برتری عمر بن خطاب بر پیامبر اسلام (ص) در برخی فضایل اخلاقی

اهل سنت برای خلیفه دوم عمر بن خطاب فضایلی را نقل نموده است. در این نوشته به دو نمونه از این فضایل اشاره می شود و سپس سوالاتی درباره آن ها مطرح می گردد.

ترسیدن شیطان از عمر بن خطاب

از سعد بن وقاص نقل شده است: «استَأْذَنَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ‏  عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ) وَ عِنْدَهُ نِسْوَهٌ  مِنْ قُرَیشٍ یکَلِّمْنَهُ وَ یسْتَکْثِرْنَهُ‏ ، عَالِیهً أَصْوَاتُهُنَّ عَلَى صَوْتِهِ، فَلَمَّا اسْتَأْذَنَ عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ‏ قُمْنَ فَبَادَرْنَ الْحِجَابَ‏ فَأَذِنَ لَهُ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ)، فَدَخَلَ عُمَرُ وَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ) یضْحَکُ، فَقَالَ عُمَرُ: أَضْحَکَ اللَّهُ سِنَّکَ‏  یا رَسُولَ اللَّهِ، فَقَالَ النَّبِی (صَلَّى اللَّهُ‏ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ): عَجِبْتُ‏ مِنْ هَؤُلَاءِ اللَّاتِی کُنَّ عِنْدِی، فَلَمَّا سَمِعْنَ صَوْتَکَ ابْتَدَرْنَ الْحِجَابَ، … فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ): إِیهًا یا ابْنَ الْخَطَّابِ، وَ الَّذِی نَفْسِی بِیدِهِ مَا لَقِیکَ الشَّیطَانُ سَالِکًا فَجًّا قَطُّ إِلَّا سَلَکَ فَجًّا غَیرَ فَجِّک».[۱]‏

روزی عمر از رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) اجازه ورود خواست در حالی که نزد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و سلم) زنانی از قریش بودند که با پیامبر صحبت می کردند و صدایشان را از صدای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و سلم) بالاتر می بردند. اما چون صدای عمر بن خطاب را شنیدند به سرعت محجب شدند!

وقتی عمر داخل شد رسول خدا (صلی الله علیه و سلم) خندید.

عمر از علت خنده آن حضرت سوال نمود. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: از این زن ها تعجب کردم که چون صدای تو را شنیدند محجب شدند… و سپس رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: ای فرزند خطاب! سوگند به کسی که جانم در دست اوست شیطان تو را در هیچ راهی ندیده مگر این که آن راه را ترک کرده و راه دیگری را در پیش گرفته است.

سوالات ما درباره محتوای این روایت

۱. آیا در این روایت برای اینکه عظمت و هیبت عمر بن خطاب ثابت گردد از عظمت و وقار رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) هزینه نشده است؟

۲. چگونه قابل پذیرش است که شیطان از پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نترسد اما از عمر بن خطاب خلیفه دوم می ترسد؟

۳. آیا اینکه زن های قریش بدون حجاب در حضور رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) حاضر بودند اما از ترس عمر بن خطاب خود را محجوب کردند، شان و مقام پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) زیر سؤال نرفته است؟ آیا العیاذ بالله پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در این مسئله بی اعتنا بوده است و عمر بن خطاب در مسائل دینی پای بند تر از پیامبر اسلام بوده است؟

۴. با توجه به اینکه حکم حجاب توسط رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) تشریع شده چرا پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) زنان بی حجاب را در حضور خود پذیرفته تا با دیدن عمر بن خطاب ترس بر آنان مستولی گشته با مجرد دیدن او حجاب شان را رعایت کنند؟

۵. آیا از این سوالات به دست نمی آید که این گونه احادیث فقط برای فضلیت سازی عمر بن خطاب جعل شده و در ضمن شخصیت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) زیر سوال رفته و مقام معنوی او کمتر از مقام معنوی عمر بن خطاب نشان داده شده است؟

غیرت عمر بن خطاب

از ابو هریره نقل شده است:  «بَینَا نَحْنُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ‏  (صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ سَلَّمَ)، إِذْ قَالَ: بَینَا أَنَا نَائِمٌ رَأَیتُنِی فِی الْجَنَّهِ، فَإِذَا امْرَأَهٌ تَتَوَضَّأُ إِلَى جَانِبِ قَصْرٍ، فَقُلْتُ: لِمَنْ هَذَا الْقَصْرُ؟ فَقَالُوا: لِعُمَرَ بْنِ الْخَطَّابِ، فَذَکَرْتُ غَیرَتَهُ، فَوَلَّیتُ مُدْبِرًا، فَبَکَى عُمَرُ وَ قَالَ: أَ عَلَیکَ أَغَارُ یا رَسُولَ اللَّهِ».[۲]

ابو هریره می‌گوید: «ما نزد رسول الله (صلى اللَّه علیه و سلمَ)  بودیم آن حضرت فرمود: در خواب دیدم که من در بهشت هستم در این هنگام زنی را دیدم که در کنار قصری وضو می‌گرفت. پرسیدم این قصر از کیست؟ گفتند از عمر است. پس غیرت او را به یاد آوردم و پشت نموده رفتم. پس عمر گریه نموده گفت یا رسول الله آیا من در برابر تو غیرت می ورزم؟»

سوالات ما درباره محتوای این روایت

۱. آیا در این روایت برای اثبات فضلیت عمر بن خطاب مبنی بر غیرت او به پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله) توهین نشده است؟

۲. در این روایت گفته شده است که رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) به خاطر ترس از غیرت عمر از آن زن که در کنار قصر بود روی برتافت، این مطاب دلالت بر این ندارد که العیاذ بالله گویا رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم ) نسبت به آن قصر و زن نظر داشت و از خدا نمی ترسیده است! امّا از غیرت عمر ترسیده است و از فتن به آن زن و قصر منصرف می شود؟

۳. آیا چنین فضلیتی برای عمر بن خطاب قابل قبول است که به قیمت زیر سوال بردن آبروی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) تمام شود؟

نویسنده: حر

پی نوشت ها

[۱] . بخارى، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج۶، ص ۹۶ – ۹۷، مصر، قاهره،  وزاره الاوقاف، لجنه إحیاء کتب السنه ، چ ۲، ۱۴۱۰ ق.

[۲] . بخارى، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، ج ۵، ص ۲۸۶.