اشاره
خداوند برای جسم انسان غذاهای زمینی قرار داد، و برای روح انسان دستورات الهی (دینی) فرستاد و نامش را اسلام گذاشت،[۱] و به تدریج آن را بر حسب نیاز و توان بشر فرو فرستاد و تکامل بخشید تا اینکه وحی الهی مبنی بر اکمال دین نازل شد و خداوند راضی گردید تا اسلام دین بشریت باشد،[۲] لذا ادیان آسمانی اشتراکاتی دارند و ما در اینجا به خاطر کثرت اشتراکات و نگنجیدن آن در مقاله‌ای کوتاه به بعضی از آنها می‌پردازیم.
۱. هر سه دین اسلام، یهود و مسیحی قائل به خداوند یکتایی هستند که آفریدگار جهانی است که از اول، هیچ چیزی وجود نداشت و او همه چیز را خلق نمود؛[۳] بشنو ای یهود، خداوند، خدای ما، خدای یکتا است، تو اعتقاد داری که خدا یکی است، درست است و شیاطین نیز معتقدند و می‌لرزند، آن احدِ خالقِ کل شیء[۴]، عادل است و داوری‌های او همواره درست و عادلانه است و او صادق القول و عادل است که هرگز به بندگان خود ظلمی روا نمی‌دارد،[۵] و مثل همه موجودات، حضرت آدم ابو البشر (علیه‌السلام) را خلق کرد و همسرش حضرت حوا ـ سلام الله علیها ـ را آفرید و انسان را از این دو نفر گسترش داد[۶] و برای هدایتش رسولانی از خودشان فرستاد به مانند حضرت موسی (علیه‌السلام) که فرشته خداوند از میان بوته شعله آتش به او نمودار شد … و خداوند فرمود: اینجا که می‌آیی نعلین را از پا درآور، اینجا مقامی مقدس است … و خداوند فرمود: نزد فرعون برو، البته با تو خواهم بود و این برایت علامتی است که فرستاده‌ام هستی.
۲. خداوند به واسطه حضرت موسی (علیه‌السلام) آئین، برای بشر قرار داد و به وسیله حضرت عیسی (علیه‌السلام) نعمت و راستی را فرستاد، و رحمت و رفعت، به وسیله ختمی مرتبت حضرت محمّد (صلی‌الله علیه و آله) به جهان داده شد،[۷] این پیامبران الهی دستورات خداوند که احکام الهی است را برای بشریت آورده‌اند.
هر یک از این سه دین به پیامبران قبل از خود ایمان و اعتقاد دارند؛ کتاب مقدس یهودیان شامل کتاب حضرت موسی (علیه‌السلام) و کتاب چند پیامبر گذشته است؛ کتاب مقدس مسیحیان شامل عهد عتیق (کتاب یهودیان) و عهد جدید (انجیل) است، و نیز مسلمانان به همه انبیاء از حضرت آدم (علیه‌السلام) تا حضرت خاتم (صلی‌الله علیه و آله) اعتقاد دارند.[۸]
۳. نماز در هر سه دین وجود دارد؛ در تورات آمده است که: ای یهود سرور ما موسی چهل روز و چهل شب به درگاه خداوند نماز خواند؛ نماز سه گانه را در بامداد، غروب آفتاب و شامگاه بخوانید؛ و انجیل می‌گوید: عیسی (علیه‌السلام) شاگردان خود را مرخص نمود و تنهائی به جهت نماز بر کوهی صعود نمود؛ و مسلمانان نماز پنجگانه را در صبح، ظهر و عصر و مغرب و عشاء برپا می‌دارند[۹] و همچنین است روزه؛ یهود هر وقت فرصتی یافت برای عجز و تواضع نزد خداوند روزه می‌گیرد تا به گناهش اعتراف نماید و توبه کند تا رضایت خداوند را به دست آورد، روزه آنها از غروب آفتاب شروع می‌شود تا فردا غروب؛ حضرت عیسی (علیه‌السلام) فرمود: خواهد آمد ایامی بعد از من که در آن ایام روزه خواهید داشت، و قرآن می‌فرماید: ای کسانی که ایمان آوردید، روزه را بر شما واجب کردم همان گونه که برای امت‌های قبل از شما واجب نمودم.[۱۰]
۴. در هر سه دین ازدواج امری مقدس است، یهود ازدواج را یک فریضه دینی خطیری می‌شمارد، خداوند انسان را مرد و زن آفریده و فرمود که بارور و بسیار شوید، زمین را پر کنید، هر کس زن ندارد یک آدم کامل به تمام معنا نیست، و مسیحیت ازدواج را نشانه محبت خداوند به بشریت می‌داند که به وسیله آن زن و مرد اتحاد مقدس و غیر قابل انفصال می‌یابد، و مسلمانان ازدواج را مستحب مؤکد و سنت پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) می‌دانند، خداوند در قرآن دستور ازدواج داده است.[۱۱]
۵. در هر سه دین، فردی که به دستورات دین عمل نمی‌کند عاصی و گناه‌کار شمرده می‌شود، یهود می‌گوید: گناه چیزی بیشتر از تمرد و عصیان علیه خداوند نیست، و مسیحی گناه را قصور در مورد کارهایی که شریعت به آن تکلیف نمود و انجام کارهایی که از آن نهی نموده می‌داند، نوکری که خواستهی مولا را می‌داند و عمل نمی‌کند یا بر خلاف آن عمل می‌کند بسیار تازیانه می‌خورد؛ و مسلمانان مخالفت با دستورات دینی را گناه می‌شمارند و عالَم را محضر خدا می‌دانند که نباید در محضرش مخالف با دستورش رفتار کرد.[۱۲]
۶. هر سه دین قائل به توبه گناه‌کاران هستند، پیغمبران زیادی از میان ملت اسرائیل برخواستند، همه درباره خوشی‌های دوران مسیح و سعادت توبه‌کاران صحبت کردند؛ و مسیحیان معتقدند که در هر زمان و هر چند بار که دواطلب بخواهد می‌تواند نزد کشیش توبه کند، کشیش از ناحیه رسولان، و رسولان از ناحیه عیسی (علیه‌السلام) به این منصب نائل آمدند؛ و حضرت مسیح (علیه‌السلام) فرمود: روح القدوس را دریابید، گناهان هر کس را ببخشد، بخشیده می‌شود و آنانی را که نبخشد، بخشیده نخواهد شد؛ و مسلمانان خداوندرا توّاب (بسیار توبه‌پذیر) می‌دانند.[۱۳]
۷. در هر سه آئین اعتقاد به معاد وجود دارد، هر چند که این اعتقاد از تورات به آسانی به دست نمی‌آید؛ یهود اعتقاد به رستاخیز را یکی از اصول دین و ایمان می‌داند و انکار آن را گناهی بزرگ می‌شمارد و می‌گوید: ارواح بدکاران در جایگاه خاص مجازات (که به زبان عبری «گه هی نوم» می‌گویند) فرود می‌آید و نیکوکاران در باغ عدن همان بهشت معروف (که به زبان عبری «گن عدن» می‌گویند) جاویدان خواهند بود، و مسیح می‌گوید: از آن کس بترسید که قادر بر هلاک نمودن روح و جسد در جهنم است، و قرآن می‌فرماید: قیامت نزدیک است … مردم وحشت‌زده چون دسته‌های ملخ از قبر بر می‌خیزند و … عذاب جهنم شدید است و … و بهشتیان غرق در نعمت و مسرورند.[۱۴]
۸. هر سه دین اعتقاد به ناجی دارند، یهودیان می‌گویند از آغاز خلقت عالم، پادشاه ماشیح به دنیا آمد، چون لزوم وجود او حتی پیش از آنکه جهان آفریده شود به ذهن خداوند خطور کرد، ماشیح یک انسان است که از طرف خداوند مأمور به انجام وظیفه خاص خواهد بود؛ … او مسکینان را به عدالت داوری خواهد کرد و به جهت مظلومان زمین را به راستی حکم خواهد کرد؛ و مسیح می‌گوید: کمرهای خود را بسته چراغ‌های خود را روشن نگه دارید، مانند کسی که انتظار آقای خود را می‌کشد … شما نیز مستعد باشید زیرا در ساعتی که گمان نمی‌برید پسر انسان خواهد آمد؛ و قرآن می‌فرماید: ما اراده کردیم بر روی زمین آنها که به استضعاف کشانده شده‌اند آنها را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.[۱۵]
۹. در هر سه دین، زنا، سرقت، شهادت دروغ، قتل و … حرام است؛
پی نوشت:
[۱] . آل عمران/۱۹.
[۲] . مائده/۳.
[۳] . توحید/۱، بقره/۲۹؛ تورات، سفر پیدایش، فصل ۱، بند ۳ ـ ۱؛ انجیل یوحنا، باب اول، بند ۴ ـ ۱؛ مرقیس، باب ۱۰، بند ۶.
[۴] . براهام کهن، گنجینه‌ای از تلمود، مترجم امیر فریدون گرگانی، تهران، اساطیر، اول، ۱۳۸۲، ص ۳۱، و انجیل، نامه یعقوب حواری، باب ۲، بند ۱۹، توحید/۱، بقره/۲۹.
[۵] . گنجینه‌ای از تلمود، ۴۲، نامه اول یوحنا حواری، باب ۱، بند ۹، آل عمران/۱۸۲.
[۶] . تورات، سفر پیدایش، فصل ۱، بند ۲۷ و ۲۶، انجیل متی، باب ۱۹، بند ۹ ـ ۴، نساء/۱، حجرات/۱۳.
[۷] . تورات، سفر پیدایش، فصل ۳، بند ۱۲ ـ ۲، گنجینه‌ای از تلمود، ۴۲، انجیل یوحنا، باب ۱، بند ۱۶، لوقا، باب ۱۲، بند ۴۹، قرآن، طه/۱۳ ـ ۹، انبیاء/۱۰۷.
[۸] . انعام/۸۷ ـ ۸۳ و …
[۹] . تورات، سفرتثنیه، فصل ۹، بند ۲۱، انجیل متی، باب ۱۴، بند ۲۴، اسراء/۷۸ و اعراف/۱۴۲.
[۱۰] . مستر هاکس (مترجم)، قاموس کتاب مقدس، تهران، اساطیر، اول، ۱۳۷۸، ص ۴۲۸، انجیل لوقا، باب ۵، بند ۳۶، بقره/۱۸۳.
[۱۱] . تورات، سفر پیدایش، فصل ۱، بند ۲۸ و ۲۷، گنجینه‌ای از تلمود، ۱۸۶ و ۱۸۰ و ۱۸، و زیبایی‌نژاد، محمّد رضا، مسیحیت شناسی مقایسه‌ای، تهران، سروش، اول، ۱۳۸۲، ص ۳۳۲، نساء/۳.
[۱۲] . گنجینه‌ای از تلمود، ۱۱۵، انجیل لوقا، باب ۱۳، بند ۴۹؛ خمینی، روح الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام، دوم، ۱۳۷۹، ج ۸، ص ۱۱۰، و ج ۱۳، ص ۴۱، بقره/۲۵۷.
[۱۳] . گنجینه‌ای از تلمود، ۱۲۳، مسیحیت شناسی مقایسه‌ای، ۳۲۲، انجیل یوحنا، باب ۲، بند ۲۴، نور/۱۰، حجرات/۱۲.
[۱۴] . گنجینه‌ای از تلمود، ۳۶۲ و ۳۸۳، انجیل متی، باب ۱۲، بند ۲۸، و سوره قمر و سوره انسان.
[۱۵] . گنجینه‌ای از تلمود، ۳۵۲، تورات، کتاب اشعیابی، فصل ۱۱، بند ۱۰ ـ ۱، انجیل لوقا، باب ۱۲، بند ۳۶ و ۳۵، قصص/۵.
منبع: نرم افزار پاسخ مرکز مطالعات حوزه.
