تحلیلى بر مقام و منزلت عید سعید فطر

روزه

زمان مطالعه : 7 دقیقه

توسط : حمید الله رفیعی

0 نظر

ماه مبارک رمضان یک وحدت جمعى دارد ؛ گذشته از اینکه هر روز تکلیف جدا و مستقل دارد و روزه گرفتن اش لازم است ، مجموع این ماه یک وحدت خاصّ دارد که قرآن کریم از او اینچنین یاد کرده است : مَنْ شَهِدَ مِنکُمُ الشَّهرَ فَلیَصُمْهُ (۱)

کسی که در ماه مبارک رمضان شاهد و حاضر بود و مسافر بود ، این شهر را ، این ماه را روزه بگیرد . لذا وظائف خاصّى براى شب هاست ؛ دستورهاى مخصوصى براى روزهاست ؛ این وحدت جمعى ماه مبارک رمضان با فرارسیدن اوّل شوّال ، فطر او فرا مى رسد .

بنابراین همانطورى که هر روز پایانش افطار است ، این ماه هم پایانش افطار است و روز عید فطر افطار این ماه است ؛ این مطلب اوّل .

مطلب دوّم آن است که این روز را خداى سبحان عید رسمى مؤمنین قرار داد . از دعاى نورانی امام سجاد در وداع ماه مبارک رمضان بر مى آید ، چنین که در دعاهاى قنوت نماز عید فطر هم بر مى آید که خداوند این روز را عید قرار داد ؛ که

جَعَلتَهُ لِلمُسلِمینَ عِیداً (۲) لِلمُؤمِنینَ عِیداً (۳)

مطلب بعدى آن است که عید به معناى نشاط و سرور نیست ! چون سُروراً عطف بر عید شده است و جداى از اوست . در صحیفه سجادیّه دارد عِیداً وَ سُروراً ؛ این عید گرچه با (یا) استعمال شده است ، ولى اصل اش (واو) اى است نه یائى ! شاید یائى هم اصلاً نباشد ! این عادَ یَعُودُوا است ؛ که معاد هم از همین لغت است ، و مُعید بودن خداى سبحان هم از همین لغت است . که عید از عُود و رجوع مجدّد است . خداى سبحان نام مبارکی دارد به نام مبداء و مُبدع و نام مبارک دیگرش مُعید است که او بر مى گرداند . یوم عید یوم رجوع إلَى الله است .

لذا دستورهائى که مربوط به خطبه ها و سخنان امام نماز عید هست ، این است که : شما وقتی از منزل هایتان بیرون مى روید به طرف مصلّى ، آن حالت زنده شدن از قبر را در نظر بگیرید که یک ترسیمى از معاد است . منتها خداى سبحان اگر بخواهد به صورت مُعید تجلّى تامّ داشته باشد ، جریان معاد پیش مى آید ؛ و اگر گوشه اى از آن نام تجلّی بکند ، « عید فطر » ظهور مى کند . این عود و رجوع بنده است به طرف خداى سبحان.

کسانی که روزه این ماه را گرفتند و توفیق انجام وظیفه داشتند ، بر مى گردند ، جائزه خود را از خداى سبحان دریافت مى کنند . لذا شب عید فطر و روز عید فطر به عنوان « لِیلَهُ الجَوائِز » یا « یُومُ الجَوائِز » هست که اگر گفته شده است :

روز عید است و من مانده در این تدبیرم * که دهم حاصل سى روزه و ساغر گیرم

همین است که انسان بر مى گردد به طرف خداى سبحان ، پاداش اش را دریافت مى کند .

مطلب بعدى آن است که :

کسانی که به وظائف این ماه پر فیض موفّق شدند و عمل کردند ، آنها که خُوفاً مِنَ النّار روزه گرفتند ، یا شب هاى این ماه را زنده نگه داشتند ، جائزه اى که از فرشتگان الهى دریافت مى کنند ، نجات از نار است .

آنهائی که براى رسیدن به بهشت وظائف ماه مبارک رمضان را انجام دادند ، جائزه اى که از فرشتگان رحمت دریافت مى کنند ، وصول به بهشت است . إن شآءَ الله این جائزه را حفظ مى کنند !

و آنهائى که شُوقاً إلَى الله ، حُبّاً لله ، شُکراً لله عبادت کردند ، عُودشان به طرف خود خداى سبحان است و جائزه را از دست بى دستى خداى سبحان دریافت مى کنند و آن هم محبوبیّت است و کرامت ، که مقام شامخ محبّت را به آنها عطاء مى کند ؛ وقتی محبوب الهى شدند ، هم از گزند دوزخ مصون اند ، هم از فیض و فُوز بهشت طرفى می بندند . بنابراین سه گروه به خدا بر مى گردند ؛ هر گروه جائزه خاصّ خودشان را هم دریافت مى کنند .

و در قرآن کریم فرمود :

ما این یک ماه را که وحدت جمعى دارد بر شما لازم کردیم که روزه بگیرید

لِتُکمِلُوا العِدَّه وَ لِتُکَبِّرُوا اللهَ عَلى مَا هَداکُمْ (۴)

شما باید این سى روز را به کمال برسانید ، این ماه را به کمال برسانید ، و بعد خدا را تکبیر بگوئید ؛ بگوئید خدا اَکبَرِ مِنْ کُلِّ شِیء(۵) یا اَکبَرِ مِنْ أنْ یُوصَفْ (۶) است که شما را هدایت کرده است . لِتُکَبِّرُوا اللهَ عَلى مَا هَداکُمْ .

لذا وظیفه آن است که بعد از نماز مغرب و نماز عشاء و نماز صبح و نماز عید فطر این تکبیر اَللهُ اَکبَرُ عَلى مَا هَدانا (۷)

را انسان بازگو کند .

لِتُکمِلُوا العِدَّهَ وَ لِتُکَبِّرُوا اللهَ عَلى مَا هَداکُمْ

خدا را انسان به بزرگى یاد کند که او را هدایت کرده است . معلوم مى شود یکى از بهترین و بارزترین مصادیق هدایت ، همین این دستور روزه گرفتن است و انجام وظائف شبهاى این ماه پر برکت !

و شاید در نوبت هاى قبل هم به عرضتان رسید که هم در دعاهاى ما آمده ، هم در روایات ما آمده که :

ماه مبارک رمضان قُرَّهُ الشُّهُور و رأسُ السَّنَه (۸) است .

آغاز سال براى سالکان صالح ماه مبارک رمضان است . کسى که اهل سیر و سلوک است ، ذخیره یک ساله را از ماه مبارک رمضان فراهم مى کند . هم مشکل ماه مبارک رمضان را تأمین می کند ، هم مشکل یازده ماه دیگر را !

بنابراین باید جائزه اى که در شب و روز عید فطر مى گیریم ، آنقدر قوى و زیاد باشد که بتواند مشکل یازده ماه دیگر ما را هم حل کند ؛ که إن شآءَ الله امیدواریم اینچنین باشد . جوائز الهى این است ! وَ لِتُکَبِّرُوا اللهَ عَلى مَا هَداکُمْ .

مطلب بعدى آن است که بیشترین دعا را در بین این چهارده معصوم (علیهم الصَّلاه و علیهم السَّلام) ، وجود مبارک امام سجاد دارد . حالا یا از ائمه دیگر جمع آورى نشده ، یا جمع آورى شده بود و به ما نرسید ، یا اصلاً آنها این تجلّى دعا را واگذار کرده بودند به وجود مبارک امام سجاد ! شما ببینید دعاهائى که وجود مبارک امام باقر (سلام الله علیه) در مراسم عید فطر دارند ، همان هائى است که امام سجاد فرمود ؛

وقتی مى خواستند براى نماز عید فطر خارج بشوند ، همان دعائى را

می خواندند که امام سجاد دارد !

وجود مبارک امام سجاد در بخش وداع ماه مبارک رمضان به خدا عرض مى کند : خدایا ! ما الآن تقریباً داریم مصیبت مى بینیم که عزیزترین دوست ما از ما رخت بر مى گردد ، هجرت می کند ؛

وَاجبُر مُصیبَتَنَا فِى شَهرِنا (۹)

خوب ما با این ماه مأنوس شدیم ، این ماه ما را حفظ کرده است ؛ حصن حصین اى بود . مجاری ادراکى ما و تحریکى ما در این شهر طهور و تَمحیص به طهارت و پاکیزگى راه یافته است و الآن داریم این دوست عزیز را از دست مى دهیم . شما در روز عید فطر این مصیبت مان را جبران بکنید . جائزه اى عطا بکنید که این مصیبت ما تسلّى پیدا کند . وَاجْبُر مُصیبَتَنَا فِى شَهرِنا ، آن را در روز عید فطر بکنید .

این گونه از لطائف نیایش که در دعاهاى امام سجاد (سلام الله علیه) هست ، در ادعیه ائمه بعدى هم ظهور کرده ؛ امام باقر (سلام الله علیه) هم همین را دارد .

مطلب مهمى که وظیفه همه ما در همه مراحل ، مخصوصاً در این عیدهاست ، این است که دعا براى وجود مبارک ولى عصر و استقرار حکومت مهدوى با کرامت و عزّت از خدا بخواهیم ! چون در همین این دعاهاى امام سجاد آمده است که خدایا ! شما عید فطر را روزى قرار دادى که امّت اسلامى کنار هم جمع مى شوند . و مُهتشد اینهاست ، مجمع اینهاست . و براى اینها آن نشاط را هم فراهم بکنید . نشاط امّت اسلامى در استقرار عدل است . لِیَقُومَ النّاسُ بِالقِسط(۱۰) است . اگر إن شآءَ الله فقر و فساد و تبعیض رخت بر مى بندد ، جامعه اسلامى لبخندى بر لبانش مى نشیند .

وجود مبارک امام باقر وقتى براى نماز عید فطر بیرون مى آمدند ، از منزل خارج مى شدند ، دعاهائى که مربوط به امام زمان است ، داشتند ؛

که خدایا ! اَللّهُمَّ إنّا نَرغَبُ إلَیکَ فِى دُولَهٍ کَریمَهٍ تُعِزُّ بِهَا الإسلامَ وَ اَهلَه (۱۱).

چنین که خود وجود مبارک ولى عصر هم این دعاها را دارد .

دعای دیگرى مربوط به وجود مبارک امام زمان (أرواحنا فداه) است که آن حضرت در روز عید فطر ، بعد از نماز صبح با این جلال و شکوه به لقاى خدا مى رفت ! بالأخره انسان باید جائزه را از دست خداى سبحان دریافت کند ، ترقّى کند و بگیرد .

دعای نورانى امام مهدى موجود موعود (علیه أفضلُ صلواتِ المُصلّین) بعد از نماز صبح روز عید فطر این است ؛ عرض مى کند :

خدایا ! من مى خواهم به حضور شما بار یابم . امّا با جلال و شکوه مى آیم که محفوظ بمانم .

اَللّهُمَّ إنّى اَتَوَجَّهُ إلِیکَ بِمُحَمَّدٍ (صَلَّ اللهُ عَلیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) اَمامِى وَ بِعَلِیّ‌ِ (عَلَیهِ الصَّلاهُ وَالسَّلام) عَنْ یَمینِى وَ خَلفِى وَ بِاَئِمَّتِى عَنْ یَسارِیْ اَستَتِرُوا بِهِمْ مِنْ عَذابِکْ (۱۲)

خدایا ! ما با این جلال و شکوه به حضور تو بار مى یابم که از قهر و غضب ات نجات پیدا کنم . اینها تعلیم ماست . یعنى من طرزى حرکت مى کنم که وجود مبارک پیغمبر (صلّ الله علیه و سلّم) جلوى من باشد . و على بن أبیطالب طرف راست و پشت سر مرا حفظ کند . و ائمه دیگر طرف چپ مرا حفظ بکنند . من مُحاط و محفوف به نبوّت و رسالت و ولایت و امامت باشم . من در این مجمع و این مجموعه به حضور تو بار مى یابم ، به وسیله اینها از قهر تو نجات پیدا کنم .

این تعلیم ماست که ما چگونه به ذات أقدس إله عرض حاجت کنیم ، به کى متوسّل بشویم ، کی را شفیع قرار بدهیم و از نبوّت آنها ، از رسالت آنها ، از ولایت آنها ، از امامت آنها ، از عصمت آنها ، از حجّت بالغه بودن آنها مدد بگیریم . خود وجود مبارک ولی عصر خود را محفوف به اینها مى داند .

ما هم اینچنین به خداى سبحان عرض بکنیم : پروردگارا ! امّت اسلامى پشت سر پیامبر اکرم (علیه و على آله آلاف التحیّه والکرم) در حالى که محفوف به امامت و ولایت است ، در پناه اینها به تو پناهنده مى شود . اینها امام ما و اَمام ما هستند در دنیا و برزخ و قیامت ، در عید فطر ، در گرفتن جائزه ؛

که إن شآءَ الله امیدواریم اعمال و عبادات همگان به احسن وجه مقبول باشد ! و خدای سبحان آن دولت کریمه اى را که امام باقر مسئلت کرده است و همگان خواهان آنیم ، نصیب ما بفرماید ! و این نظام اسلامى را به نظام ولى عصر (أرواحنا فداه) متّصل بفرماید !

اَللّهُمَّ إنّا نَرغَبُ إلِیکَ فِى دُولَهٍ کَریمَهٍ تُعِزُّ بِهَا الإسلامَ وَ اَهلَه وَ تُذِلُّ بِهَا النِّفاقَ وَ اَهلَه وَ تَجعَلُنَا فِیها مِمَّنْ تَنتَصِرُ لِدینِکَ وَ لا تَستَبدِلْ بِنَا غِیرَنا .