تغییر زبان
مناسبت ها و اعمال ماه ذیقعده مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت
مناست توضیحات منبع
ولادت حضرت معصومه (علیها ­السلام)  

حضرت فاطمه معصومه (علیها­ السلام) دختر گرامی امام موسی کاظم (علیه­ السلام) و خواهر تنی امام رضا (علیه­‌السلام) در اوّلين روز ماه ذى­القعده سال 173 هجری قمری، در شهر مدينه منوره چشم به جهان گشود.[1]

پدر بزرگوار آن حضرت امام موسی بن جعفر (علیه ­السلام) امام هفتم شیعیان­، و مادر مکرمه آن حضرت جناب نجمه (علیها ­السلام) مادر امام رضا (علیه ­السلام) است­.

نام مبارکش فاطمه­، لقب آن حضرت معصومه و در خانوادۀ امام هفتم (علیه ­السلام) ایشان  را «­فاطمه کبری» می­ خواندند.

معصومه و کریمه اهل ­بیت­، از القاب مشهور ایشان است،

و در کتاب زادالمعاد، نوشته محمدباقر مجلسی آمده است که، امام رضا (علیه ­السلام) از او با نام معصومه یاد کرده است.[2]

م­چنین درباره مقام و جایگاه حضرت معصومه (علیها ­السلام) روایات فراوانی ذکر شده، و مرحوم شوشتری در «قاموس ­الرجال» نوشته است؛ که در میان فرزندان امام کاظم (علیه­ السلام)، پس از حضرت رضا (علیه­ السلام) کسی هم‌پای معصومه نیست.[3]

هم­چنین برپایه روایاتی که از امام صادق (علیه ­السلام)، امام کاظم (علیه ­السلام) و امام جواد (علیه ­السلام) نقل شده است: بهشت پاداش کسی است که فاطمه دختر امام كاظم (علیه ­السلام) را زیارت کند.[4]

 

[1]– ابن سعد، محمد،الطبقات الکبری، ج2، ص51.

[2] – علامه مجلسی، محمدباقر، زادالمعاد، ص547.

[3] – شوشتری، محمدتقی، تواریخ النبی و الآل، ص65.

[4] – ابن­قولویه، محمد، کامل الزیارات، ص536. علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج99، ص265-268.

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

مناست توضیحات منبع
نامۀ حضرت مسلم به امام حسین علیه السلام  

در این روز از سال 60 هجری حضرت مسلم علیه السلام 27 روز قبل از شهادتش نامه ای برای امام حسین علیه السلام نوشت و به آن حضرت خبر داد که 18000 نفر با او بیعت کرده اند.

 

نفس المهموم: ص 84 . وقایع الشهور: ص 213 .

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

مناست توضیحات منبع
ولادت امام رضا (علیه ­السلام)  

در روز پنجشنبه سال 148 هجری امام رضا (علیه ­السلام) درشهر مدینه طیبه به دنیا آمد.[1]

در ولادت آن حضرت 11 ذی­ الحجه و 11 ربیع ­الاول نیز ذکر شده است.[2]

پدر آن حضرت موسی بن جعفر (علیه ­السلام) و مادر ایشان نجمه (علیه ا­السلام) است­.

نام مبارک­شان علی، کنیۀ آن حضرت ابوالحسن  و کنیۀ خاص شان ابوعلی است.

القاب حضرت عبارتند از: سراج الله­، نورالهدی­، قرة عین­ المؤمنین­، مکیدة الملحدین، کفو ­الملک، کافی­ الخلق، رب السریر، رئاب­ التدبیر ­(­به معنای مصلح­)­، فاضل­، صابر، وفیّ، صدیق­، رضیّ.[3]

امام رضا (علیه السلام) پس از شهادت پدرش امام کاظم (علیه ­السلام) در سال ۱۸۳ هجری قمری امامت را عهده‌دار شد؛ مدت امامت او ۲۰ سال (۱۸۳-۲۰۳ق) بود، که با خلافت هارون­ الرشید (۱۰ سال)، محمد امین (حدود ۵ سال)، مأمون (۵ سال) همزمان شد.

براساس نقل مشهور، امام رضا (علیه­ السلام)­، آخر ماه صفر سال ۲۰۳ هجری قمری در ۵۵ سالگی، در طوس به دست مأمون به شهادت رسید، و در بقعه هارونیه در روستای سناباد دفن شد.

امروزه حرم امام رضا (علیه­ السلام)­، در شهر مشهد مقدس، زیارتگاه مسلمانان است.

 

 

[1] – کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، ج1، ص486. شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص24. طبرسی، امین الاسلام، اعلام الوری، ج2، ص40.

[2] – محدث قمی، شیخ عباس، فیض العلام، ص119. علامه مجلسی،محمدباقر، بحارالانوار، ج49، ص304.

[3] – علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج49، ص10.

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

مناست توضیحات منبع
جنگ بنی­ قریظه  

بنی­ قریظه­، گروهی از یهودیان ساکن مدینه بودند؛­ که با مسلمانان پيمان صلح و همزيستي مسالمت‌آميز و عدم تعرض به يكديگر امضا كردند.

بنی­ قریظه در سال پنجم هجرت که احزاب به مدینه حمله کردند، به گمان اینکه مسلمانان شکست خواهند خورد­، به رسول خدا (صلی­ الله­ علیه­ و آله) خیانت کردند، و پیمان نامه را پاره کردند. هنگامی که این خبر به پیامبر (صلی­ الله ­علیه ­و­ آله) رسید، گروهی از صحابه از جمله سعد بن­ معاذ، سعد ­بن­ عباده و اسید بن­ حضیر را برای تحقیق درباره درستی خبر به قلعه بنی‌قریظه فرستاد.

بنی‌قریظه در دیدار با این گروه به پیامبر (صلی­ الله­ علیه­ و­ آله) بی‌احترامی کرده و پیمان خود با مسلمانان را انکار کردند.

با شکست مشرکان در جنگ احزاب­، پيامبر (صلی الله ­علیه ­و ­آله)­، از جانب خداوند متعال، مسلمانان را مأمور به نبرد با طايفه خيانت پيشه «بني‌قريظه» نمود.

سپاه اسلام بنی قریظه را محاصره نمود، و سرانجام مذاکرات نیز به نتیجه­ ای نرسید، و یهودیان مجبور به تسلیم شدند.

پيامبر (صلی ­الله­ علیه ­و ­آله) اختيار آنان را بر عهده «سعد ­بن معاذ» گذاشت، و سعد ­بن معاذ اینگونه حکم کرد که فتنه جويان، كشته شوند، و زنان و فرزندانشان اسير و دارايي‌هايشان، ميان مسلمانان تقسيم گردد.[1]

 

[1] – الفقیه، محمدمحسن، الموسوعة الکبری فی غزوات النبی الاعظم­، ج 3، ص192. العاملی، سیدجعفرمرتضی، الصحیح من سیره النبی الاعظم، ج12، ص 88 و90. واقدی، محمدبن عمر، المغازی، ج2، ص454-456-458-459. ابن هشام، عبدالملک، السیره النبویه، ج2، ص220-221-222.

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

مناست توضیحات منبع
روز دحو­الارض  

دَحْوُ الْأرْض به معنای گستراندن زمین و روز بیرون آمدن زمین از زیر آب است.

برخی آن را به گسترش دادن خشکی‌های زمین و بعضی به حرکت زمین معنا کرده‌اند.

بنابر منابع روایی، گسترده شدن زمین، در روز ۲۵ ذی‌القعده بوده است.[1]

هم­چنین براساس منابع حدیثی و تاریخی، نخستین جایی از زمین که از آب سر برآورد، مکه یا کعبه بود.

مطابق برخی روایات، در این روز اتفاقاتی در رابطه با برخی پیامبران واقع شده است که عبارتند از:

1. نزول نخستین رحمت آسمانی برحضرت آدم (علیه­ السلام).[2]

2. نشستن کشتی نوح (علیه­ السلام) بر کوه جودی.[3]

3. تولد حضرت ابراهیم و عیسی بن مریم (علیهما السلام) در شب ۲۵ ذی‌القعده.[4]

4. براساس برخی روایات، امام مهدی (عجل­ الله ­تعالی­ فرجه) در این روز قیام خواهد کرد.[5]

 

[1] – کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، ج4، ص150. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج2، ص89، حدیث 1814 و ص242، حدیث 2300. شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص669.

[2] – شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج2، ص242.

[3] – شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص820.

[4] – شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ج2، ص89.

[5] – محدث قمی، شیخ عباس، مفاتیح الجنان،

حرکت پیامبر (صلی ­الله ­علیه ­و ­آله) از مدینه برای حجة الوداع  

در این روز در سال 10 هجری پیامبر اسلام (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) با اصحاب و مسلمانان،  از مدینه برای حجة­الوداع و ابلاغ امامت امیرالمومنین در غدیرخم حرکت کردند.

پيامبر خدا (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) پس از فراهم کردن تداركات سفر و امكانات لازم، به همراه دختر گرامي‌اش حضرت فاطمه زهرا (سلام­ الله­ علیها) و تمامي همسران خود، در 25 ذی­ القعده و به قولي در 26 اين ماه، از مدينه خارج شد.

حَجَّةُ­الوَداع، تنها حج پیامبر اکرم (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) در دوره حاکمیت اسلام است.

رسول اکرم (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) پس از هجرت به مدینه، سه بار برای عمره به مکه رفت؛ اما به گفته مورخان و محدّثان، فقط یک بار در مراسم حج حضور یافت، و آن حج چند ماه پیش از وفاتش بود.

بنا به روایت مفصّلی که معاویة ­بن عمار از امام صادق (علیه ­السلام) نقل کرده است،[6] پیامبر (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) ده سال در شهر مدینه منوره زندگی کرد، و به حج نرفت؛ هنگامی که آیه «‌وَ أَذِّنْ فِی النّاسِ بِالْحَجِّ‌»[7]­(و در میان مردم ندای حج سر ده) نازل شد، رسول خدا (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) اعلام کرد، که امسال به حج می‌رود.

سپس ساکنان مدینه و روستاها و بادیه نشینان، در مدینه گرد آمدند تا با پیامبر (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) راهی حج شوند،

و از آنجا که این حج در آخرین سال عمر آن حضرت (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) واقع شد، و پیامبر در آن حج با مسلمانان وداع کرد، به حجة الوداع (حج خداحافظی) مشهور است.

پیامبر (صلی­ الله ­علیه ­و ­آله) در بازگشت از این سفر، در غدیر خم، به دستور خداوند، امامت و ولایت امام علی (علیه ­السلام) را به صورت عمومی اعلام کرد، و از مردم بر این امر؛ بیعت گرفت. به همین خاطر این حج، برای شیعیان اهمیتی ویژه دارد. نام دیگر این حج حَجَّةُ البَلاغ است؛ زیرا آیه تبلیغ[8] در بازگشت از این سفر بر پیامبر نازل شد.

از دیگر نام‌های این حج، حَجَّةُ الاسلام است؛ زیرا تنها حجی است که پیامبر در دوره حاکمیت اسلام به جا آورد.[9]

 

 

[6] – کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، ج4، ص245-248.

[7] – سوره حج، آیه 27.

[8] – سوره مائده، آیه 67.

[9] – محدث قمی، شیخ عباس، وقایع الایام، ص102. الطبری، محمدجریر، تاریخ الطبری، ج2، ص401.

 

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

برای این روز مناسبتی ثبت نشده است

مناست توضیحات منبع
شهادت امام جواد (علیه السلام)  

بعد از شهادت حضرت رضا (علیه ­السلام) مأمون، جوادالائمه (علیه­ السلام) را به بغداد احضار کرد.[1] و دخترش ام الفضل را به آن حضرت تزویج نمود.

پس از مدتی که آن حضرت از سوء معاشرت مأمون بسیار ناراحت بودند، برای حج به مکه تشریف بردند.

سپس به مدینه رفتند و در آنجا بودند تا مأمون به درک واصل شد. و معتصم برادر او خلیفه شد، معتصم حسادت خاصی نسبت به آن حضرت داشت، و آن امام معصوم (علیه­ السلام) را به همراه ام ­الفضل به بغداد احضار کرد. پیش از حرکت به سوی بغداد، آن حضرت در حضور اکابر شیعه و ثقات اصحاب خود در مدینه امام هادی (علیه ­السلام) را امام بعد خود معرفی کردند، و ودایع امامت را تسلیم ایشان نمودند، و در 28 محرم سال 220 وارد بغداد شدند.

سرانجام ام ­الفضل به تحریک عمویش معتصم، و به قولی جعفر بن مأمون، امام جواد (علیه­ السلام) را در سن 25 سالگی مسموم، و ایشان را به شهادت رساند. ازاین‌رو، امام جواد (علیه­ السلام) جوان‌ترین امام شیعیان­، به هنگام شهادت بوده است.

پس از شهادت امام جواد (علیه­ السلام)، بدن مطهر امام­، در مقابر قريش بغداد، در كنار قبر مطهر جدش امام موسي‌ كاظم (علیه‌السلام) كه هم اكنون معروف به كاظمين است، به خاك سپرده شد.[2]

 

[1] – ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، ج4، ص380.

[2] – شیخ مفید،الارشاد، ج2، ص295. طبرسی، امین الاسلام، اعلام الوری، ج2، ص 106. علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج50، ص8 -10. محدث قمی، شیخ عباس، منتهي­الآمال، ج2، ص350.

صلح حدیبیه  

در سال ششم هجرت در ماه ذی­ القعده پیامبر (صلی­ الله­ علیه و­ آله) برای اعمال عمره همراه تعدادی از صحابه عازم مکه شدند، و تعداد هفتاد شتر را برای قربانی با خود بردند.

آنان از مسجد شجره احرام بستند، و در یک منزلی مکه در محلی به نام حدیبیه، کنار چاه آبی توقف کردند، آب چاه در مدت زمان کوتاهی تمام شد، وقتی که به آن حضرت خبر دادند، با معجزه نبوت آب چاه آن قدر زیاد شد، که مثل چشمه می جوشید.

وقتی که کفار از حرکت پیامبر مطلع گشتند، مانع از ورد آن حضرت به مکه گردیدند، آن حضرت بیعتی دیگر «بیعت رضوان» از اصحاب گرفتند، قرار شد آن حضرت سال بعد حج عمره را قضا کنند، و قراردادی بین مسلمین و کفار منعقد شد، که طبق شروطی تا ده سال جنگ بین آنان نباشد، گروهی از اصحاب از این صلح دلتنگ شدند.

در بازگشت از حدیبیه سوره فتح نازل شد.[1]

 

 

[1] – محدث قمی، منتهی الآمال، ج1، ص76. علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج20، ص317-316. ج18، ص37.

مناسبت توضیحات منبع
اعمال مشترک یکشنبه ­های ماه ذی­ القعده:  

غسل کردن و خواندن نماز یکشنبه ماه ذی­ القعده

رسول خدا (صلی ­الله ­علیه ­و ­آله) کیفیّت نماز را این گونه بیان فرمود:

در روز یکشنبه غسل کند و وضو بگیرد، و چهار رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت، سوره «حمد» یک مرتبه، سوره «قل هو الله» سه مرتبه، و سوره هاى «فلق» و «ناس» را یک مرتبه بخواند؛ و بعد از نماز هفتاد مرتبه استغفار کند، سپس بگوید:

«لاحَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلىِّ الْعَظیمِ»

آنگاه بگوید: «یا عَزیزُ یا غَفّارُ، اِغْفِرْ لى ذُ نُوبى، وَذُ نُوبَ جَمیـعِ الْمُؤْمِنینَ وَالْمُؤْمِناتِ، فَاِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ اِلاَّ اَنْتَ».

از ذیل این روایت استفاده مى­ شود، که این اعمال را در غیر این ماه نیز مى­ توان انجام داد.

براى نماز در روز یکشنبه این ماه­، روایتى از رسول خدا (صلی ­الله ­علیه ­و ­آله) نقل شده است.

در فضیلت این نماز، آمده است که هر کس آن را بجا آورد، توبه ­اش پذیرفته مى­ شود، و گناهانش آمرزیده مى­ گردد، و سبب برکت براى نمازگزار و خانواده­ اش خواهد بود، و در روز قیامت کسانى که از او طلبى و یا حقّى دارند، از وى راضى گردند و با ایمان از دنیا مى­ رود، و قبرش براى او وسیع و نورانى گردد، و پدر و مادرش از او راضى شوند، و آنها نیز مورد مغفرت خداوند قرار گیرند، ذریّه او نیز بخشیده شوند و روزى او وسیع گردد، و فرشته مرگ به هنگام مردن، با او مدارا کند، و به آسانى جانش را بگیرد.[1]

 

[1] – سیدابن طاووس، اقبال الاعمال، ص308.

اعمال مشترک روز های پنجشنبه و جمعه و شنبه ماه ذی ­القعده سه روز روزه در این ماه:

از رسول خدا (صلى ­الله­ علیه ­و آله) روایت شده است، که هر کس روزهاى پنج شنبه، جمعه و شنبه از ماه هاى حرام را روزه بگیرد، عبادت یک سال براى او نوشته شود.[1]

 

[1] – سیدابن طاووس، اقبال الاعمال، ص308.

از اعمال مشترک هر ماه  

از اموری که بر آن تأکید شده است، سه روز روزه گرفتن در هر ماه است.

مرحوم «علّامه مجلسی» رحمه الله در «زاد المعاد» می­ گوید: مطابق مشهور، این سه روز، پنجشنبه اوّل ماه و پنجشنبه آخر ماه و چهارشنبه اوّل از دهه وسط ماه است.

سنّت است که همه ماه شعبان را روزه بدارد و در ده ماه دیگر، سه روز آن را، روزه بگیرد. و اگر این سنّت از او فوت شد، قضای آن را بجا آورد و حتّی اگر در تابستان انجام آن دشوار باشد، در زمستان قضا نماید.

در روایتی از امام صادق (علیه­ السلام) آمده است: «کسی که این سه روز را روزه می ­گیرد، مراقب باشد، با کسی جدال و تندخویی نکند، و اگر نسبت به او جسارتی شد، درگذرد. و اگر در این ایّام روزه باشد، و به منزل برادر مؤمنی رفت و از او خواسته شد که افطار کند، اجابت دعوت مؤمن و افطار کردن، هفتاد برابر برتر است از روزه داشتن»[1] به هر حال سه روز روزه گرفتن در هر ماه (به نحوی که گذشت) پاداش فراوانی دارد، و مورد تأکید قرار گرفته است.

 

 

 

[1] – علامه مجلسی، محمدباقر، زادالمعاد، ص464.

مناسبت توضیحات منبع
نماز اول ماه  

خواندن نماز اوّل ماه در روز اوّل، و آن دو رکعت است، در رکعت اوّل بعد از «حمد»، سی مرتبه «قل هو اللَّه احد» می­ خواند (به عدد روزهای ماه) و در رکعت دوم سی مرتبه «انّا انزلناه»، و بعد از نماز صدقه­ ای در راه خدا می ­دهد؛ (و اگر مستحقّی حاضر نیست، برای او کنار بگذارد)

در بعضی از روایات اسلامی آمده است، هر کس چنین کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.[1]

در بعضی از احادیث آمده است: بعد از نماز، این دعا را (که پرمعنا و پربرکت و مشتمل بر آیات گران بها و مناسبی از قرآن مجید است) بخواند:

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، وَ ما مِنْ دابَّةٍ فِی الْأرْضِ إلَّاعَلَی اللَّهِ رِزْقُها،

به نام خداوند بخشنده مهربان، و هیچ جنبنده­ ای در زمین نیست، مگر این که روزیِ او بر خداست.

وَ یَعْلَمُ مُسْتَقَرَّها وَ مُسْتَوْدَعَها، کُلٌّ فِی کِتابٍ مُبینٍ، بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرحیم،

و او قرارگاه و محلّ نقل و انتقالشان را می­ داند، همه این ها در کتاب مبین (لوح محفوظ) ثبت است، به نام خداوند بخشنده مهربان.

وَ انْ یَمْسَسْکَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا کاشِفَ لَهُ إلّاهُوَ، وَ انْ یُرِدْکَ بِخَیْرٍ فَلا رادَّ لِفَضْلِهِ، یُصیبُ بِهِ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ، وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحیمُ.

و اگر خداوند (برای امتحان و مانند آن) زیانی به تو رساند هیچ کس جز او نمی ­تواند آن را برطرف کند، و اگر اراده خیری برای تو کند، هیچ کس مانع فضل او نخواهد شد، آن را به هر کس از بندگانش بخواهد می­رساند و او آمرزنده و مهربان است،

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ، سَیَجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یُسْراً، ما شآءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إلَّا بِاللَّهِ، حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ، وَ اُفَوِّضُ امْری إِلَی اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ،

به نام خداوند بخشنده مهربان، خداوند به زودی بعد از سختی ­ها آسانی قرار می دهد، آنچه خدا بخواهد (همان خواهد شد و) توان و نیرویی جز برای خدا نیست، خدا ما را بس است و او بهترین حامی ماست، و من کار خود را به خدا وا می­ گذارم که خداوند نسبت به بندگانش بیناست،

لا الهَ إلَّاانْتَ، سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمینَ، رَبِّ إِنّی لِما انْزَلْتَ الَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقیرٌ، رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً، وَ انْتَ خَیْرُ الْوارِثینَ.[2]

جز تو معبودی نیست منزّهی تو، و من از ستمکاران بودم، پروردگارا به هر خیر و نیکی که تو بر من فرو فرستی نیازمندم، پروردگارا مرا تنها نگذار و تو بهترین وارثانی.

 

 

[1] – علامه مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد، ص463.

[2] – علامه مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد، ص463.

 

اعمال اول هر ماه  

خواندن هفت بار سوره «حمد»[1]

 

[1] – علامه مجلسی، محمدباقر، زاد المعاد، ص­462.

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

مناسبت توضیحات منبع
شب پانزدهم ماه ذی القعده   

از رسول خدا (صلی ­الله ­علیه ­و ­آله) روایت شده است، که شب پانزدهم ماه ذى ­القعده، شب مبارکى است و خداوند در این شب، به بندگان مؤمن، نظر رحمت مى­ افکند. هر کسی که در این شب به اطاعت خداوند مشغول باشد، پاداش بسیار زیادى دارد.

و در ادامه فرمود: چون شب به نیمه رسید، به عبادت خدا و نماز بپرداز، و از خداوند حاجت بطلب که در این شب، حاجت کسى بدون پاسخ نخواهد ماند.[1]

[1] – سیدابن طاووس، اقبال الاعمال، ص309.

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

مناسبت توضیحات منبع
زیارت امام رضا (علیه ­السلام)  

بنا بر روایات، روز 23 ذی القعده­، روز زیارتی مخصوص امام علی بن موسی الرضا (علیه ­السلام) است.

علامه­ ی مجلسی درباره اعمال این روز فرمودند:

زیارت حضرت امام رضا (علیه السلام) در روزهای مقدس اسلامی، افضل است­؛ خصوصاً در روزهایی که اختصاص به آن حضرت دارد. مثل روز ولادت ایشان (11 ذی­ القعده) و روز شهادت آن حضرت (مطابق مشهور آخر ماه صفر)­،

سپس از کتاب اقبال مرحوم سید بن طاووس استحباب زیارت آن حضرت را در روز 23 ذی­ القعده (طبق روایتی روز شهادت آن حضرت) نیز نقل می­ کند و در پایان می­ نویسد: استحباب زیارت آن حضرت در ماه رجب گذشت (در اعمال ماه رجب بیان شد).[1]

مرحوم محدث قمی روز 25 ذی­ القعده را نیز به این موارد ضمیمه کرده است.

 

 

[1] – علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج99، ص43-44.

 

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

مناسبت توضیحات منبع
روز بیست و پنجم (روز دحوالارض):  

همان گونه که پیش از این در قسمت تقویم ماه ذی ­القعده گفته شد، روز بیست و پنجم ذى­ القعده، روزى است که نخستین خشکى­ ها از زیر آب سربرآورد و سپس گسترش یافت. براى این روز اعمالى نقل شده است:

 

1. در روایتى از امیرمؤمنان (علیه ­السلام) نقل شده است: اوّل رحمتى که از آسمان، به زمین نازل شد، روز بیست و پنجم ذى ­القعده بود­، بنابراین اگر کسى آن روز را روزه بگیرد، و آن شب را به عبادت بپردازد، پاداش عبادت یکصد سال را دارد.

هم­چنین فرمودند: در آن روز، اگر گروهى به ذکر خدا بپردازند، خداوند حاجت­شان را پیش از آن­که متفرّق شوند برآورده سازد، و خداوند در این روز هزار هزار رحمت نازل مى­ کند، که قسمتى از آن شامل کسانى است که جمع گردند، و به ذکر خدا بپردازند، و روزش را روزه بدارند و شبش را عبادت کنند.[1]

 

2. مستحب است در آغاز روز (هنگامى که آفتاب کمى بلند شود) دو رکعت نماز خوانده شود، و در هر رکعت، بعد از سوره حمد پنج مرتبه سوره والشمس را خوانده، و پس از سلام نماز، این دعا خوانده شود:

لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلىِّ الْعَظیمِ، یا مُقیلَ الْعَثَراتِ، اَقِلْنى عَثْرَتى، یا مُجیبَ الدَّعَواتِ، اَجِبْ دَعْوَتى، یا سامِعَ الْأَصْواتِ، اِسْمَعْ صَوْتى، وَارْحَمْنى وَتَجاوَزْ عَنْ سَیِّئاتى وَما عِنْدى، یا ذَاالْجَلالِ وَالْإِکْرامِ.[2]

 

3. «شیخ طوسى» فرمودند: مستحب است در این روز، این دعا خوانده شود:

اللَّهُمَّ دَاحِی الْکعْبَةِ، وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ، وَ کاشِفَ کلِّ کرْبَةٍ، أَسْأَلُک فِی هَذَا الْیوْمِ مِنْ أَیامِک الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّهَا، وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا، وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً، وَ إِلَیک ذَرِیعَةً، وَ بِرَحْمَتِک الْوَسِیعَةِ، أَنْ تُصَلِّی عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِک الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثَاقِ الْقَرِیبِ یوْمَ التَّلاقِ، فَاتِقِ کلِّ رَتْقٍ، وَ دَاعٍ إِلَى کلِّ حَق،ٍّ وَ عَلَى أَهْلِ بَیتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ، دَعَائِمِ الْجَبَّارِ، وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ، وَأَعْطِنَا فِی یوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِک الْمَخْزُونِ غَیرَ مَقْطُوعٍ وَلامَمْنُوعٍ، تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ،

خدایا! اى گستراننده کعبه و شکافننده دانه، و برگیرنده سختى و برطرف کننده هر گرفتارى، از تو مى ­خواهم در این روز از روزهایت که حقش را بزرگ گرداندى و سبقتش را پیش انداختى و آن را نزد اهل ایمان امانت و و به سوى خود وسیله قرار دادى، و به رحمت گسترده ­ات که بر محمد درود فرستى آن بنده برگزیده ­ات در پیمان نزدیک، روز دیدار شکافنده هر امر بسته و دعوت‌کننده به حق، و بر اهل بیت پاکش آن راهنمایان و روشن کنندگان راه حق، ستون‌هاى جبار و متولیان بهشت و دوزخ و عطا کن. به ما از عطاى در خزانه ­ات که نه بریده شود و نه منع گردد، تا به وسیله آن توبه و بازگشت خوبى براى ما فراهم نمایى.

یا خَیرَ مَدْعُوٍّ وَ أَکرَمَ مَرْجُوٍّ، یا کفِی یا وَفِی، یا مَنْ لُطْفُهُ خَفِی، الْطُفْ لِی بِلُطْفِک، وَ أَسْعِدْنِی بِعَفْوِ،ک وَ أَیدْنِی بِنَصْرِک، وَلاتُنْسِنِی کرِیمَ ذِکرِک بِوُلاةِ أَمْرِک، وَ حَفَظَةِ سِرِّک، وَاحْفَظْنِی مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى یوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ، وَ أَشْهِدْنِی أَوْلِیاءَک عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی، وَ حُلُولِ رَمْسِی، وَانْقِطَاعِ عَمَلِی، وَانْقِضَاءِ أَجَلِی، اللَّهُمَّ وَاذْکرْنِی عَلَى طُولِ الْبِلَى، إِذَا حَلَلْتُ بَینَ أَطْبَاقِ الثَّرَى، وَ نَسِینِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى، وَ أَحْلِلْنِی دَارَالْمُقَامَةِ، وَ بَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکرَامَةِ؛

اى بهترین خوانده شده، و کریم­ترین امید شده، اى کفایت کننده، اى وفادار، اى آن که لطفش پنهانى است به لطفت، به من لطف کن و به عفوت خوشبختم نما، و به یارى­ات تأییدم فرما، و از ذکر کریمانه ­ات فراموشم مکن، به حق متولیان امرت و نگهبانان رازت، و از گرفتاری‌هاى روزگار تا روز قیامت و برانگیخته شدن خفظم کن. هنگام بیرون آمدن جانم، و فرو رفتن در قبرم، و تمام شدن کارم، و سپرى شدن عمرم. اولیائت را به بالینم حاضر کن، خدایا یادم کن بر طول پوسیدگى، زمانى که در میان توده­ هاى خاک فرود آیم و فراموش کنندگان از مردم فراموشم کنند، و در خانه اقامت فرودم آر، و در منزل کرامت جایم ده.

وَاجْعَلْنِی مِنْ مُرَافِقِی أَوْلِیائِک، وَ أَهْلِ اجْتِبَائِک وَاصْطِفَائِک، وَ بَارِک لِی فِی لِقَائِک، وَارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ، بَرِیئا مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ، اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیک مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ، وَاسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَبا رَوِیا سَائِغا هَنِیئاف لاأَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لاأُحَلَّأُ وِرْدَهُ، وَ لاعَنْهُ أُذَادُ، وَاجْعَلْهُ لِی خَیرَ زَادٍ، وَ أَوْفَى مِیعَادٍ یوْمَ یقُومُ الْأَشْهَادُ، اللَّهُمَّ وَالْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ، وَ بِحُقُوقِ[لِحُقُوقِ] أَوْلِیائِک الْمُسْتَأْثِرِینَ، اللَّهُمَّ وَاقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ، وَ أَهْلِک أَشْیاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ، وَ عَجِّلْ مَهَالِکهُمْ، وَاسْلُبْهُمْ مَمَالِکهُمْ، وَ ضَیقْ عَلَیهِمْ مَسَالِکهُمْ، وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِکهُمْ؛

و از دوستان اولیائت، و برگزیدگان و خاصان درگاهت قرارم ده، و دیدارت را بر من مبارک گردان و پیش از فرارسیدن پایان عمرم حسن عمل روزى ­ام فرما، در حالى که پاک از لغزش‌ها و گفتار بى­ پایه و منطق تباه باشم. خدایا مرا به حوض پیامبرت محمد (درود خدا بر او و خاندانش) وارد کن، و از آن به من بنوشان، نوشاندنى سیراب کننده، روان و گوارا که پس از آن هرگز تشنه نشوم، و از ورود به آن طرد نگردم، و از آن منع نشوم، و آن را قرار ده برایم بهترین توشه و کاملترین وعده­ گاه، روزى که گواهان بپا مى­ خیزند. خدایا لعنت کن گردن­کشان گذشته و آینده را، هم آنان که حقوق اولیائت را به ناحق به خود اختصاص دادند. خدایا پایه­ هایشان را بشکن، و پیروان و عمالشان را نابود ساز، زمینه ­هاى هلاکت­شان را بزودى فراهم فرما، و کشورهای­شان را از دستشان بگیر، و راه‌هایشان را بر آنان تنگ کن، و بر آنان که با آنان سهیم و شریکند لعنت فرست.

اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیائِک، وَارْدُدْ عَلَیهِمْ مَظَالِمَهُمْ، وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ، وَاجْعَلْهُ لِدِینِک مُنْتَصِرا، وَ بِأَمْرِک فِی أَعْدَائِک مُؤْتَمِرا، اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکةِ النَّصْرِ، وَ بِمَا أَلْقَیتَ إِلَیهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِما لَک حَتَّى تَرْضَى، وَ یعُودَ دِینُک بِهِ وَ عَلَى یدَیهِ جَدِیدا غَضّا، وَ یمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضا، وَ یرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضا، اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَ عَلَى جَمِیعِ آبَائِهِ، وَاجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ، وَابْعَثْنَا فِی کرَّتِهِ حَتَّى نَکونَ فِی زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ، اللَّهُمَّ أَدْرِک بِنَا قِیامَهُ، وَ أَشْهِدْنَا أَیامَهُ، وَ صَلِّ عَلَیهِ[عَلَى مُحَمَّدٍ] وَارْدُدْ إِلَینَا سَلامَهُ، وَ السَّلامُ عَلَیهِ[عَلَیهِمْ] وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ.[3]

خدایا در فرج دوستانت شتاب کن، و حقوق تاراج رفته آنان را به آنان بازگردان، و قائم آنان را به حق آشکار کن. و او را یارى رسانِ دینت بدار. و درباره دشمنانت فرمانده به فرمانت قرار ده.

خدایا فرشتگان پیروزى را گرداگرد او همواره بدار، و به آن دستورى که در شب قدر به او القا کردى، او را انتقام گیرنده خویش قرار ده، تا جایى که خشنود شوى، و دینت به وسیله او و بدست او به گونه­ اى نو و تازه بازگردد، و حق به طور کامل ناب شود، و باطل به صورت همه جانبه به دور افکنده شود. خدایا بر او و همه پدرانش درود فرست، و ما را از هم­نشینان و خاندانش قرار بده، و در زمان بازگشتش ما را برانگیز، تا در دوران او در شمار یارانش باشیم. خدایا درک قیامش را روزى ما کن، و در روزگارش ما را حاضر کن، و بر او درود فرست، و سلام او را به ما بازرسان، درود و رحمت خدا و برکاتش بر او باد.

 

 

[1] – سیدابن طاووس، اقبال الاعمال، ص308.

[2] – سیدابن طاووس، اقبال الاعمال، ص304.

[3] – شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص669.

 

 

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

برای این روز اعمالی ثبت نشده است

مناسبت توضیحات منبع
دعای رؤیت هلال در شب اول ماه ذی الحجه  

هنگام رؤیت هلال دعایی را که در «صحیفه سجّادیه» آمده است، بخواند که بسیار پرمعناست:

 

ایُّهَا الْخَلْقُ الْمُطیعُ، الدَّائِبُ السَّریعُ، الْمُتَرَدِّدُ فی مَنازِلِ التَّقْدیرِ،

ای مخلوق فرمانبردار، و خستگی ناپذیر شتابان، که در منزلگاه­ های معین در حرکتی،

الْمُتَصَرِّفُ فی فَلَکِ التَّدْبیرِ، امَنْتُ بِمَنْ نَوَّرَ بِکَ الظُّلَمَ، وَاوْضَحَ بِکَ الْبُهَمَ،

و در مدار حساب شده­ ای در چرخشی، ایمان دارم به آن که تاریکی­ها را به وسیله تو روشن کرد، و تیرگی ها را به تو آشکار ساخت.

وجَعَلَکَ ایَةً مِنْ ایاتِ مُلْکِهِ، وَعَلامَةً مِنْ عَلاماتِ سُلْطانِهِ، فَحَدَّ بِکَ الزَّمانَ،

و تو را نشانه ای از نشانه های فرمانرواییش و علامتی از علائم حکومتش قرار داده، و زمان را به وسیله تو معیّن کرد،

وَامْتَهَنَکَ بِالزِّیادَةِ وَالنُّقْصانِ، وَالطُّلُوعِ والْأُفُولِ، وَالْإِنارَةِ، وَالْکُسُوفِ، فی کُلِّ ذلِکَ انْتَ لَهُ مُطیعٌ، وَالی ارادَتِهِ سَریعٌ، سُبْحانَهُ­،

و بزرگی و کوچکی، و طلوع و غروب و آشکاری و پنهانی را پیشینه تو ساخت، در تمام این امور تو فرمانبردار او هستی و به خواسته ­اش به سرعت پاسخگویی، پاک و منزّه است او.

ما اعْجَبَ ما دَبَّرَ فی امْرِکَ، وَ الْطَفَ ما صَنَعَ فی شَاْنِکَ، جَعَلَک مِفْتاحَ شَهْرٍ حادِثٍ لِأَمْرٍ حادِثٍ،

و چه تدبیر اعجاب آوری در کار تو دارد، و چه دقیق است آنچه در مورد تو انجام داده است، تو را کلید آغاز ماه جدید برای کاری جدید قرار داده است.

فَاسْئَلُ اللَّهَ رَبِّی وَ رَبَّکَ، وَ خالِقی وَ خالِقَکَ­،

پس از خداوندی که پروردگار و آفریننده

وَمُقَدِّری وَ مُقَدِّرَکَ، وَ مُصَوِّری وَ مُصَوِّرَکَ، انْ یُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ،

و تقدیر کننده، و صورت بخش من و توست می ­خواهم که بر محمّد و خاندان پاکش درود فرستد،

وَانْ یَجْعَلَکَ هِلالَ بَرَکةٍ لا تَمْحَقُهَا الْأَیَّامُ، وَ طَهارَةٍ لا تُدَنِّسُهَا الْأثامُ،

و تو را قرار دهد هلال با برکتی که روزگار، آن را نابود نکند، و هلال پاکی که پلیدی ها آن را آلوده نسازد،

هِلالَ امْنٍ مِنَ الأفاتِ، وَ سَلامَةٍ مِنَ السَّیِّئاتِ، هِلالَ سَعْدٍ لا نَحْسَ فیهِ،

و هلال ایمنی از آفات و سلامت از گناهان و هلال با سعادتی که در آن نحوستی نباشد،

وَ یُمْنٍ لا نَکَدَ مَعَهُ، وَ یُسْرٍ لا یُمازِجُهُ عُسْرٌ، وَ خَیْرٍ لا یَشُوبُهُ شَرٌّ، هِلالَ

و هلال با برکتی که بداقبالی نیاورد و هلال آسایشی که سختی با او نباشد، و هلال خیری که شری با آن همراه نشود، (و تو را) هلال

امْنٍ وَ ایمانٍ، وَ نِعْمَةٍ وَ احْسانٍ، وَ سَلامَةٍ وَ اسْلامٍ، اللهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْنا مِنْ ارْضی مَنْ طَلَعَ عَلَیْهِ، وَ ازْکی مَنْ نَظَرَ الَیْهِ،

امنیّت و ایمان و نعمت و لطف و سلامت و اسلام (قرار دهد)، خدایا بر محمّد و خاندان پاکش درود فرست، و مرا از خوشنودترین افرادی که ماه بر آنان طلوع کرده، و پاک ترین کسی که به آن نگاه کرده،

وَاسْعَدَ مَنْ تَعَبَّدَ لَکَ فیهِ، وَ وَفِّقْنَا فیهِ لِلتَّوْبَهِ وَ اعْصِمْنا فیهِ مِنَ الْحَوْبَهِ،

و از با سعادت ترین کسانی که تو را در آن ماه عبادت کرده­اند قرار ده، و ما را در این ماه برای توبه موفّق بدار، و از لغزش بازدار،

وَاحْفِظْنا فیهِ مِنْ مُباشِرَةِ مَعْصِیَتِکَ، وَ اوْزِعْنا فیهِ شُکْرَ نِعْمَتِکَ، وَالْبِسْنا فیهِ جُنَنَ الْعافِیَةِ،

و از ارتکاب گناهان حفظ کن، و در این ماه شکر نعمت ­هایت را قسمت­مان کن، و لباس، عافیت بر انداممان بپوشان،

وَ اتْمِمْ عَلَیْنا بِاسْتِکْمالِ طاعَتِکَ فیهِ الْمِنَّةَ، انَّکَ انْتَ الْمَنَّانُ الْحَمیدُ، وَ صَلَّی اللَّهُ عَلی مُحَمَّدٍ و الِهِ الطَیِّبینَ الطَّاهِرینَ.

و با نهایت بندگی برای تو نعمتت را بر ما در این ماه تمام کن، زیرا که تو بسیار نعمت بخش و ستوده ­ای، و درود خدا بر محمّد و خاندان پاک و پاکیزه اش باد.

 

صحیفه سجادیه؛ دعای 43

کپی شد
لطفا ابتدا وارد حساب کاربری خود شوید