علت جواز تمام خواندن نماز در حرم امام حسین (ع)

چرا نماز خواندن در حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ مانند سایر امامان ـ علیهم السلام ـ نیست و آن را نباید شکسته خواند؟

پاسخ

این سؤال خود می تواند به دو سؤال جداگانه تجزیه گردد: الف) چرا ما در برخی از مکانها ـ مثلاًُ حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ می توانیم نماز را کامل بخوانیم، با اینکه مسافر هستیم و حکم اصلی ما قصر خواندن است؟ ب) چه تفاوتی است میان حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ و حرمهای سایر امامان ـ علیهم السلام ـ که در حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ می توان نماز را کامل خواند اما در سایر حرمها این جواز موجود نیست؟ قبل از ورود به پاسخ هر دو فرض سؤال، لازم است توجه نماییم که در حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ ما مخیر هستیم میان قصر خواندن و تمام خواندن. بنابراین شکسته خواندن واجب نیست. همان گونه که در بقیه اماکن چهارگانه (مسجدالحرام، مسجد النّبی و مسجد کوفه) نیز مخیر هستیم. و لزومی بر شکسته خواندن موجود نیست. بلکه بعضی از مراجع تمام خواندن را بهتر می دانند. اولین پاسخ آنست که ما دانش فلسفه احکام را در اختیار نداریم. بسیاری از امور هست که واجب است، اما علت و فلسفه آن بر ما پوشیده است. امّا چون بنده خدا هستیم باید از فرمانش اطاعت کنیم. این مسئله نیز از قانون فوق مستثنی نیست. البته چنان نیست که عقل آدمی از درک بعضی از حکمتهای یک حکم کاملاً عاجز باشد. حداقل، به صورت احتمال می توانیم به فلسفه پاره ای از احکام دست یابیم. از آن جمله در مواردی که فلسفه حکمی در روایت آمده باشد از آن طریق می توانیم به فلسفه حکم دست یابیم. در مورد حکم مخیر بودن انسان بین شکسته و تمام خواندن نماز در چهار مکان (مسجدالحرام، مسجد النّبی، مسجد کوفه، و حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ ) می توان به امور زیر اشاره کرد: ۱ . شرافت و فضیلت آن مکانها: در اسلام تأکید فراوان شده که نماز حتی  الامکان در مسجد خوانده شود و در میان مساجد ثواب یک رکعت نماز در مسجدالحرام برابر با صد هزار رکعت نماز است. و در مسجدالنّبی برابر با ده هزار رکعت و در مسجد کوفه و مسجدالاقصی هزار رکعت و در مسجد جامع شهر برابر با صد رکعت، و همین گونه است در مساجد بازار و محله درجاتی کمتر از ثواب ذکر شده است.[۱] این شرافت در خصوص مساجد معروف چهارگانه موجب می گردد که شارع مقدس زمینه استفاده هر چه بهتر و بیشتر از آن مکانها و ثواب عمل در آن مکان های مقدس را فراهم نماید، یکی از زمینه هایی که شارع می تواند فراهم نماید، همین برداشتن حکم وجوب قصر می تواند باشد. چون می دانید که وجوب قصر نماز مسافر به دلیل لطف و رحمت و رأفتی است که خداوند رئوف بر بندگان ناتوانش فرموده است. و تکلیف را آسان تر نموده است. ولی اگر این لطف موجب گردد که یک ثواب بسیار بزرگ از دست او برود، دیگر لطف نمی تواند باشد. خداوند، برای اینکه هم جنبه سهل و آسان بودن دین را حفظ کرده باشد و هم زمینه استفاده از چنان لطفی را فراهم نموده باشد، در این مکانها حکم به تخییر داده است و از این طریق زمینه بهره مندی بیشتر سالک راه رضای حق را فراهم و امکان گفتگوی بیشتر او را با معبودش مهیا نموده است. ۲ . وجه دوم که شاید بتوان گفت، آنست که آن اماکن مقدس حکم وطن آدمی را دارد. زیرا یکی خانه توحید است و دیگری خانه نبوت و سومی خانه ولایت و حرم سید الشهداء خاتم شهادت، و هر یک از این خانه ها برای مسلمان حکم خانه خودش را دارد. و اما آن سؤال دوم که به تفاوت حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ با سایر ائمه ـ علیهم السّلام ـ اشاره داشت: دو بحث در این مورد می توان طرح نمود: یکی از نظر فقهی و دیگری از نظر بحث ثواب و پاداش اعمال. از نظر فقهی، در میان فقها سید مرتضی و ابن جنید که هر دو از بزرگان قدیم هستند، فتوا داده اند به جواز تمام خواندن در کلیه  حرمهای ائمه. و بر آن استدلال کرده اند که علت تمام خواندن زیادی ثواب برای نماز خواندن در آن مکانها است. و این زیادی ثواب در بقیه مکانهای مقدس نظیر حرم امام رضا ـ علیه السلام ـ نیز موجود می باشد. اما بقیه فقها این نظر را قبول نکرده اند، ولی از آنجا که بحث تخصّصی است و ذکر آن در این مجال اندک ممکن نیست شما را به کتب مفصل فقهی ارجاع می دهیم[۲]. اما از نظر ثواب و عقاب اعمال: اگر توجه کنیم به مقدار ثوابی که برای نماز خواندن در مسجدالحرام ذکر شده (صد هزار رکعت) و برای مسجد النبی (ده هزار رکعت) و مسجد کوفه (هزار رکعت) و مقایسه کنیم این مقدار را با اندازه ثوابی که برای نماز خواندن در حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ ذکر شده، ظاهراً، به یک نتیجه خوبی دست  می یابیم. در روایتی از ابن قولویه از حضرت امام محمد باقر ـ علیه السلام ـ آمده است که: امام به شخصی فرمود: «ای فلان چه مانع است تو را که هرگاه حاجتی برای تو روی آورد، نزد قبر حسین بروی و چهار رکعت نماز بگذاری نزد او پس حاجت خود را بطلبی؟ به درستی که نماز فریضه نزد آن حضرت معادل حج است و نماز نافله معادل عمره»[۳] در روایت دیگر آمده است که زیارت حسین ـ علیه السلام ـ مثل حج است و در آن لازم است آنچه که در حج لازم است.[۴] و حتی بعضی فتوا به وجوب زیارت امام حسین داده اند.[۵] در حدیث دیگر از امام صادق ـ علیه السلام ـ آمده است هر رکعت نماز در آنجا معادل هزار مرتبه حج و عمره است و مثل این است که هزار بنده آزاد کرده باشی و هزار مرتبه با پیامبر مرسل ـ صلی الله علیه و آله ـ در راه خدا به جهاد قیام کرده باشی.[۶] عین تعابیر در مورد مسجد کوفه نیز آمده است مثلاً ابن قولویه از امام باقر ـ علیه السلام ـ روایت کرده که فرمود: اگر مردم بدانند که مسجد کوفه چه فضیلتی دارد، هر  آینه از شهرهای دور زاد و راحله تهیه می کنند به سوی این مسجد و فرمود که نماز واجب در آن برابر با حج مقبول و نماز نافله برابر با عمره مقبوله است.[۷] و از امام صادق ـ علیه السلام ـ روایت شده که نماز واجب در آن برابر با هزار نماز و نافله در آن مقابل با پانصد نماز است.[۸] از جمع این روایات به این نتیجه می رسیم اگر نماز در مسجد کوفه و حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ برابر با هزار حج یا هزار رکعت نماز است و از طرفی فضیلت نماز در مسجد النّبی هم (۱۰۰۰) رکعت است و فضیلت نماز در مسجدالحرام صد هزار رکعت است و هر نماز در حرم امام حسین برابر با هزار حج است، بر ما معلوم می گردد که اندازه و میزان ثواب در این مکانهای چهارگانه به حدی است که آن مکانها را از ویژگی خاصی برخوردار می سازد. اما در مورد سایر امامان هر چند این تعبیر آمده است که زیارت آنها معادل حج است، اما روایتی نیافتیم که برای نماز خواندن در آن مکانها آن اندازه ثواب معین شده باشد. مثلاًُ در مورد مسجد الاقصی ما روایت داریم که ثوابش از مسجد کوفه کمتر است.[۹] در مورد حرم امام رضا ـ علیه السلام ـ روایت داریم که هر که در آنجا نماز گزارد مستحق آمرزش گناهان می گردد.[۱۰] اما تعبیر نداریم که معادل هزار رکعت نماز است. در مورد حرم امیرالمؤمنین تعبیر داریم که یک نماز معادل هفتاد نماز است اما بیشتر از آن را نیافتم. به هر حال این مسئله می تواند وجهی باشد برای اینکه چرا در خصوص آن مکانهای مقدس نماز را می توان تمام خواند. و چرا امام حسین ـ علیه السلام ـ چنان فضیلتی نداشته باشد، در حالی که بسیاری از ویژگی های آن بزرگوار را دیگر ائمه ندارند؟! از جمله شفا فقط در تربت ایشان است. و اجابت دعا را در زیر قبه آن حضرت و ائمه را از ذریه آن بزرگوار می باشند[۱۱] و بسیاری از مختصات دیگر که در کتب زیارات منقول است. در پایان تأکید این نکته لازم است که آن چه گفته شد فقط یک احتمال است و ما بر اساس روایات معتبر فقط در همین چهار مکان مجاز به تمام خواندن نماز هستیم و فلسفه تفاوت این چهار مکان با سایر محل ها بر ما روشن نیست.

پی نوشت:

 [۱] . زین الدین الجبعی العاملی، شهید ثانی، (کتاب الصلواه)، کتاب اللمعه الدمشقیه، فصل در فضیلت نماز در مساجد، بیروت، چاپ مؤسسه احیاء تراث العربی، ۱۴۰۳.

 [۲] . خویی، سید ابوالقاسم، بروجردی، مرتضی، مستند عروه الوثقی، محاضرات، قم، نشر لطفی، ۱۳۶۷، ج ۸، ص ۱ ـ ۴۲۰. [۳] . قمی، شیخ عباس، کلیات مفاتیح الجنان، ترجمه مهدی الهی قمشه ای، قم، شرکت تعاونی  ناشران و کتابفروشان، چاپ دوم، ۱۳۸۲، ص ۱۸۱۷، فضیلت نماز خواندن در حرم امام حسین ـ علیه السلام ـ ).

 [۴] . همان.

 [۵] . نظری منفرد، علی، قصه کربلا، فصل فضیلت زیارت امام حسین ـ علیه السلام ـ .

[۶] . مفاتیح الجنان، همان، ص ۸۱۵.

 [۷] . همان، فضیلت و اعمال مسجد کوفه، ص ۷۶۳.

 [۸] . همان.

[۹] . مفاتیح، همان.

 [۱۰] . همان، ص ۹۶۴.

 [۱۱] . مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، چاپ ششم، قم، انتشارات صدرا، ۱۳۷۲، ج ۱۷، ص ۵۷۰.

منبع: سایت اندیشه قم.

https://www.pasokh.org/fa/Question/View/6593/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D8%B1%D9%85-%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85-%D8%AD%D8%B3%D9%8A%D9%86-%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87-%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85–%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF-%D8%B3%D8%A7%D9%8A%D8%B1/?SearchText=%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87%20%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A8%20%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2&LPhrase=