شاخص های اخلاقی شیعه

مشخصه اصلی شیعه واقعی

شاخص ها و ویژگی های اعتقادی ، اخلاقی و رفتاری و عملکردی شیعه را می توان در آیینه قرآن که تابلوی راهنمای زندگی انسان است، مشاهده کرد. به بیان دیگر مشخصه اصلی تشیع واقعی را در یک تابلوی کلی می توان چنین بیان کرد. « تسلیم و اطاعت محض خدا، و پرستش و ستایش او در هر وضعیت، با امامت قرآن و چهارده معصوم است» بیان همه شاخص های جزئی در مقام پاسخگویی به سؤلات ممکن نیست. از این رو به ذکر چند مشخصه بسنده می کنیم. می توانید به کتاب های ویژه ای که در این موضوع نوشته شده، و برخی از آنها را درذیل معرفی خواهیم کرد، رجوع کنید.

برخی از شاخص های اخلاقی و رفتاری شیعه

الف. ولایت پذیری

امام صادق (علیه السلام) در مورد میزان ولایت پذیری شیعیان فرمود: خدا رحمت کند شیعیان ما را که از سرشت ما و زیادى گل ما بوجود آمده، و با آب محبّت ما خمیرمایه ی وجودشان سرشته شده‌است، از این رو در غم ما غمگین، و در شادى ما شادمانند. [۱]

شاخصه ولایت پذیری در کلام علی (علیه السلام)

و امیر المؤمنین (علیه السلام) شاخصه ولایت پذیری شیعیان را این گونه معرفی می کند: شیعیان ما کسانى هستند که در راه ولایت ما و برای تقویت آن به یک دیگر بذل و بخشش مى‌کنند، و به خاطر عشق به ولایت ما با یک دیگر محبّت دارند، و براى زنده کردن فرمان ما و ماندگاری ولایت ما به دیدار یک دیگر مى‌روند. شیعیان ما در تقوا و کنترل نفس آن گونه اند که اگر خشمگین شوند، ستم نمى‌کنند، و اگر خشنود گردند، زیاده روى ندارند. براى همسایگان خود مایه برکت ، و براى هم نشین های خود مایه صلح و صفا هستند. [۲]

ب. عزت نفس و دوری از ذلت

شخصیت هر کس در گرو عزت نفس اوست. انسان به عزت نفس و تکریم شخصیت از همه چیز، حتی گاهی از آب و غذا بیشتر نیاز دارد. زیرا رنج گرسنگی و تشنگی موقتی است، ولی تحقیر شخصیت و آزردگی روح و روان به زودی و سادگی رفع نمی شود، بلکه ممکن است تا آخر عمر همراه انسان بماند.

عزت نفس در کلام امام صادق (علیه السلام)

براین پایه است که رئیس مذهب شیعه یعنی حضرت امام صادق (علیه السلام) پیروان خود را از هر عملی و گفتاری، و قرار گرفتن در هر موقعیتی که سبب ذلت نفس و تحقیر شخصیت گردد، نهی نموده است. آن حضرت در این مقام می فرماید: شِیعَتُنَا مَنْ لَا یهِرُّ هَرِیرَ الْکَلْبِ یطْمَعُ طَمَعَ الْغُرَابِ وَ لَا یسْأَلُ عَدُوَّنَا وَ إِنْ مَاتَ جُوعا، [۳] شیعیان ما (از فرط ذلت نفس، برای امورمادی و دنیایی) همانند سگ زوزه نمی کشند، و مانند کلاغ طمع نمی ورزند ،اگر از گرسنگی هم بمیرند دست نیاز و ذلت به سوی دشمنان ما دراز نمی کنند.

ج. استقامت و پایداری، در کنار تقوا و پرهیزگاری

قرآن کریم مکررا در مورد مجهز شدن به سلاح صبر و تقوا با بیان های مختلف از جمله «وَ إِنْ تَصْبِرُوا وَ تَتَّقُوا فَإِنَّ ذلِکَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُور » [۴] اگر [ در جهاد مالی و جانی و در برابر تبلیغات زهر آگین و آزار و اذیت هایی که از یهودی ها و مسیحی ها و سایر کفار به شما می رسد،] استقامت کنیدو تقوا و پرهیزگاری پیشه کنید،(راه درستی را برای پیروزی و بی اثر کردن نقشه های دشمنان به کار گرفته اید،) زیرا این صبر و تقوا از کارهای مهم و مطمئن است.

مهمترین ویژگی شیعیان در کلام امام صادق (علیه السلام)

بر این اساس امام صادق (علیه السلام) یکی از مهم ترین ویژگی های شیعیان را تقوا و صبر در برابر سختی ها و حوادث گوناگون زندگی معرفی فرموده است. آن حضرت در گفتگویی با یکی از اصحاب خود فرمود: یا ابْنَ جُنْدَبٍ لَوْ أَنَّ شِیعَتَنَا اسْتَقَامُوا لَصَافَحَتْهُمُ الْمَلَائِکَهُ وَ لَأَظَلَّهُمُ الْغَمَامُ وَ لَأَشْرَقُوا نَهَاراً وَ لَأَکَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ وَ لَمَا سَأَلُوا اللَّهَ شَیئاً إِلَّا أَعْطَاهُمْ [۵] اگر شیعیان ما استقامت بورزند ملائکه با آنها مصافحه خواهند نمود و ابر بر سرشان سایه می افکند و روزهاى روشن و تابان دارند و از بالا و پائین نعمت بر آنها فرو می ریزد و هر چه از خدا بخواهند بایشان مى‌بخشد.

د. پایبندی به نماز اول وقت

امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمود: شیعیان ما را در سه مورد آزمایش کنید: هنگام فرا رسیدن اوقات نماز که چگونه مراقب آن هستند، و در مورد اسرارى که نزد آنان هست که چگونه آن را از دشمنان ما حفظ مى‌کنند، و در زمینه اموالشان که چگونه بوسیله آن به برادرانشان یارى مى‌دهند. [۶]

ﮬ. شاخص های دیگری

همانند: بسیار تلاوت کردن قرآن و تدبر در آن ، زهد و ساده زیستی ، تلاش برای اصلاح خود و جامعه ، امانت داری و صداقت ، رسیدگی به امور خانواده و محبت به آنان، رعایت ادب در معاشرت با دیگران.

پی نوشت:

۱.الحکم الزاهره، علیرضا صابری یزدی ، ترجمه محمد رضا انصاری، ص ۴۶۸، ناشر: سازمان تبلیغات اسلامی – قم.

۲.بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۶۵، ص ۱۹۰، مؤسسه الوفاء بیروت – لبنان، سال انتشار ۱۴۰۴ ق.

۳.بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۶۵، ص ۱۶۵، مؤسسه الوفاء بیروت – لبنان، سال انتشار ۱۴۰۴ ق.

۴.آل عمران (۳)، آیه ۱۸۶و در آیات ۱۲۵ و ۱۲۰ همین سوره سوره های دیگر صبر و همراه با تقوا عامل موفقیت معرفی شده است.

۵.بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۷۵، ص ۲۸۰، مؤسسه الوفاء بیروت – لبنان، سال انتشار ۱۴۰۴ ق.

۶.بحار الانوار، علامه مجلسی، ج ۸۳، ص ۲۲، مؤسسه الوفاء بیروت – لبنان، سال انتشار ۱۴۰۴ ق.

منبع: ویکی پرسش.