امیر ابو الفتح بن مخدوم خادم حسینى عربشاهى

اشاره:

پدر مترجم میر مخدوم شیعى امامى معاصر شاه اسماعیل اول صفوى بوده قبل از پسرش میر ابو الفتح بدار ‏بقاء رحلت کرده چنانچه علامه قاضى نور الله رحمه الله علیه در مجالس المؤمنین تصریح کرده است‎ میر مخدوم پدر مؤلف غیر از میرزا مخدوم عامى سنى است از جهت این که میرزا مخدوم سنى هم عصر ‏شاه اسماعیل ثانى است و در اسلامبول در سنه ۹۹۵ فوت کرده چنانچه در کشف الظنون ضبط شده است‏‎.‎

‎ ‎و جمعى از اعلام فن رجال از روى اشتباه در تطبیق میرزا مخدوم عامى را معاصر شاه طهماسب اول ‏نوشته‏ اند و حال آن که شاه طهماسب اول در سنه ۹۸۰ فوت کرده و پس از وى پسرش شاه اسماعیل ثانى به ‏مقام سلطنت رسیده است‎.‎ فاضل، متکلم، فقیه، اصولى، مفسر، شرقى، حسینى، شیعى، امامى، صاحب تحقیق و تصنیف، معاصر شاه ‏اسماعیل صفوى، و شاه طهماسب موسوى حسینى صفوى اول‎.‎

گفتار بزرگان‏

جلالت شأن و علو رتبت امیر ابو الفتح خادم حسینى عربشاهى مانند آفتاب تابان در کبد آسمانست چنانچه ‏ارباب تراجم در معاجم خودشان متحدا در تبجیل و تجلیل علمى و عملى آن قائد عظیم الشأن شرح مبسوطى ‏ایراد کرده ‏اند‎.‎

‎ ‎مورخ بزرگ حسن بیگ روملو در کتاب أحسن التواریخ( ص ۴۴۳) در وقایع سال ۹۷۶ و کسانى که در ‏آن سال در گذشته‏ اند مى نویسد‎:‎

‎ ‎و هم در این سال مولانا اعلم افهم، جامع العلوم و الحکم المیر ابو الفتح که از سادات شریفى شرقه بود در ‏دار الارشاد اردبیل به فجأه متوجه عالم بقا گردید، جناب مولوى از جمله تلامیذ مولانا عصام الدین است، در ‏ما وراء النهر تحصیل نموده آخر در شهر مذکور متوطن گردید، از جمله نتایج قلم خجسته رقمش حاشیه بر ‏مطالع است‎.‎

‎ ‎علامه فقید میرزا محمد على مدرس در کتاب ریحانه( ج ۲ ص ۳۲۶) مى نویسد‎:‎

‎ ‎فاضل، کامل، فقیه، متکلم، محدث، مفسر، اصولى، از اکابر علماء شیعه در عهد شاه طهماسب و در نزد او ‏بسیار محترم بود‎ ‎ ‎علامه حجه الاسلام سید محمد باقر خوانسارى در الروضات( ج ۱ ص ۵۱) مى گوید‎:‎

‎ ‎هو السید الفاضل الکامل المتکلم الفقیه الأمیر أبو الفتح الشرقی الشریفی الحسینی الشیعی الإمامی بن السید ‏محمد بن المیرزا مخدوم بن الأمیر السید شریف الجرجانی صاحب نواقض الروافض‎.‎

تالیفات

‎ ‎و قد کان السید أبو الفتح المعظم إلیه من علماء دوله السلطان الشاه طهماسب الصفوی و صاحب مصنفات ‏عدیده( منها‎):‎

‎ ‎‏۱‏‎. ‎شرح آیات الأحکام بالفارسیه سماه تفسیر الشاهی لکونه باسم السلطان المذکور‎.‎

‎ ‎‏۲‏‎. ‎شرح الباب الحادی عشر المعروف بطریق المزج و البسط‎.‎

‎ ‎‏۳‏‎. ‎رساله فى أصول الفقه‎.‎

‎ ‎‏۴‏‎. ‎رساله فی تحقیق شبهه المجهول المطلق‎.‎

‎ ‎‏۵‏‎. ‎حاشیه على المطالع( فی المنطق‎)

‎ ‎‏۶‏‎. ‎حاشیه على حاشیه الدوانی( على شرح التجرید‎)

‎ ‎‏۷‏‎. ‎حاشیه على تهذیب المنطق( للتفتازانی‎)

‎ ‎‏۸‏‎. ‎حاشیه على الکبرى لجده السید شریف( فی المنطق‎)

‎ ‎و کانت وفاته بأردبیل سنه ست و سبعین و تسعه مائه کما نقل عن کتاب أحسن التواریخ‎.‎

‎ ‎صاحب ریاض العلماء درباره‏ى امیر ابو الفتح مى نویسد: فاضل، عالم، فقیه، متکلم، محدث، أصولی، ‏مفسر، و هو من أسباط الأمیر السید شریف العلامه الشیرازی الجرجانی المشهور و الحق اتحاده مع الأمیر ‏أبو الفتح شرقه المذکور فی بابه و والده المیرزا مخدوم الشریفی المشهور و کان عامیا و هو الذی حول الشاه ‏إسماعیل الثانی الصفوی عن التشیع و هرب إلى بلاد الروم و قصته مشهوره و هو صاحب نواقض الروافض ‏و بالجمله المترجم من جمله مشاهیر
العلماء فی عصر السلطان المذکور مبجل عنده معاصر للشاه طهماسب ‏الصفوی معظم عنده‎ (‎و در جاى دیگر): من أجله علماء عصر السلطان الشاه إسماعیل الصفوی و الشاه طهماسب الصفوی و کان ‏معظما جلیلا عنده‎.‎

وفات‏

امیر ابو الفتح بن مخدوم خادم حسینى عربشاهى در سنه ۹۸۰ چشم از جهان فرو بست و در تاریخ  ۹۷۶در ‏شهرستان اردبیل در مقبره شیخ صفى الدین جد ملوک صفویه مدفون شد‎.‎