علت دفن شدن امام حسن عسکری (علیه‌السلام) در حجره خودش

اشاره:

کی از آثار ظلم حامان غاصب و دشمنان اهل بیت این است که ائمه اهل بیت (علیهم‌السلام) از موطن شان آورا گردیده و در مکانهای مختلف پس از شهادت دفن شده اند. هرچند قبور و زیارتهای مطهر آنان در مناطق مختلف منشأ خیر و برکت برای شیعیان شده و حتی زیارتهای آنان در جاهای مختلف مایه هدایت می شوند. در این مقاله بیان شده که چرا امام حسن عسکری (علیه‌السلام) در حجره اش دفن گردیده است.

امام حسن عسکری (علیه‌السلام) فرزند امام علی النقی (علیه‌السلام) یازدهمین پیشوا و رهبر شیعیان در مدینه متولد شد و در سنین کودکی به خاطر وضع پیش آمده برای پدر گرامی شان که مجبور بودند در سامراء زندگی کنند، لذا همراه پدر به این شهر آمدند و تا آخر عمر شریف شان در این دیار زندگی کردند تا اینکه در سال ۲۶۰ هجری قمری روز جمعه ۸ ربیع الاول در اثر سمّی که از طرف خلیفه المعتمد به آن حضرت خورانده شده بود بعد از چند روز بیماری به شهادت رسیدند. زمانی که خبر شهادت آن حضرت در شهر منتشر شد ناله مردم بلند شد و بازار و مغازه ها تعطیل شد. بزرگان شهر اعم از حکومتی و غیر حکومتی، قضات، امراء، وکلاء، نویسندگان و سایر مردم در تشییع جنازه آن حضرت شرکت کردند و بعد از آنکه نماز بر پیکر مطهر آن حضرت خوانده شد در خانه ای که پیکر پدرشان مدفون شده بود دفن کردند.(۱)

و این امر که حضرت در خانه خود دفن شده از مسلمات تاریخ است. اما اینکه چرا امام (علیه‌السلام) را در قبرستان مسلمین دفن نکردند، باید گفت که انبیاء و ائمه و صلحاء در همه وقت سعی داشتند در ملکی که متعلق به خودشان است و کسی را داعیه تملک بر آن نیست، زندگی کنند و بعد از مرگ شان نیز در چنین مکانی مدفون گردند. چنانچه پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در خانه خودش مدفون است و همان طور که از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم نیز نقل شده است بیشتر پیامبران در خانه های خود مدفون هستند.(۲)

به عنوان نمونه می توان به مدفن اسماعیل ذبیح الله (علیه‌السلام) اشاره کرد که درکنار کعبه در حجره اسماعیل (خانه اسماعیل) می باشد.

علاوه بر این در میان عرب رسم بر این بود که بزرگان قوم را در خانه ای در کنار هم دفن می کردند یعنی در جائی که اجدادشان در آن نقطه دفن شده بودند و این امر در مورد ائمه ای که در بقیع مدفون هستند، صادق است چرا که محل دفن ائمه بقیع علیهم السلام ابتدا منزل عقیل بن ابی طالب بود لذا ما شاهدیم که مادر امام علی (علیه‌السلام)، عباس عموی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و چهار امام بزرگوار علیهم السلام و…همگی در نقطه ای نزدیک هم مدفون هستند و اگر امام حسن عسکری (علیه‌السلام) نیز در مدینه رحلت می کردند، قطعا در این نقطه مدفون می شدند.

از آنجا که امام حسن عسکری (علیه‌السلام) دور از موطن اصلی خود بودند لذا قطعا وصیت و یا سفارش کرده بودند که در کنار پدر بزرگوار شان مدفون گردند.

در فقه اسلامی هم آمده است که مستحب است انسان مقبره ای داشته باشد که مالکیت آن از آن خودش باشد تا در آن دفن شود و هم چنین اقرباء و خاندانش در آن دفن گردند.(۳)

علاوه بر آنچه نقل شد باید به این نکته نیز اشاره نمود که در بیت یا خانه دفن کردن در آن عصر و زمان مرسوم و معهود بوده و اکثر بزرگان در خانه های شان دفن می شدند.(۴)

با توجه به مطالب ذکر شده معلوم می شود که چرا امام حسن عسکری (علیه‌السلام) و یا سایر ائمه معصومین علیهم السلام را در خانه های خودشان دفن کردند که به صورت خلاصه بیان می شود:

۱. اینکه انبیاء و ائمه معصومین علیهم السلام و صلحاء دوست داشتند در محلی که رحلت می کردند دفن شوند.

۲. در جامعه عرب رسم بر این بود که بزرگان قوم را در خانه های خود درکنار هم دفن می کردند.

۳. مستحب است که انسان برای خود و خاندانش مقبره ای مشخص داشته باشد.

۴. چنانچه ائمه پیشین علیهم السلام هم چه در بقیع و چه در کاظمین و سامراء از این روش استفاده کردند و در خانه و ملک شخصی خود مدفون شدند تا در آینده افراد مغرض نسبت به محل دفن آن حضرات ادعایی نداشته باشند.

پی نوشت:

1. شیخ مفید، الارشاد، قم، موسسه آل البیت، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۳۳۶ و شوشتری، نور الله، احقاق الحق، قم، مکتبه آیت الله مرعشی نجفی، ۱۴۰۹ق، ج۲۹، ص۶۱.
2. صالحی شامی، محمد، سبل الهدی و الرشاد، بیروت، دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق،ج۱۰، ص۴۸۳.
3. شیخ طوسی، المبسوط، تهران، حیدری، ۱۳۸۷ق، ج۱، ص۱۸۸.
4. مازندرانی، محمد صالح، شرح اصول کافی، بی جا، بی تا، ج۶، ص۱۵۹.

منبع: نرم افزار پاسخ ۲ مرکز مطالعات حوزه.