لیلة المبیت

سال 1 هجری قمری

لَیلَةُ المَبیت، نام  شبی است که امیرالمومنین (علیه­ السلام) برای حفظ جان پیامبر (صلی ­الله ­علیه­ و ­آله) در بستر ایشان خوابید. مشرکان قصد داشتند در این شب، دسته‌ جمعی به خانه پیامبر حمله کنند، و او را به قتل برسانند؛ که به امر الهی و به درخواست پیامبر (صلی­ الله­ علیه ­وآله)، امام علی (علیه ­السلام) در بستر ایشان خوابید، و در نتیجه مشرکان متوجه عدم حضور پیامبر نشدند، و رسول خدا (صلی­ الله­ علیه­ و ­آله) توانست در آن شب به سمت یثرب هجرت کند. بسیاری از مفسران، شأن نزول آیه شراء ­را این فداکاری امام علی (علیه السلام) در لیله المبیت دانسته‌ اند.

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار،ج97، ص168،داراحیاء التراث العربی، بیروت1403قمری­. طبرسی،امین الاسلام، اعلام الوری، ص145، موسسه آل­ البیت، قم1408قمری. شیخ مفید، مسارالشیعه، ص27، ضمن مجموعه نفیسه، مکتبه بصیرتی، قم1396. علامه مجلسی، محمدباقر، زادالمعاد، ص332، چاپ سنگی تهران. محلاتی، ذبیح الله، قلائدالنحور، ج ربیع الاول، ص8، انتشارات کتابخانه صدر. کفعمی، المصباح، ج2، ص596­، منشورات الرضی، قم. سوره بقره، آیه 207. علامه مجلسی­، محمدباقر، بحارالانوار، ج19،ص39.

هجرت پیامبر (صلّی­ اللَّه ­علیه ­و­آله)

سال 1 هجری قمری

مهاجرت پیامبر اکرم (صلی­ الله­ علیه­ و­آله) و مسلمانان از مکه به یثرب (مدینه) در آخر سال سیزدهم و ابتدای سال چهاردهم بعثت است.

علت اصلی مهاجرت مسلمانان به یثرب، فشار و آزارهای مشرکان مکه و بیعت عقبه ی اهالی یثرب با پیامبر (صلی الله­ علیه­ و­آله) برای دفاع از مسلمانان در صورت هجرت ایشان به این شهر بود.

پیامبراسلام (صلی­ الله­ علیه­ وآله) ۱۲ ربیع‌الاول هنگام ظهر به یثرب رسید، و در قباء توقف کرد، و نماز خواند. در آنجا میهمان (بنی) عمرو بن عوف شد و کمی بیشتر از ده روز پیش آنان اقامت کرد. افراد این قبیله از پیامبر (صلی­ الله­ علیه ­وآله) خواستند تا پیش آنان بماند و برایش خانه‌ای بسازند؛ اما او نپذیرفت و فرمود که منتظر رسیدن علی بن ابی­ طالب (علیه­ السلام) است، و همانجا ماند تا علی بن ابی طالب (علیه السلام) رسید.

محلاتی، ذبیح الله، قلائدالنحور، ج ربیع الاول، ص8. کفعمی، المصباح، ج2،ص596. علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج19، ص63. محلاتی، ذبیح الله، قلائدالنحور، جلد ربیع، ص8.. انتشارات کتابخانه صدر، ابن هشام، السیره النبویه، ج2، ص86 ، منشورات مصطفوی، چاپ دوم، قم1368ش.

واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه(سلام­ الله­ علیها)

سال 11 هجری قمری

در اول ربیع­ الاول سال یازدهم هجری قمری، واقعه هجوم به خانه حضرت فاطمه (سلام الله­ علیها) با حضور عمر بن خطاب و همراهانش جلوی خانه حضرت زهرا (سلام الله­ علیها) برای فراخواندن امام علی(علیه­ السلام) و دیگر حاضران در خانه­، برای بیعت با ابوبکر اشاره دارد.

منابع شیعه و سنی نقل کرده‌اند در این واقعه، که پس از رحلت پیامبر (صلی ­الله­ علیه­ و­آله­) رخ داد، عمر بن خطاب تهدید کرد، اگر اهل خانه بیرون نیایند، خانه را آتش خواهد زد. در کتاب سلیم بن قیس، اثبات الوصیه و تفسیر عیاشی که از منابعِ نخستین شیعه هستند،­ آمده است که در این واقعه، که به شکستن و آتش زدن دربِ­ خانه انجامید، (محسن) جنین فاطمه (سلام­ الله ­علیها)، سِقط شد، و پس از مدتی، فاطمه(سلام­ الله ­علیها) به شهادت رسید. نیاز ابوبکر به بیعت امام علی (علیه­ السلام) برای استحکام جایگاه خلافت خود؛ و خودداری علی(علیه ­السلام) از بیعت، از عوامل بروز این واقعه دانسته شده است.

بنابر نقل کتاب سلیم و کتاب الامامه و السیاسه، فاطمه (سلام ­الله ­علیها) در ملاقاتی که ابوبکر و ­عمر با او داشتند، با یادآوری حدیث بَضعه، خدا را گواه گرفت که آن دو نفر، او را آزرده و خشمگین کردند. در منابع اهل‌سنت از ابوبکر نقل شده است که در آخرین لحظات عُمرَش گفت: کاش دستور ورود به خانه فاطمه را نداده بود.

ابن قتیبه، الامامه والسیاسة، ج1،ص30-31، دارالمعرفه،  بیروت،1413ق. طبری، ابوجعفر محمدبن جریر بن رستم، دلائل الامامه، ص134، مطبعة الحیدریه، نجف1383ق. مسعودی، اثبات الوصیه، ج1،ص146، قم، 1384ش. کتاب سلیم بن قیس هلالی، ج1، ص150. ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج3،ص118.

مسمومیت امام عسکری (علیه ­السلام)

سال 260 هجری قمری

امام حسن عسکری (علیه ­السلام) در اثر زهری که معتمد، توسط یکی از نزدیکانش برای حضرت فرستاده بود­، مسموم شد و بیماری حضرت آغاز گردید.­

بنابر قولی شهادت امام حسن عسکری (علیه­ السّلام) در سال 260 هجری قمری­، در چنین روزی بوده است. همچنین به قولی دیگر در چهارم ربیع الاول، و به قولی دیگر در هشتم ربیع الاول بوده است. این اختلاف اوقات­، به دلیل خفقان شدید آن دوران است­، چرا که معتمد عباسی­، حضرت را در یک پادگان نظامی­، محصور کرده بود.

محلاتی، ذبیح الله، قلائد النحور، جلد ربیع الاول، ص2. کفعمی، المصباح، ص523. شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص732، تصحیح اسماعیل انصاری،قم.. شیخ مفید، مسارالشیعه، ص28-29. محدث قمی، فیض العلام، ص205، مرکز نشر کتاب قم،1375ش. علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار،ج50، ص335-334. شیخ مفید، الارشاد، ج2،ص336، محلاتی، ذبیح­الله، وقایع الایام، ص304، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1360ش.

یکی از رویدادهای مهم در تاریخ اسلام، حمله سپاه یزید بن معاویه به شهر مکه و هتک حرمت کعبه است.

در پی امتناع عبدالله بن زبیر از بیعت با یزید، سپاهی به فرماندهی حصین بن نمیر برای مبارزه با او عازم مکه شد. سپاه شام در ماه محرم سال ۶۴ هجری به مکه رسید و در ربیع الاول همان سال با منجنیق به خانه خدا حمله کرد. آنها در این حمله حتی آتش نیز به کعبه پرتاپ کردند. این فاجعه یازده روز قبل از هلاکت یزید به وقوع پیوست.

محدث قمی، شیخ عباس، تتمة المنتهی، ص63. محدث قمی، فیض العلام، ص203. ابن اثیر، الکامل فی­ التاریخ، ج۴، ص۱۲۴.

محمد فرزند احمد بن موسى مبرقع بن امام جواد (علیه ­‌السلام) و با کنیه ابوعلى و ابوجعفر كه از سادات رضوى و از نوادگان پاک سرشت امام محمدتقى­ (علیه‌ السلام) است­، در سوم ربیع الاول سال 315 قمرى در شهر مقدس قم وفات يافت. محمد بن احمد را پس از تشييع باشكوه در مقبره «چهل اختران» دفن نمودند.

واردی، سید تقی، روزشمار تاریخ اسلام،ج۳، ص۳۷.

حضرت سکینه (سلام­ اللَّه ­علیها) دختر امام حسین (علیه السّلام) 56 سال پس از واقعه کربلا، در شب پنجم ربیع الاول سال 117 هجری قمری در مدینه وفات کردند.

مادر ایشان حضرت رباب (سلام ­اللَّه ­علیها) است که با هم در واقعه کربلا حضور داشتند، و همراه با اسراء به کوفه و شام رفتند.

محلاتی، ذبیح الله، قلائدالنحور، جلد ربیع الاول، ص 26. محدث قمی،(شیخ عباس)، فیض العلام، ص206. علامه نمازی شاهرودی، مستدرک سفینة البحار، ج4،ص67، انتشارات جامعه مدرسین قم. علامه نمازی شاهرودی، مستدرکات علم الرجال والحدیث،ج8، ص580، سال نشر1421ق.

امام حسن عسکری (علیه­ السّلام) در سال 260 هجری قمری و در سن 28 سالگی به دست معتمد عباسی به شهادت رسید.­

پانزدهمین خلیفه عباسی­ «­ابوالعباس احمد بن ­متوکل» ملقب به معتمد  بوسیله یکی از نزدیکانش­، امام حسن عسکری (علیه ­السلام) را با زهر مسموم نموده، و­ امام در اثر آن­، چند روز در بستر بیماری قرار گرفتند و در این ایام معتمد پیوسته پزشکان درباری را بر بالین امام می ­فرستاد تا آن زهری که به آن حضرت داده بودند برای مردم معلوم نشود، و این پزشکان به مردم بگویند: که حضرت از بیماری طبیعی رنج می­ برد. از طرفی ضمن مداوای حضرت و کسب وجهه عمومی­،­ اوضاع و شرایط را زیر نظر بگیرند، و رفت­ و­آمدها را به کنترل در بیاورند و اگر صحنه مشکوکی، در رابطه با جانشینی و امامت پس از امام حسن(ع) دیدند­، آن را گزارش کنند.

شیخ صدوق می­ فرماید: معتمد چندین مرتبه امام عسکری (علیه السّلام) را حبس کرد. امام حسن عسکری 22 ساله بودند که امام هادی (علیه ­السّلام) به شهادت رسیدند، و مدت امامت آن حضرت شش سال بود. در شبی که فردای آن روز به شهادت رسیدند نامه­ های زیادی به مردم مدینه نوشته بودند و زمانی که مردم سامرا با خبر شدند، همه بازارها بسته شد و مردم کنار منزل آن حضرت جمع شدند. وزراء و اتباع خلیفه و بنی هاشم و علویات داخل منزل بودند. در سامرا صدای شیون و ­گریه از هر سو به گوش می­ رسید و قیامتی بر پا شده بود. امام زمان (علیه ­السّلام) آن حضرت را غسل داده­، کفن کرده و زمانی که آن حضرت بدن مطهر را جهت نماز آوردند،  جعفر برادر حضرت جلو آمد که بر بدن مبارک نماز بخواند. همین که خواست تکبیر بگوید امام زمان (علیه­ السّلام) ردای جعفر (کذاب) را کشید و او را از آن مکان دور کرد. و بر پدر بزرگوارش نماز خواند، و آن حضرت را نزد قبر پدر بزرگوارش حضرت هادی (علیه السّلام) دفن نمودند، جعفر (کذاب) این واقعه را برای معتمد نقل کرد و سپس همه جا را در جستجوی حضرت گشتند، ولی اثری از آن حضرت ندیدند.

شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص336. الاربلی، ابی­الحسن، کشف الغمة، ج2، ص،402، مکتبه بنی هاشمی، تبریز1381ق. علامه مجلسی، محمد باقر، زادالمعاد، ص334. شیخ صدوق، کمال الدین، ص437، انتشارات جامعه مدرسین، قم، 1416ق. محدث قمی، فیض العلام، ص209. شیخ مفید، الارشاد، ج2،ص331. عطاردی، مسند الإمام العسکري(ع)، ج1،ص34. دارالصفوه، بیروت،

روز 9 ربیع الاول سال 260 هجری قمری­، روز آغاز امامت حضرت صاحب الامر ­(علیه­ السّلام) و غیبت صغرای آن حضرت پس از شهادت امام عسکری (علیه السّلام) است، که تنها فرزند آن حضرت بودند.

این روز عید شیعه و اولین روز امامت و خلافت آخرین خلیفه و حجّت بر حق و منجی عالم بشریّت حضرت بقیه ا­للَّه الاعظم (علیه­ السلام) است.

مفید، الإرشاد، ج2، ص336. اربلی، ابی الحسن، کشف الغمه، ج2، ص402. علامه مجلسی، بحار الانوار، ج59،ص355-356،ج50،ص334. علامه مجلسی، زادالمعاد، ص334.

در آخر شب نهم ربیع الاول سال 23 هجری قمری، عمر بن خطاب از دنیا رفته است.  و قول اهل سنت روز چهارشنبه 26 ذی الحجه است.

عمر مدت ده سال و شش ماه خلافت کرد. او اولین کسی بود که نام خود را امیرالمومنین گذاشت.

این روز، روز شادی اهل­ بیت (علیهم­ السلام) و انبیاء و ملائکه و ساکنان اعلی ­علیین و دوستان امیرالمؤمنین(علیه­ السلام) و اولاد طاهرینش می ­باشد، چرا که در این روز نفرین فاطمه زهرا (سلام ­الله­ علیها) به اجابت رسید.

اینکه در کتب تاریخ با عبارتهای متفاوتی ذکرشده که عمر بن خطاب حسب وصیت ابوبکر به خلافت مسلمین نصب شده جای پرسش دارد:

* آیا وصیت ابوبکر نافذ است، و وصیت پیامبرخدا (صلی ­الله ­علیه­ و­آله) در غدیرخم و یا غیر غدیر نافذ نیست؟!

* آیا پیامبر در هنگام رحلت نفرمود، کاغذ و قلم بیاورید، تا مطلبی را بنویسم که بعد از من اختلاف نکنید؛ چرا نسبت هذیان به آن حضرت دادند؟ و کاغذ و قلم نیاوردند، و حال آنکه خداوند در قرآن می­ فرماید: «هر چه آن حضرت می ­فرمایند وحی است نه از نزد خود». چطور برای ابوبکر کاغذ و قلم آوردند، و کسی اعتراضی نکرد. جالب اینکه او بی­ هوش می­ شد، و به هوش می­ آمد، و بعد از بسم ­الله، عثمان از طرف خودش نوشت خلیفه بعد از ابوبکر، عمر است و ابوبکر مخالفتی نکرد.

محدث قمی، فیض العلام، ص211. بحرانی، سیدهاشم حسینی، مدینة المعاجز،ج2،ص97، موسسه المعارف الاسلامیه­، تهران.

عمرسعد فرمانده ظالم لشکر یزید، در این روز به دست مختار ثقفی به درک واصل شد.

علامه مجلسی، محمدباقر، زادالمعاد، ص344.

پیامبر (صلّی­ اللَّه­ علیه ­و­آله) 15 سال قبل از هجرت با حضرت خدیجه کبری (سلام ­اللَّه ­علیها) ازدواج نمودند. خَدیجَه دختر خُوَیلِد مشهور به خدیجه کبری (سلام­ اللَّه­ علیها) و ام‌المؤمنین، نخستین همسر پیامبر اکرم (صلی­ الله­ علیه ­و­آله) و مادر حضرت زهرا (سلام­ اللَّه­ علیها) بودند.

حضرت خدیجه (سلام­ اللَّه­ علیها) قبل از بعثت با حضرت محمد (ص) ازدواج کرد، و اولین زنی است که به وی ایمان آورد. سن پیامبر (صلّی ­اللَّه ­علیه و­آله) در هنگام ازدواج با خدیجه (سلام ­الله ­علیها) 25 سال می ­باشد.

عالمان شیعه بر خلاف اهل سنت بر این باورند، که خدیجه(سلام­ اللَّه­ علیها) پیش از ازدواج با پیامبر، ازدواج نکرده است.

ابن شهرآشوب از قول سید مرتضی در شافی و شیخ طوسی در تلخیص الشافی، به دوشیزه بودن خدیجه (سلام­ اللَّه­ علیها) هنگام ازدواج با پیامبر (صلّی ­اللَّه ­علیه و ­آله) اشاره کرده است

هم­چنین جعفر مرتضی، محقق معاصر شیعه بر این باور است که با توجه به تعصبات قبیله‌ای در حجاز، ازدواج خدیجه که از بزرگان قریش بود، با دو اعرابی از قبایل تمیم و مخزوم، پذیرفتنی نیست.

درکرامت و بزرگواری ایشان همین بس که آن حضرت مادر حضرت فاطمه زهرا (سلام­ الله­ علیها)، ام الائمه المعصومین (علیهم ­السلام) و همسر امبرالمومنین (علیه ­السلام) می ­باشد.

حضرت خدیجه بیست و چهارسال و یک ماه با پیامبر زندگی کرد، و تا آن حضرت زنده بود، پیامبر همسر دیگری اختیار نکرد.

هم چنین حضرت خدیجه جمیع اموال خود را به پیامبر واگذار کرد.

عایشه می­ گوید: کمتر اتفاق می ­افتاد که پیامبر از خانه بیرون رود و خدیجه را به نیکی یاد نکند، چندانکه یک روز آتش حسد من مشتعل شد و گفتم: یا رسول الله، تا کی خدیجه را یاد می­کنی؟ او پیرزنی بیش نبود! خدا بهتر از او را (منظور خودش بوده) به تو مرحمت کرد! پیامبر از سخن من در غضب شد و فرمود: نه به خدا قسم! بهتر از خدیجه نصیب من نشده، به من ایمان آورد هنگامی مردم کافر بودند. و تصدیق نبوت من نمود در وقتی که مردم مرا تکذیب می­ کردند، و اموال خود را در اختیار من گذاشت، در وقتی که مردم مرا از خود دور می­ کرد. خداوند از خدیجه به من فرزندانی روزی کرد و رحم تو را عقیم قرار داد.

محدث قمی، فیض­العلام، ص211. محلاتی، ذبیح الله، قلائدالنحور، جلد ربیع الاول، ص 67. ملاهاشم خراسانی، منتخب التواریخ، ص،20 انتشارات اسلامیه، تهران، 1376ش. علامه مجلسی، زادالمعاد، ص334. علامه مجلسی، بحارالانوار، ج95،ص357. ابن شهرآشوب، المناقب آل ابی‌طالب، ج1، ص159. عاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیرة النبی الاعظم، ج2، ص123، 1415ق. محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه، ج2، ص202-207-211،دار الکتب الاسلامیه، تهران.

عَبْدُالمُطَّلِب بن هاشم بن عبدمناف جدّ حضرت محمد (ص)، بزرگ قبیله قریش و از بزرگان مکه بودند­.­ او در یثرب متولد شد، و در هفت سالگی به مکه آمد، و در آنجا سروری یافت.

گفته‌اند: که واقعه اصحاب فیل (حملۀ ابرهه) در دوره سیادت وی بر مکه روی داده است.

از عمر با بركت حضرت محمد(صلی الله­ علیه ­و ­آله) بيش از هشت سال نگذشته بود، كه عبدالمطلب رحلت کردند.  تاريخ وفات ايشان را روز دهم ربيع الاول نقل كرده اند. حضرت عبدالمطلب­، سرور قريش در ميان غم و اندوه بازماندگان، به ويژه در اندوه و گريه نوه ­ی خردسالش حضرت محمد (صلی­ الله ­علیه ­و­آله و­سلم­) جان به جان آفرين تسليم كرد. و در مكه معظمه به خاک سپرده شد.

عبدالمطلب درهنگام مرگ به اختلاف گفتار مورخان هشتاد و دو سال و یا صد و هشت سال و به گفته جمعی یکصد و چهل سال از عمرش گذشته بود.

طوسی، مصباح المتهجد، ج۲، ص ۷۹۱، المکتبة الاسلامیة. ابن جوزی، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۲، ص۲۸۲، ۱۴۱۲ق.

در این روز در سال 179 هجری قمری مالک بن انس اصبحی، رئیس فرقه مالکی از مذاهب اربعه اهل ­سنت از دنیا رفت، و در بقیع دفن شد.

از خصوصیات او اینکه مدت سه سال بعد از مرگ پدرش در شکم مادر بود، و بعد از سه سال به دنیا آمد!!؟

خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات،ج7،­ص224.

قیام مختار

سال 66 هجری قمری

قیام مُختار جنبشی به رهبری مختار بن ابی­ عبید ثقفی با هدف خون‌ خواهی از شهدای کربلا بود.

این قیام پس از قیام توابین در سال ۶۶ قمری­، پنج‌ سال پس از واقعه عاشورا، در کوفه شروع شد، و در آن بسیاری از عاملان شهادت امام حسین (ع) و یارانشان از جمله عبیدالله بن­ زیاد، عمر بن­ سعد، شمر بن ذی­ الجوشن و سنان بن انس کشته شدند.

قیام او و خونخواهى‌ اش‌ موجب خرسندى ائمه (علیهم السلام) شد.

در غروب این روز پیامبر بعد از هجرت از مکه وارد مدینه طیبه شدند. و در قبا نزول اجلال فرمود، و منتظر ماند تا امیرالمومنین (علیه ­السلام) به ایشان ملحق شود، و سپس وارد مدینه شدند.

این در حالی بود که در ­4 ربیع الاول پیامبر (صلی ­الله­ علیه ­و­آله) در مسیر هجرت از غار ثور بیرون آمده، به طرف مدینه حرکت نمودند.

شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص732. علامه مجلسی، زاد المعاد، ص334.  شیخ مفید، مسارالشیعه، ص29. شیخ مفید، مسار الشیعه، ص28.محلاتی، ذبیح الله،  قلائدالنحور، جلد ربیع الاول، ص21.

در پنج شنبه دوازدهم ربیع الاول سال 227 هجری قمری معتصم عباسی در سامرا به هلاکت رسید.

سبب مرگش آن شد که حجامت کرد و سپس تب کرد و به همان تب به جهنم شتافت.

از بزرگترین جرائم او به شهادت رساندن امام جواد (علیه السلام) است.

محدث قمی، تتمة المنتهی، ص297. محدث قمی، فیض العلام، ص216.

در این روز در سال 241 هجری قمری احمدبن حنبل رئیس فرقة حنبلی ها در بغداد از دنیا رفت، و در همان شهر دفن شد.

جد او ذوالثدیه رئیس خوارج نهروان است،که به دست امیرالمومنین به درک واصل شد.

مجتهد بیرجندی، وقایع الشهور، ص72، اخوان کتابچی­، تهران، 1352ش. محمدحرزالدین، سعیدبن جبیر، مراقدالمعارف، ج1،ص120، قم، 1371ش. خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج1، ص184.

در سال 64 هجری قمری در شب چهاردهم ربیع الاول یزید بن معاویه بن ابی سفیان در سن (39 یا 37) سالگی به درکات جحیم شتافت.

اقوال دیگری در مرگ یزید دوازدهم و پانزدهم ربیع الاول است.

او شارب الخمر، قمارباز، میمون باز، ناکح با محارم، صاحب اشعار کفر آمیز و تارک الصلوه بود.

او بود که واقعه جانسوز کربلا را بوجود آورد، امام حسین (علیه­ السلام) و اهل بیت و ­اصحاب آن حضرت را به شهادت رساند، و امام زین ­العابدین (علیه ­السلام) و عمه سادات زینب کبری (سلام الله علیها) و دیگر علویات و فاطمیات را با آن وضع در کوچه و بازار به اسارت برد.

او بود که خانه خدا را خراب کرد و پرده کعبه را سوزانید. هم چنین او بود که در واقعه حره در مدینه کشف ستر زنان و مهاجر و انصار کرد، و سه روز مال و جان و ناموس مردم را بر سربازان خود حلال کرد. بعد از این ماجرا فرزندانی به هم رسیدند که پدر معینی نداشتند. بعد از آن قتل و غارتی در مدینه شد، و حرمت حرم شریف نبوی هتک گردید. و مردم را داخل حرم مطهر کشتند.

در مورد علت مرگ او چند قول وجود دارد: یکی اینکه به بلای ناگهانی هلاک شده است. شیخ صدوق می­ فرماید: یزید شب با حالتی مستی خوابید و صبح او را مرده یافتند. در حالی که بدن او تغییر کرده، مثل آنکه قیر مالیده شده باشد. بدن نحسش را در باب الصغیر دمشق دفن کردند.

شیخ مفید، مسارالشیعه، ص29. محدث قمی، تتمة المنتهی، ص55-56.

در این روز هنگام فجر روز جمعه، در سال اول عام الفیل، در مکه معظمه ولادت با سعادت حضرت سیّد الانبیاء؛ محمّد مصطفی (صلّی­ اللَّه­ علیه ­و­آله) واقع شده است.

نام آن حضرت محمّد (صلّی ­اللَّه­ علیه ­و­آله) و کنیه ایشان ابوالقاسم است. نام پدر آن حضرت عبداللَّه، و نام مادر آن حضرت آمنه بنت وهب است.

معجزات ولادت حضرت:

در روز ولادت آن حضرت، هر بتى كه در هر جاى عالم بود؛ به رو در افتاد و چهارده كنگره از ايوان كسرى فرو ريخت.

درياچه ساوه كه آن را مى پرستيدند خشك، و بدل به نمكزار شد.

در وادى ساوه كه سالها بود كسى در آن آب نديده بود آب جارى شد.

آتشكده فارس كه هزار سال خاموش نشده بود در شب ولادت آن حضرت خاموش شد.

علم كاهنان و سحر ساحران باطل گرديد،

و طاق كسرى از ميان به دو نيم شد، كه تا امروز نمايان است.

هنگام ولادت آن حضرت این ندا از آسمان شنیده شد: «جاء الحق و زهق الباطل، ان الباطل کان زهوقا».

ویژگیهای منحصر به فرد آن حضرت:

هرگز مگس بر بدن آن حضرت نمی نشست،

هرگاه چشم مبارکش خواب بود، دلش بیدار بود، و می ­دید و می ­شنید؛ چنانکه در بیداری می­ دید و می­ شنید.

حضرت از قفای خود چنان می ­دید که از پیش­روی می­ دید.

بر هر حیوانی که سوار می­ شد هرگز پیر و لاغر نمی­ شد.

آن حضرت حماری به نام یعفور داشتند. هر زمان که فرمان می ­داد فلان مرد را حاضر کن، به در خانه­ اش می ­رفت، و سر بر در می­ کوفت، و به اشاره او را حاضر می­ ساخت.

از خصوصیات ولادت پیامبر آن بود که ختنه کرده  و ناف بریده و پاک از آلایش خون و غیره متولد شد.

هم چنین در وقت ولادت از پا به زیر آمد، نه از سر.

هنگام ولادت رو به کعبه به سجده افتاد، و چون سر از سجده برداشت، دست به سوی آسمان بلند کرد و به وحدانیت خدا و رسالت خود اقرار نمود، و سپس نوری از او ساطع گردید که مشرق و مغرب عالم را روشن نمود.

روز ولادت حضرت روز شريف و با بركتى است؛ كه از قديم ­الايام صالحين از آل­ محمد (صلّى­ اللَّه­ عليه­ و­آله) حرمت آن را نگه داشته­ اند، و حق اين روز را ادا كرده، و روزه گرفته اند.

كسى كه 17 ربيع ­الاول را روزه بگيرد، خداوند متعال ثواب یک سال روزه را به او مى­ دهد.

در اين روز صدقه دادن و زيارت مشاهد مشرفه و انجام خيرات و مسرور كردن اهل ايمان مستحب است.

طبرسی، امین الاسلام، اعلام الوری، ج1، ص33-34. الاربلی، ابی الحسن، کشف الغمه، ج1، ص15.  شیخ مفید، مسارالشیعه­، ص30. محلاتی، ذبیح الله، قلائدالنحور، جلد ربیع الاول، ص 100. سوره اسراء، آیه 84. قلائدالنحور، جلد ربیع الاول، ص101. شیخ مفید، مسارالشیعه، ص30.

در 17 ربیع الاول، سال 83 هجری قمری، جعفر بن محمد معروف به امام جعفر صادق (علیه­ السلام) که ششمین امام شیعیان است، چشم به جهان گشود. وی به مدت ۳۴ سال (۱۱۴ تا ۱۴۸ق) امامت شیعیان را بر عهده داشت. که با خلافت پنج خلیفه آخر اموی؛ یعنی از هشام بن عبدالملک به بعد و دو خلیفه نخست عباسی، سفاح و منصور دوانیقی هم‌زمان بود.

امام صادق (علیه ­السلام) به جهت ضعف حکومت اموی، فعالیت علمی بسیار بیشتری، نسبت به دیگر امامان شیعه داشت. شمار شاگردان­ و­­ راویان او را ­۴۰۰۰ نفر دانسته‌ اند. بیشتر روایات اهل­ بیت (علیهم­ السلام)،­ از امام صادق (علیه­ السلام) است و از این‌رو مذهب شیعه امامی را، مذهب جعفری نیز می‌خوانند.

نام مبارک آن حضرت جعفر و کنیه شریفش ابوعبداللَّه، و لقب نورانی حضرت صادق است. پدر بزرگوارش امام محمد باقر (علیه السّلام) و مادر گرامی آن حضرت جناب امّ فروه است، که امام صادق (علیه ­السّلام) درباره ایشان می فرمایند: «مادرم از بانوان پرهیزکار و با ایمان و نیکوکار بود».

طبرسی، امین الاسلام، اعلام الوری، ج­1، ص­514 . عاملی، شیخ بهاءالدین، توضیح المقاصد: ص­9. شیخ طوسی، مصباح المتهجد، ص­733 .  محدث قمی، فیض العلام، ص­222 . مجلسی، مرآة العقول، ج5، ص170، سال نشر، 1404ق. کلینی، محمدبن یعقوب، کافی، ج1،ص472

غزوه بنی ­النضیر، دومین جنگ پیامبر اکرم (صلى ­الله­ علیه­ و­ آله) با یهودیان مدینه است؛ که در ربیع ­الاول سال چهارم هجرت اتفاق افتاد.

بیشتر تاریخ نویسان اسلامی عقیده دارند، که در این حادثه خونی ریخته نشد، ولی مرحوم مفید می گوید: شب فتح نبرد مختصری که منجر به قتل ده نفر از یهودیان شد، صورت گرفت و با کشته شدن آنها مقدمات تسلیم شدن ارتش بنی­ النضیر فراهم گردید. بدین ترتیب یکى از تحریک کنندگان قبایل عرب بر ضد اسلام از بین رفت.

برخی آیات سوره حشر نیز پیرامون این حادثه نازل گردید.

علامه نمازی شاهرودی، مستدرک سفينه البحار،­ ج­5، ص 207. محدث قمی، فيض ­العلام، ص­223.

در این روز در سال 201 هجری قمری­، کریمه اهل بیت­، حضرت فاطمه معصومه (سلام ­اللَّه­ علیها) به قم تشریف فرما شدند؛ که 17 روز قبل از رحلت آن حضرت است.

فاطمه مشهور به حضرت معصومه (سلام الله­ علیها) دختر امام کاظم (علیه ­السلام) و خواهر امام رضا (علیه ­السلام) است.

او که برای دیدار با امام­ رضا (علیه ­السلام) به ایران مسافرت کرد­، در قم درگذشت، و همان‌جا دفن شد. (نظر به اینکه رحلت آن حضرت در ­10­ربیع الثانی است و آن حضرت 17 روز در قم اقامت گزیده­اند، روز 23 ربیع الاول سالروز ورود آن حضرت به قم است).

پس از حضرت زهرا (سلام ­الله­ علیها)، او تنها زنی است که از امامان برای او زیارتنامه، روایت شده است.

علمای شیعه جایگاه والایی برای فاطمه معصومه قائل‌اند، و روایاتی درخصوص منزلت او، و اهمیت زیارتش نقل می‌کنند.

علامه مجلسی در کتاب بحارالانوار به حدیثی از امام صادق (علیه ­السلام) پرداخته که طبق آن، شیعیان با شفاعت حضرت معصومه (س) به بهشت وارد می‌شوند، همچنین در فرازی از زیارتنامه فاطمه معصومه (سلام ­الله ­علیها) هم، از وی درخواست شفاعت شده است.

عاملی، شیخ بهاءالدین، توضیح­ المقاصد، ص9. محدث قمی، فیض­ العلام، ص223.علامه نمازی شاهرودی، مستدرک سفینةالبحار، ج5،ص207. علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج60،ص219.

این غزوه در سال پنجم هجری قمری، در «دومه ­الجندل» که منطقه ­اى میان سرزمین حجاز، شام و عراق واقع است، گروهى از مشرکان تجمع کرده، و بازرگانان مسلمان و غیرمسلمان را غارت و آزار و اذیت مى­ کردند، و علاوه برآن، خطر بالقوه­ اى براى حکومت اسلامى به حساب آمده، و آن را درمعرض تهدید جدى قرار مى ­دادند.

پیامبر (صلی­ الله ­علیه­ و­ آله) از توطئه آنان باخبر شد، و براى براى خنثى کردن نقشه­ هاى تهاجمى آنان، و کوتاه کردن دست ستمگران و مردم آزاران و هم­چنین براى کوتاه کردن، سیطره عوامل روم در منطقه عربستان، تصمیم به جهاد گرفت.

آن حضرت، به همراه هزار رزمنده مسلمان از مدینه خارج شد و به سوى دومه الجندل حرکت نمود آن حضرت دستور داد که شب­ ها، راه­پیمایى نموده و روزها پنهان بمانند، تا دشمن از حرکت آنان باخبر نگردد. پس از چندین شب راه­پیمایى، به نزدیکى دومه الجندل رسیدند و از اهالى آن منطقه، هرکسى سپاه اسلام را مى­ دید مى­ گریخت و خبر هجوم مسلمانان را به اهالى دومه ­الجندل مى­ داد.

هنگامى که پیامبر (صلی­ الله­ علیه­ و­ آله) و مسلمانان مبارز، وارد دومه ­الجندل شدند، آن را خالى از سکنه یافتند. پیامبر (صلی­ الله­ علیه­ و­آله) چند روز در آن جا ماند و دسته­ هایى از رزمندگان را به اطراف فرستاد تا به دشمنان دسترسى پیدا کنند. ولى سپاه اسلام، به هیچ نیرویى از دشمن دست نیافت. بدین ترتیب، بدون این که هیچ درگیرى میان طرفین واقع شود، سپاه اسلام در بیستم ربیع ­الثانى به مدینه باز­گشت.

از آنجا که دومه الجندل زیر سلطه روم بود، غزوه دومه ­الجندل، اولین برخورد مسلمانان با رومیان دانسته شده است.

همچنین درباره اهداف این غزوه گفته‌اند: که پیامبر قصد داشت به مرزهای شام برود، زیرا رفتن او به مرزهای شام سبب ترس قیصر روم می‌شد. عبدالرحمن بن ابی لیلی می­گوید: من با ابوموسی اشعری از دومه الجندل عبور می کردیم. ابوموسی به من گفت: زمانی که با پیامبر به دومه ­الجندل رسیدیم، آن حضرت به من فرمود: «در این مکان دو تن از بنی ­اسرائیل حکم به جور کردند، و به زودی در میان امت من، دو تن در این مکان به جور حکم می ­کنند». راوی می­ گوید: ابوموسی و عمروعاص برای حکمیت در صفین به دومه الجندل رفتند و میان علی بن ابی­طالب (علیه­ السلام) و معاویه ملعون حکم کردند. بعد از ماجرای حکمین ابوموسی را ملاقات کردم و به او گفتم: «مگر تو نبودی که از پبامبر (صلی الله علیه و آله» چنین حدیثی را نقل کردی»؟! گفت:« والله المستعان».

محلاتی، ذبیح الله ، قلائدالنحور، جلذ ربیع الاول، ص150.محلاتی، ذبیح الله، قلائد النحور، جلد ربیع الاول، ص 150.محلاتی، ذبیح الله، وقایع الایام، جلد ربیع الاول، ص150.

در این روز­، قرارداد صلحی میان امام ­حسن (علیه ­السلام)، دومین امام شیعیان و معاویه فرزند ابوسفیان،­ در سال ۴۱ قمری بسته شد.

این توافقنامه بعد از جنگی صورت گرفت، که بر اثر زیاده‌ خواهی معاویه و خودداری او از بیعت با امام حسن (علیه­ السلام) به عنوان خلیفه مسلمانان روی داد. خیانت برخی سرداران و سپاهیان  امام حسن (علیه ­السلام)­، حفظ مصلحت مسلمانان، حفظ جان شیعیان و خطر خوارج، از دلایل تن دادن امام حسن (علیه ­السلام) به این صلح بوده است.

بنابر ­این صلح‌نامه‌ حکومت از امام حسن (علیه ­السلام) به معاویه واگذار می‌گشت.

صلح چند شرط داشت، که از مهم‌ترین آنها، منع معاویه از تعیین جانشین پس از خود، خودداری از توطئه علیه امام­ حسن (علیه ­السلام ) و حفظ جان مسلمانان بود. با این حال، معاویه به هیچ‌یک از شرط‌ها عمل نکرد، بلکه برخلاف تمام آنها عمل کرد. قرارداد امام حسن مجتبی (علیه ­السّلام) با معاویه در 25 ربیع الاول بوده، و بعضی در 26 این ماه نقل کرده ­اند­.

محدث قمی،(شیخ عباس) تتمة المنتهی، ص 40-41.محلاتی، ذبیح الله، قلائدالنحور، جلد ربیع الاول، ص155. محدث قمی، فیض­العلام، 225. علامه نمازی شاهرودی، مستدرک سفینة البحار، ج5، ص213. شیخ مفید، الارشاد، ج2، ص14. علامه مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج44، ص65.