تاریخ وفات مادر امام زمان(عج)

مادر امام زمان(عج) در نهایت ورع و تقوی و صلاح و عظمت و جلالت و شرافت و فضیلت و حیا و عفتِ ممتاز و از توصیف بی نیاز است.[۱] مورّخان برای آن بانوی مکرمه و همسر بی همتای امام عسکری ـ علیه السّلام ـ نه اسم نوشته اند: ملیکه، حکیمه، سبیکه، نرجس، سوسن،‌مریم، ریحانه، خَمط و صَقیل. خواهر امام هادی ـ‌علیه السّلام ـ ایشان را به عنوان سیّده (خانم) می خواندند.[۲]
البته تعدد اسامی و القاب در نزد عربها معمولاً به جهت شخصیت فوق العاده صاحب نام و القاب است که فرد به خاطر برخورداری از صفات و نیکی های متعدد ملقب به القاب و یا مسمی به اسمهای مختلف می شود. اسم معروف آن بانو نرجس است که با آن نام فعلاً شناخته شده است . نرجس خاتون به خانه امام عسکری ـ علیه السّلام ـ وارد شد، امام هادی ـ علیه السّلام ـ به خواهرش فرمود: او را به خانه ببر و دستورات اسلامی را به او بیاموز او همسر فرزندم حسن ـ علیه السّلام ـ و مادر تنها منجی عالم بشریت یعنی مهدی موعود (عج) خواهد بود،‌آنگاه به نرجس رو کرد و فرمود: مژده باد تورا به فرزندی که سراسر جهان را با نور حکومتش پر از عدالت و دادگری کند،‌پس از آنکه پر از ظلم و جور شده باشد. آری این چنین دختر پاک و دانا آلودگی کاخ شاهان را رها کرد و در خط جد مادرش «شمعون» قرار گرفت و سرانجام به سعادت بزرگی چون همسری حضرت امام حسن عسکری ـ علیه السّلام ـ در آمد و لیاقت پرافتخار مادری حضرت مهدی آل محمد ـ صلّی الله علیه و آله ـ را پیدا کرد.

نظریات مختلف درباره وفات آن بانوی مکرمه: 

اقوال و نظریات هختلفی درباره دوره حیات و زمان درگذشت این بانوی مکرمه نقل شده است که  می توان  به موارد ذیل اشاره نمود:
۱. یکی ا ز نزدیکان امام عسکری(ع) چنین می گوید:
«… امام عسکری ـ علیه السّلام ـ آنچه را که بر سر خانواده اش بعد از شهادت خودش خواهد آمد به آن بانو فرموده بود او از حضرت خواسته بود که دعا کند تا خداوند مرگش را پیش از رحلت آن حضرت قرار دهد،‌امام ـ علیه السّلام ـ دعا  فرمود و او پیش از شهادت آن بزرگوار از دنیا رفت.[۳]
۲. برخی گفته ها حاکی از آن است که او در زمان شهادت امام عسکری ـ‌علیه السّلام ـ (۲۶۰ق) در قید حیات بوده و بر بالین آن حضرت حضور داشت.[۴]
۳. طبق برخی از گفته ها او پس از شهادت امام عسکری(ع) توسط خلیفه وقت معتمد عباسی دستگیر و زندانی شد.[۵]
۴. براساس گفته برخی از محققین آن بانوی مکرم در دوره مقتدر عباسی (۳۱۷-۲۹۵ق)‌در گذشته است.[۶]
۵. این بانوی باسعادت در سال ۲۶۱هجری قمری از دنیا رفت و قبر شریفش در سامرا کنار قبر منور امام های و امام حسن عسکری ـ علیهما السّلام ـ قرار دارد.[۷]
نتیجه: ۳، نرگس همدم خورشید، محمد
پنج نظر درباره ‌وفات آن بزرگوار بیان شد ولی در باره روز  و ماه وفاتش در هیچ یک از منابع مطلبی یافت نشد.به جز قول اول بقیه اقوال وفات او را بعد از شهادت امام عسکری(ع) می دانند هر چند به نظر می رسد قول پنچم به خاطر منبع ذکر شده و مؤلف (کتاب ریاحین الشریعه) نزدیک تر به واقع باشد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
۱. فروغ تابان ولایت، نویسنده:محمدی اشتهاردی.
۲. منتخب الاثر نویسنده:صافی گلپایگانی.

پی نوشت ها:
[۱] . ذبیح الله محلاتی، ، ترجمه «ریاحین الشریعه»، چاپ اول، تهران، دار الکتب الاسلامیه، بی تا، ج ۴، ص ۱۵۸.
[۲] . محمد محمدی اشتهاردی، فروغ تابان ولایت، نشر جمکران،  قم، دوم،۱۳۷۸.ص ۸،
[۳] . محمد باقر پور امینی، ‌نرگس همدم خورشید،‌به نقل از اکمال الدین، ج ۲، ص ۴۳۱.
[۴] . همان، ص ۹۷، به نقل از کتاب الغیبه، طوسی،‌ص ۴۰.
[۵] . همان، ص ۹۷،‌به نقل از کتاب اکمال الدین، ج ۲،‌ص ۴۷۴ و منتهی الآمال ،‌ج۲، ص ۷۳۲.
[۶] . همان، ص ۹۸، به نقل از سیر اعلام النبلاء، ج ۱۰، ص ۵۰۷.
[۷] . محمد  محمدی اشتهاردی، فروغ تابان ولایت،‌به نقل زا ریاحین الشریعه، ترجمه ذبیح الله محلاتی، ج ۳، ص ۲۵.