان همه جوانان و رجال اهل‏بیت (علیهم السلام) نظیر نداشت.

در جنگ ‏هاى صفین و نهروان در رکاب پدر بزرگوارش مشارکت داشت. به خاطر سیماى جذاب و نورایش، او را «قمر بنى هاشم‏» می‏ خواندند و به خاطر، آوردن آب به خیمه‏ ها، «سقا» لقب یافت.

امام سجاد (علیه السلام) می ‏فرماید: «خدا رحمت کند عمویم را که جان خویش را در راه برادرش فدا کرد تا آن که دست هایش قطع شد. خداوند دو بال به او داده است که به وسیله آن، با فرشتگان در بهشت پرواز می‏ کند. چنانکه خداوند براى جعفر بن ابیطالب قرار داده است.» وقتى که امام حسین (علیه السلام) بر بالین خون‌آلود حضرت عباس (علیه السلام) حاضر شد، فرمود: «الان انکسر ظهرى و قلت ‏حیلتى»(۶). حضرت ابوالفضل در کربلا سى و چهار ساله بود.

۲ – على بن حسین (امام زین العابدین علیه السلام)

امام سجاد (علیه السلام) در حادثه کربلا، بیست و دو ساله بود و آن‏ روزها بیمار بود. همین بیمارى نیز باعث گردید که وى از خطر کشته شدن نجات یابد و دودمان پیامبر (صلى الله علیه و آله و سلم) در روى زمین باقى بماند.

حضرت امام سجاد (علیه السلام) مصائب و مشکلات و اذیت‏ هاى بسیارى را تحمل کرد و با سخنرانی ‏ها و افشاگری‏ هایى در مجالس عبیدالله بن زیاد و یزید بن معاویه، باعث زنده نگاه داشته شدن عاشورا و به لرزه در آمدن پایه‏ هاى حکومت اموى گشت. دوران زندگى آن حضرت را می‏ توان به دو بخش خلاصه کرد:

۱- بیست و دو سال ملازمت‏ با پدر بزرگوارش.

۲- سى و پنج ‏سال دوران امامت، یعنى دشوارترین دوران خفقان حکومت امویان، که آن‏ حضرت در سخت‏ترین شرایط، به وظیفه امامت ادامه داد و عالی‏‌ترین معارف و اخلاقیات و امور سیاسى و اجتماعى را در لباس دعا بیان فرمود. حضرت امام سجاد (علیه السلام) بنا بر قول مشهور، در بیست و پنج و به قولى دوازده محرم سال نود و پنج هجرى قمرى، به وسیله هشام بن عبد الملک در سن حدود پنجاه و شش سالگى به شهادت رسید.

۳- على بن الحسین على اکبر (علیه السلام)

پدرش امام حسین (علیه السلام)، و مادرش لیلى دختر ابى مره می‏ باشد. به على اکبر معروف بود و از حیث‏ شجاعت و نبوغ، بهترین یادگار جدش على بن ابیطالب بود و از لحاظ چهره زیبا و تناسب اندام و خوى نیکو و گفتار نغز، از همه کس به جد بزرگوارش رسول اکرم (صلى الله علیه و آله و سلم) شبیه‏ تر بود. نخستین شهید از بنى هاشم در روز عاشورا بود که جسد مبارکش، قطعه قطعه گردید و نزدیکترین شهیدى است که در کنار امام حسین (علیه السلام) دفن شده است. سن او را از هیجده سال تا بیست و هفت‏ سال نقل کرده‏اند.

۴- عبدالله بن على

پدرش، على (علیه السلام) و مادرش فاطمه ‏ام البنین می ‏باشد که به توصیه برادرش حضرت عباس (علیه السلام)، به میدان کارزار شتافت. او اولین فرزند ام‏ النبین است که در روز عاشورا به شهادت رسید. سن او در هنگام شهادت بیست و پنج‏ سال بود.

۵- عثمان بن علی

پدرش على (علیه السلام) و مادرش ام ‏البنین است. به خاطر علاقه شدیدى که حضرت على (علیه السلام) به «عثمان ابن مظعون‏» داشت، نام فرزندش را عثمان گذاشت. وى، دومین فرزند ام‏ البنین است که در روز عاشورا به شهادت رسید.  او به هنگام شهادت، نوزده ساله بود.(۷)

۶- جعفر بن على

پدرش امیرالمؤمنین (علیه السلام) و مادرش فاطمه ‏ام البنین می ‏باشد. امام على (علیه السلام) به واسطه علاقه و محبتى که به برادرش «جعفر طیار» داشت، نام فرزندش را «جعفر» نهاد. امام حسین (علیه السلام) به وى فرمود: به کارزار بشتاب تا تو را مانند دو بردارم (عبدالله و عثمان) شهید ببینم. وى در هنگام شهادت، نوزده سال سن داشت. این سه برادر و حضرت عباس (علیه السلام)، امان نامه شمر (لعنه الله علیه) را رد کردند و امام حسین (علیه السلام) را تنها نگذاشتند.

۷- ابوبکر بن على

پدرش على (علیه السلام) و مادرش لیلى، دختر مسعود بن خالد بود. او را «محمد اصغر» و یا «عبدالله» می ‏خواندند. او در روز عاشورا پس از کارزار با دشمن، به محاصره در آمده و به شهادت رسید. نوشته‏ اند: جسد بی‏ جان او را در آبراه خشکى در کربلا یافتند.

ادامه دارد…