جاودانگی و ویژگی‌های اعجاز قرآن

چکیده:

قرآن نه‌فقط معجزه و دلیل خاتمیت دین اسلام بلکه یگانه برهان جاودان حقانیت دعوت همه‌ انبیای سلف از آدم تا خاتم است. ندای تحدی آن به جهان، تا روز قیامت باقی است و خطاب ﴿وَإِن کُنتُمْ فِی رَیْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا﴾[۱] پس از چهارده قرن، هنوز به‌گوش می‌رسد. عالم مشهور متبحر در فنون و علوم ـ ابن‌رشد اندلسی ـ طی بیانانی در فرق بین اعجاز قرآن مجید و معجزات سایر انبیا و حتی سایر معجزات شخص حضرت خاتم الانبیاء(ص) که بسیاری از آنها به ‌تواتر، قطعی و ثابت است، می‌گوید: «دلالت قرآن بر نبوت حضرت رسول اعظم(ص) مثل دلالت انقلاب عصا به حیه بر نبوت موسی و احیای موتی و شفای اکمه و ابرص بر نبوت عیسی ‌علیه السلام نیست؛ بلکه گویاتر و رساتر است. این افعال گرچه از غیر انبیا و به‌ غیر معجزه ظاهر نمی‌گردد و قانع‌‌کننده است، اما با فعل یا صفتی از صفات نبی ـ که به اعتبار آن صفت نبی شمرده می‌شود ـ ارتباط ندارد.

معجزه

اما قرآن دلالتش بر صفت نبوت، چونان دلالت درمان بیمار بر طبِّ طبیب است؛ اگر دو تن ادعای طب کنند و یکی از آنها بگوید دلیل بر طبابت من این است که روی آب راه می‌روم، و دیگری بگوید دلیل بر طبیب بودن من این است که بیماران را علاج و درمان می‌کنم؛ بدیهی است اگرچه هردو مورد تصدیق هستند، اما تصدیق طبیب بودنِ آن‌کس که بیماران را درمان کرده، از تصدیق کسی که روی آب رفته، قوی‌تر است. خلاصه‌ اعجازِ قرآن، معجزه‌ مناسب با نبوت است، و دلیل بر صحت ادعا، مناسب با مدّعاست. به‌خلاف ابراءِ اَکمَه و اَبرَص و احیایِ موتی و قلبِ عصا به ثُعبان؛ که گرچه به واسطه‌ آنها هم

نبوتِ مدّعیِ نبوت، تصدیق می‌شود اما هیچ‌یک از آنها کار رسول و نبی نیست؛ مثل اینکه روی آب راه رفتن هم کار طبیب نیست.

پیغمبر اعظم (ص) اعلامِ نبوت و رسالت فرمود و کارش را که رسالت و رساندن پیام است، معجزه و دلیل بر نبوت اعلام نمود. خودِ نبوت و رسالت، امری خارق‌العاده و معجزه و دلیل است و به آن تحدّی نمود که: ﴿وَإِن کُنتُمْ فِی رَیْبٍ مِّمَّا نَزَّلْنَا عَلَى عَبْدِنَا فَأْتُواْ بِسُورَهٍ مِّن مِّثْلِهِ﴾[۲] «اگر در دعوت و رسالت و آنچه بر بنده‌ خود نازل کرده‌ایم شک دارید یک سوره همانند آن را بیاورید». یعنی مثل همان که بر او نازل کرده و او را به ‌رسالت و رساندن آن به شما مبعوث کرده‌ایم بیاورید؛ معجزه‌ او همان خود آن است و دلیل بر صدق دعوت، خود آن دعوت است. برهان بر حقانیت قرآن و وحیانی بودن آن، خود آن است که إلی‌الأبد و در هر عصر اگر انس و جن اجتماع کنند و با‌هم همکاری نمایند که مثل آن را بیاورند، نخواهند توانست».

پی نوشت:

[۱]. بقره، ۲۳٫ «و اگر در باره آنچه بر بنده خود [پیامبر] نازل کرده‏ایم شک و تردید دارید».

[۲]. بقره، ۲۳٫ «و اگر درباره آنچه بر بنده خود [پیامبر] نازل کرده‏ایم شک و تردید دارید، (دست کم) یک سوره همانند آن بیاورید».