آداب و سنن پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) در غسل‏

اشاره:

غُسل عملی عبادی در فقه اسلامی است به معنای شستن تمامی بدن از سر تا پا با کیفیتی خاص. غسل بر دو نوع است: واجب و مستحب. غسل‌های واجب عبارت‌اند از غسل جِنابَت، غسل میّت، غسل مَسّ میّت و غسل‌های سه گانه بانوان (غسل حیض، نفاس و استحاضه). غسل‌های مستحبی فراوانی وجود دارد مانند غسل جمعه، غسل زیارت و غسل اعیاد سه‌گانهٔ فطر و قربان و غدیر.

امام صادق علیه السّلام می فرمود:

رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله با یک صاع (سه کیلو گرم) آب غسل می کرد، و اگر با یکى از زنانش غسل می کرد یک صاع و یک مدّ (سه کیلوو یک چارک) آب مصرف می نمود(۳).

حسن بن محمّد از جابر بن عبد اللّه درباره غسل رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله پرسید، جابر گفت: رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله سه بار آب بر سر می ریخت. حسن بن محمّد گفت : موی سر من چنانکه می بینى بسیار است؛جابر گفت: اى آزاده، این را مگو، همانا موى سررسول خدا صلّى اللّه علیه و آله بیشتر و خوشبوتر بود.

على علیه السّلام فرمود: غسل کردن در عیدها موجب پاکیزگى کسى است که ‏در طلب حوائج خود می رود، و نیز پیروى از سنّت پیامبر صلّى اللّه علیه و آله است.

امام صادق علیه السّلام فرمود: غسل جمعه سنّتى است که رعایت آن بر هر مرد‏ و زن، در حضر و سفر لازم است (۴). . . غسل جمعه وسیله پاکیزگى و کفّاره گناهان ازجمعه تا جمعه دیگر است. و علت تشریع غسل جمعه آن است که انصار در ایّام هفته ‏به کار شتران آبکش و سایر حیوانات خود سرگرم بودند و چون روز جمعه فرامی رسید به مسجد می آمدند و مردم از بوى بد زیر بغلهاى آنان اذیت می شدند، بدین‏ جهت رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله دستور داد تا روزهاى جمعه غسل کنند. این بود که سنّت بر آن‏ جارى شد.

امام صادق علیه السّلام فرمود: غسل در روز عید فطر سنّت است.

على علیه السّلام ضمن حدیثى فرمود: پیامبر صلّى اللّه علیه و آله چون دهه آخر ماه مبارک‏ رمضان فرا می رسید براى عبادت آماده می شد و دامن همت به کمر زده، از خانه ‏بیرون می آمد و در مسجد اعتکاف می نمود و شبها را تا صبح بیدار بود و هر شب بین‏ نماز مغرب و عشا غسل می کرد(۵)

ملحقات‏

رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: جبرئیل مرا دستور داد که در هنگام وضو وغسل جنابت انگشتر خود را در انگشت بگردانم (تا آب به زیر آن رود) .

رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله فرمود: جبرئیل مرا دستور داد که هنگام غسل جنابت، با انگشت خود داخل ناف را بشویم.

پی نوشت ها:

[۱]. در روایتى دیگر این اضافه را دارد که«هر دو از یک ظرف غسل می کردند». (مؤلف)

[۲]. یعنى مستحب مؤکّد است.

[۳]. به خواست خدا در باب نماز، برخى غسلهاى دیگر ذکر خواهد شد. (مؤلف)

منبع: سنن النبى،علامه سید محمدحسین طباطبائى