فضلیت نماز های عید از دیدگاه قرآن و سنت

اشاره:

عید قُربان یا عید الأضحی از عیدهای بزرگ مسلمانان دردهم ذی حجه. بنابر روایات اسلامی، در این روز خدا به ابراهیم خلیل فرمان داد تا فرزندش اسماعیل را قربانی کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با «قوچی» نازل شد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد. سنّت قربانی در روز عید قربان در سرزمین منا به یاد آن رخداد است. مسلمانانی که برای حج، به زیارت خانه خدا می‌روند، طبق شروطی وظیفه دارند در منا قربانی کنند. در قرآن و متون روایی مأثور، آیات و احادیثی پیرامون فضیلت برپای داشتن فریضه نماز عیدین، وجود دارد که در ذیل به اختصار اشاره خواهد شد:

الف. آیات قرآن

قد افلح من تزکی و ذکر اسم ربه فصلی [۱]

به یقین کسی که پاکی جست (وخود را تزکیه کرد) رستگار شد و (آنکه) نام پروردگارش را یاد کرد سپس نماز خواند در روایت چنین تفسیر شده است و ذکر اسم ربه فصلی ؛ قال صلوه الفطر و الاضحی که مراد از صلوه نماز عید قربان و عید فطر است.[۲]

فصل لربک وانحر:[۳] پس برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی کن. در این آیه امر شده است به نماز عید و امر هم دلالت بر وجوب دارد. مراد از صلوه هم طبق گفته مفسران و روایت پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ نماز عید قربان است.[۴]

آیات مذکور در عین حال که لزوم نماز عیدین را می رساند متضمن فضائل آنها نیزرمی باشد چرا که آیه اول می گوید رستگاری از ان کسی است که خود را پاکیزه کرد (یا قربانی نمود) و نماز عید برگزار نمود و در آیه دوم با توجه به اینکه مراد از کوثر فاطمه زهراء ـ سلام الله علیه ـ می باشد، به شکرانه این نعمت عظیم بهترین تشکر از خدا این است که نماز عید و قربانی انجام شود. (و یا نماز گذارد و هنگام نماز برای تکبیر دستها را بالا بیاورد.)[۵]

ب. روایات

روایات این بخش در دو قسمت بیان می شود.

بخش اول: ضرورت و لزوم نماز عیدین

نماز عید فرض و واجب است. امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: صلوه العیدین فریضه [۶]

علی ـ علیه السّلام ـ فرمود:

لا تجسوا النساء عن الخروج فی العیدین فهو علیهن واجب [۷] زنها را از رفتن در نماز عیدین منع نکنید چرا که نماز عید بر آنها لازم (و ثابت) است.

منتهی روایات بسیاری آورده شده است که لزوم نماز عیدین را مشروط به وجود امام معصوم ـ علیه السّلام ـ نموده است از جمله امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود: لا صلوه یوم الفطر و الضحی الا مع امام [۸] نماز عید فطر وعید قربان بدون وجود امام (معصوم) لازم نیست.

بخش دوم: فضیلت نماز و روز عیدین

روز گرفتن جائزه: پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:

اغدوا الی جوائزکم… ثم قال هو یوم الجوائز ای مؤمنان صبح عید بدنبال گرفتن جوائز خود باشید، ای جابر جوائز الهی مانند جوائز شاهان نیست، آنگاه فرمود روز عید روز گرفتن جائزه است.[۹]

در روایت دیگر فرمود:

الیوم الذی یثاب فیه المحسنون روزی که خوبان در آن روز پاداش و ثواب دریافت می کنند.[۱۰]

روز اجتماع مسلمین: امام هشتم ـ علیه السّلام ـ فرمود:

روز عید فطر عید قرار داده شده تا مردم در آن روز گرد هم آمده، نعمتهای خدا را ستایش گویند، آن روز، روز عید، دادن زکات، روز تضرع و زاری و روزی است که خوردن و نوشیدن حلال است.[۱۱]

هم چون روز قیامت:

علی ـ علیه السّلام ـ فرمود:

روز عید فطر روزی است که به نیکان ثواب داده می شوند و بدان زیانکار می شوند، آن روز شبیه ترین روز به روزقیامت شما است پس هنگام خروج از منزل به سوی مصلی به یاد آن لحظه باشید که از قبرها به سوی پروردگار خروج می کنید و در لحظه ایستادن به نماز در مصلی به یاد آن وقتی باشید که در پیشگاه الهی قرار می گیرید و در لحظه برگشت بسوی خانه ها به یاد برگشتن بسوی بهشت یا جهنم باشید.[۱۲]

بخشیدن گناهان:

پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ فرمود:

هنگامی که به سوی نماز عید خارج شدید، خداوند براین مسئله اگاهی دارد و می فرماید: (عبادی لی صمتم و لی صلیتم عودوا مغفورا لکم) [۱۳]

روز عطای فراوان و بخشش بزرگ:پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ در این رابطه فرمود:

ان الملائکه یقومون یوم العید علی افواه السکه و یقولون اغدوا الی رب کریم یعطی الجزیل و یغفر العظیم. [۱۴]

فرمود: ملائکه روز عید بر لبان انسان های ساکت قرار گرفته و یا در مسیر مردم ایستاده می گویند بر پروردگار کریم صبح گاه وارد شوید که عطای فراوان و بخشش زیاد دارد.

پی نوشت:

[۱] . اعلی/ ۱۵ – ۱۶.

[۲] . بحار الانوار، پیشین، ج ۸۷، ص ۳۴۸.

[۳] . کوثر/ ۲.

[۴] . بحار الانوار، پیشین، ج ۷۸، ص ۳۴۹.

[۵] . تفسیر صافی، پیشین، ج ۵، ص ۳۸۳.

[۶] . وسائل الشیعه، پیشین، ص ۹۴، روایت ۱ و ۴.

[۷] . بحار الانوار، پیشین، ج ۸۷.

[۸] . وسائل الشیعه، پیشین، ج ۵، ص ۹۶، روایت ۱ و ۲ و ۳ و ۴.

[۹] . وسائل الشیعه، پیشین، ج ۵، ص ۱۴۰.

[۱۰] . همان، ص ۱۴۰، روایت۳.

[۱۱] . همان، ص ۱۴۱، روایت ۴.

[۱۲] . همان، ص ۱۴۱، روایت ۱.

[۱۳] . مستدرک الوسائل، پیشین، ج ۶، ص ۱۲۱.

[۱۴] . همان، ج ۶، ص ۱۵۴.

منبع: سایت تبیان