حضرت انوش‏ نبی، فرزند حضرت شیث‏ (علیهما السلام)

انوش را «اوانش» هم گفته اند. مادر حضرت انوش «بحوامله السمار» یکی از حوریان بهشت بوده است که خداوند تبارک و تعالى به حضرت شیث (علیه السلام) عطا نموده بود. حضرت انوش علم دبیرى و حساب را اختراع کرده و همچنین اوقات، ایام، ماه ها و سال را تنظیم و علم تاریخ و مردم شناسی را ایجاد و مردم را بر شریعت پدر دعوت و تحریص کرد.

طبق وصیت حضرت آدم (علیه السلام) به حضرت شیث درباره محافظت از صندوق بزرگ آدم، شیث آن را از طوفان حفظ کرده و علم نجوم و علوم طبیعى که از پدر به او رسیده بود تعلیم میکرد و بر جاده انبیا بود.[۱]

ولادت حضرت انوش (علیه السلام)

حضرت انوش در زمان حیات حضرت آدم (علیه السلام)[۲] به دنیا آمد. آنگاه که شیث[۳] مرگ خود را نزدیک دید فرزندش انوش را وصى خود گردانید و او را از نورى که به هنگام تولد او به وى منتقل شده است -یعنى نور پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله) که از نسل او به دنیا خواهد آمد- آگاه نمود و او را فرمان داد که فرزندانش را از این افتخار و شرف که از بزرگى به بزرگ دیگر و از نسلى به نسل دیگر منتقل خواهد شد آگاه کند.

حضرت انوش بعد از فوت پدرش به نیکو ترین وجه به انجام فرامین او برخاست و به تدبیر امور رعایا و اجراى قوانین الهى، همانگونه که در زمان پدرش بود قیام نمود. او نخستین کسى است که نخل خرما بنشاند و دانه در زمین بیفشاند.^[۴]

حضرت انوش به عمران و آبادانى زمین برخاست و بعد از اینکه فرزندش قینان به دنیا آمد، نور تابنده در پیشانى قینان درخشیدن گرفت. حضرت انوش درباره این نور از قینان پیمان گرفت‏.^[۵]  (یعنى از او پیمان گرفت که حاملان نور پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله) را که از فرزندان او خواهند بود، از وجود و برکت آن نور آگاه سازد).

حضرت انوش نیز به نوبه خود پسرش قینان را وصى خود قرار داد، و صحف[۶] حضرت آدم (علیه السلام) را به وى تعلیم داد.^[۷]

وفات حضرت انوش‏ (علیه السلام)

ایشان بعد از پدرش به اداره امور ملک و نظم و تدبیر رعایا پرداخت.^[۸]

هنگامى که زمان ارتحالش فرا رسید، فرزندان و فرزندزادگانش، قینان، مهلائیل، یرد، اخنوخ، متوشلح، و زنان و فرزندانشان را فرا خواند و چون همگى حاضر آمدند بر آن ها درود فرستاد و برای ایشان از خداوند برکت خواست؛ و از اینکه حتى یکى از فرزندان ایشان قصد آمیزش با دودمان قابیل ملعون را داشته باشد، برحذرشان داشت. آنگاه قینان را وصى خود معرفى نمود و او را به نگهدارى جسد آدم سفارش کرد و همه را فرمان داد تا در خدمت وى خداى را نماز گزارند و او را بسیار تقدیس کنند. آنگاه دیده بر هم نهاد و دنیا را بدرود گفت.^[۹]

قبر حضرت انوش (علیه السلام)

قبره حضرت انوش، در شهر قهدریجان[۱۰] اصفهان روستای دور دست «فهران» واقع است، مقبره حضرت انوش بعد از بازسازی مورد توجه مومنین قرار گرفت و اکنون زائران زیادی از گوشه و کنار کشور برای زیارت قبر این پیامبر الهی مراجعه می کنند.

این قبر تا کنون مورد توجه مسئولین قرار نگرفته است، با توجه به زائران زیادی که دارد و همچنین سابقه تاریخی آن و جایگاه معنوی ایشان بجا و شایسته است که مسئولین فرهنگی در شان و جایگاه این پیامبر گنبد و بارگاهی برای قبر ایشان بسازند و همچنین امکانان رفاهی که در زیارتگاه های دیگر کشور وجود دارد برای این مکان هم آماده گردد.

جمع بندی

حضرت انوش فرزند حضرت شیث پیامبر (علیهما السلام)، یکی از انبیای الهی است که در ترویج آموزه های دین جدش حضرت آدم (علیه السلام) بسیار تلاش نمود. حضرت انوش مبدع و مروج کشاورزی و صنایع دیگر در آن زمان بود؛ وصی ایشان انوش، فرزندش قنیان بود که به او سفارش های پدر و جدش آدم را نمود. قبر حضرت انوش در قهدریجان اصفهان است.

پی نوشت ها

[۱] . طبقات ‏ناصرى، ج‏۱، ص۱۴

[۲] . «حضرت آدم نخستین انسان خلق شده، پدر همه انسان ‌ها و اولین پیامبر الهی بود. کسی که به تایید قرآن برای نخستین بار خداوند از روح خود در کالبد او دمید، آن ‌گاه خود را برای خلقت آدم ستود و فرشتگان مامور شدند بر او سجده کنند. همسر او حوا بود و هر دو به سبب خوردن میوه ممنوعه به وسوسه شیطان از بهشت رانده شدند. حضرت آدم اولین خلیفه خدا در زمین بود.» رجوع شود به: قمی کاشانی، منهاج الصادقین، ۱۳۳۰ش، ج۱، ص۱۳۹.

[۳] . «شیث سومین فرزند پسر آدم (علیه السلام) و حوا و برادر کوچک هابیل و قابیل است. بر اساس گزارش‌ های تاریخی، خدا پس از ناراحتی و شکوه آدم (علیه السلام) از قتل هابیل، در ازای هابیل، فرزندی به نام شیث به او عطا کرد. از این رو کنیه شیث، هبه الله یعنی هدیه خداست. تولد شیث در ۱۳۰ سالگی آدم اتفاق افتاد». ابن کثیر، البدایه و النهایه، ج۱، ص۹۵.

[۴] . مرآه الزمان، ص ۲۲۳.

[۵] . مروج الذهب مسعودى ( ۱/ ۴۹).

[۶] . «صُحُف جمع کلمه «صحیفه‏»، در لغت به معنای هر چیز گسترده یا هر چیزی که بر روی آن می ‌نویسند، می ‌باشد. برخی محققان معتقدند «صحف» در اصطلاح به معنای آن چیزی است که معارف الهی، احکام و آیاتی که بر پیامبران نازل شده، در آن نگاشته شده است. جنس این صحف با توجه به زمان‌های مختلف، متفاوت بوده است؛ در برخی زمان‌ ها از جنس چوب، گاهی پوست دباغی شده، و گاهی کاغذ و … بوده است»؛ قرشی، قاموس قران، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۱۱۱؛ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۴ق، ج۹، ص۱۸۶؛  مصطفوی، التحقیق، ۱۳۶۰ش، ج۶، ص۱۹۸.

[۷] . اخبار الزمان، ص ۲۲۳- ۲۲۴.

[۸] . تاریخ طبرى، چاپ اروپا ( ۱/ ۱۶۵).

[۹] . تاریخ یعقوبى ( ۱/ ۸- ۹).

[۱۰] . «قهدریجان شهری از توابع شهرستان فلاورجان در استان اصفهان است. شهر قهدریجان در دشت وسیعی قرار گرفته که از هر سو اراضی زراعی آن را احاطه نموده‌ است.»

منابع

1. سبط ابن الجوزی؛ یوسف بن قزأوغلی – او قزغلی – ابن عبد الله، ابو المظفر، شمس الدین، سبط ابی الفرج ابن الجوزی، الزمان فی تواریخ الاعیان، دار الرساله العالمیه – دمشق، بی تا.
2. مسعودی، ابو الحسن على بن الحسین بن على (م ۳۴۶) مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دار الهجره، چ دوم، ۱۴۰۹.
3. احمد بن ابى یعقوب بن جعفر بن وهب واضح الکاتب العباسى المعروف بالیعقوبى (م بعد ۲۹۲)، تاریخ الیعقوبى، بیروت، دار صادر، بى تا.
4. ابو جعفر محمد بن جریر الطبری (م ۳۱۰)، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار التراث، ط الثانیه، ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
5. ابو الحسن على بن الحسین بن على المسعودی (المتوفى: ۳۴۶هـ)، اخبار الزمان و من اباده الحدثان، و عجائب البلدان و الغامر بالماء و العمران، دار الاندلس للطباعه و النشر و التوزیع – بیروت، ۱۴۱۶هـ-۱۹۹۶م.
6. تاریخ یعقوبى، احمد بن ابى یعقوب ابن واضح یعقوبى (م بعد ۲۹۲)، ترجمه محمد ابراهیم آیتى، تهران، انتشارات علمى و فرهنگى، چ ششم، ۱۳۷۱ش.
7. طبقات ناصرى تاریخ ایران و اسلام، منهاج سراج (م بعد ۶۵۸)، تحقیق عبد الحى حبیبى، تهران، دنیاى کتاب، چ اول، ۱۳۶۳ش.
8. قمی کاشانی، ملا فتح الله، منهاج الصادقین، تهران، چاپخانه محمد حسن علمی، ۱۳۳۰ش.
9. ابن اثیر، عزالدین علی، کامل تاریخ بزرگ اسلام و ایران، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خلیلی، تهران، موسسه مطبوعاتی علمی، ۱۳۷۱ش.
10. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارصادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
11. قرشی، سید علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ ششم،۱۳۷۱ش.
12. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب،۱۳۶۰ش.