احادیث درباره راستگویى

اشاه

راستگویی یکی از صفات بسیار پسندیده در جامعه بشری است. اما با کمال تأسف غالب انسانها با دروغگویی زندگی خود را سپری می کنند. دین مبین اسلام همگام با حکم عقل مردم را به راستگویی ترغیب نموده و دروغگویی عامل بدفرجامی انسان دانسته و از این‌رو آن را تحریم نموده و عقاب اخروی را نتیجه آن قرار داده است. در جامعه ای که دروغگویی رایج است اعتماد بر یکدیگر از آن جامعه رخت برداشته و حتی سخن راست راستگویان حمل بر دروغ می شود.در این مقاله برخی از احادیث مربوط به راستگویی نقل شده است.

۱. امام صادق (علیه‌السلام):

     إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّاً إِلَّا بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَهِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِر؛ خداى عزوجل هیچ پیامبرى را نفرستاد، مگر با راستگویى، و برگرداندن امانت به نیکوکار و یا بدکار.

   ( کافى(ط-الاسلامیه) ج۲، ص۱۰۴، ح۱)

۲. امام صادق (علیه‌السلام):

    إِنَّ الصّادِقَ أَوَّلُ مَن یُصَدِّقُهُ اللّه عَز وَ جَلَّ یَعلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ و تُصَدِّقُهُ نَفسُهُ تَعلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ؛

راستگو را نخستین کسى که تصدیق مى کند، خداى عز و جل است که مى داند او راستگوست و نیز نفس او تصدیقش مى کند که مى داند راستگوست.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج۲، ص۱۰۴، ح۶)

۳. ابن شهر آشوب:

    کانَ النَّبىّ صلی الله علیه و آله قَبْلَ الْمَبْعَثِ مَوْصُوفاً بِعِشْرِینَ خَصْلَهً مِنْ خِصَالِ الْأَنْبِیَاءِ لَوِ انْفَرَدَ وَاحِدٌ بِأَحَدِهَا لَدَلَّ عَلَى جَلَالِهِ فَکَیْفَ مَنِ اجْتَمَعَتْ فِیهِ کَانَ نَبِیّا أَمِیناً صَادِقاً حَاذِقاً أَصِیلًا نَبِیلًا مَکِیناً فَصِیحاً عَاقِلًا فَاضِلًا عَابِداً زَاهِداً سَخِیّاً کَمِیّاً قَانِعاً مُتَوَاضِعاً حَلِیماً رَحِیماً غَیُوراً صَبُوراً مُوَافِقاً مُرَافِقاً لَمْ یُخَالِطْ مُنَجِّماً وَ لَا کَاهِناً وَ لَا عَیَّافا؛رسول اکرم صلی الله علیه و آله پیش از مبعوث شدن، بیست خصلت از خصلت‏هاى پیامبران را دارا بودند، که اگر کسى یکى از آنها را داشته باشد، دلیل عظمت اوست؛ چه رسد به کسى که همه آنها را دارا باشد، آن حضرت پیامبرى امین، راستگو، ماهر، اصیل، شریف، استوار، سخنور، عاقل، با فضیلت، عابد، زاهد، سخاوتمند، دلیر و با شهامت، قانع، متواضع، بردبار، مهربان، غیرتمند، صبور، سازگار، و نرم‏خو بودند و با هیچ منجّم (قائل به تأثیر ستارگان)، غیب‏گو و پیش‏گویى هم‏نشین نبودند.

    (مناقب ابن شهر آشوب، ج ۱، ص ۱۲۳)

۴. امام على (علیه‌السلام):

    أَربَعٌ مَن أُعطیَهُنَّ فَقَد أُعطىَ خَیرَ الدُّنیا وَ الآخِرَهِ صِدقُ حَدیثٍ و أَداءُ أَمانَهٍ وَ عِفَّهُ بَطنٍ وَ حُسنُ خُلقٍ؛ چهار چیز است که به هر کس داده شود خیر دنیا و آخرت به او داده شده است: راستگویى، اداء امانت، حلال خورى و خوش اخلاقى.

    (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۲۱۷، ح ۴۲۸۲)

۵. امام على (علیه‌السلام):

     الصَّادِقُ عَلَى شَفَا مَنْجَاهٍ وَ کَرَامَهٍ وَ الْکَاذِبُ عَلَى شَرَفِ مَهْوَاهٍ وَ مَهَانَه ؛ راستگو در آستانه نجات و بزرگوارى است و دروغگو در لبه پرتگاه و خوارى.

    (نهج البلاغه صبحی صالح، ص ۱۱۷، خطبه ۸۶)

۶. امام صادق (علیه‌السلام):

     لَا تَغْتَرُّوا بِصَلَاتِهِمْ وَ لَا بِصِیَامِهِمْ فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَّمَا لَهِجَ بِالصَّلَاهِ وَ الصَّوْمِ حَتَّى لَوْ تَرَکَهُ اسْتَوْحَشَ وَ لَکِنِ اخْتَبِرُوهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَهِ؛ فریب نماز و روزه مردم را نخورید، زیرا آدمى گاه چنان به نماز و روزه خو مى کند که اگر آنها را ترک گوید، احساس ترس مى کند، بلکه آنها را به راستگویى و امانتدارى بیازمایید.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج۲، ص۱۰۴، ح۲)

۷. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

    إِذا رَأَیتَ مِن أَخیکَ ثَلاثَ خِصالٍ فَارجُهُ: اَلحَیاءُ وَ الامانَهُ و الصِّدقُ؛ هر گاه در برادر (دینى) خود سه صفت دیدى به او امیدوار باش: حیا، امانتدارى و راستگویى.

    (نهج الفصاحه ص ۱۹۳، ح۲۰۵)

۸. امام على (علیه‌السلام):

     الْمُؤْمِنُ صَدُوقُ اللِّسَانِ بَذُولُ الْإِحْسَان‏؛ مؤمن بسیار راستگو و بسیار نیکوکار است.

    (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۸۹، ح ۱۵۲۱)

۹. امام صادق (علیه‌السلام):

    مَن صَدُقَ لِسانُهُ زَکى عَمَلُهُ؛ هر کس راستگو باشد عملش پاکیزه مى شود و رشد مى کند.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج۲، ص۱۰۵، ح۱۱)

۱۰. امام على (علیه‌السلام):

    یَبلُغُ الصّادِقَ بِصِدقِهِ ما یَبلُغُهُ الکاذِبَ بِاحتیالِهِ؛ راستگو، با راستگویى خود به همان مى رسد که دروغگو با حیله گرى خود.

    (غررالحکم و دررالکلم، ص ۸۰۹)

۱۱. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

     الصدق طمأنینه و الکذب ریبه؛ راستگویى [مایه] آرامش و دروغگویى {مایه} تشویش است.

    (نهج الفصاحه ص ۵۴۸، ح ۱۸۶۴)

۱۲. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

    اعْلَمْ أَنَّ الصِّدْقَ مُبَارَکٌ وَ الْکَذِبَ مَشْئُوم‏؛ بدان که راستگویى، پر برکت است و دروغگویى، شوم.

    (تحف العقول ص ۱۴)

۱۳. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

    عَلَیکُم بِالصِّدقِ فَاِنَّهُ مَعَ البِرِّ وَ هُما فِى الجَنَّهِ وَ ایّاکُم وَ الکِذبِ فَاِنَّهُ مَعَ الفُجورِ وَ هُما فِى النّارِ ؛ شما را سفارش مى کنم به راستگویى، که راستگویى با نیکوکارى همراه است و هر دو در بهشت اند و از دروغگویى بپرهیزید که دروغگویى همراه با بدکارى است و هر دو در جهنم اند.

    (نهج الفصاحه ص ۵۷۲، ح ۱۹۷۶)

۱۴. امام على (علیه‌السلام):

     خَیْرُ إِخْوَانِکَ مَنْ دَعَاکَ إِلَى صِدْقِ الْمَقَالِ بِصِدْقِ مَقَالِهِ وَ نَدَبَکَ إِلَى أَفْضَلِ الْأَعْمَالِ بِحُسْنِ أَعْمَالِه‏؛ بهترین برادرانت (دوستانت)، کسى است که با راستگویى اش تو را به راستگویى دعوت کند و با اعمال نیک خود، تو را به بهترین اعمال برانگیزد.

    (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۴۱۷، ح ۹۵۳۵)

۱۵. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

     مَنْ أُلْهِمَ الصِّدْقَ فِی کَلَامِهِ وَ الْإِنْصَافَ مِنْ نَفْسِهِ وَ بِرَّ وَالِدَیْهِ وَ وَصَلَ رَحِمَهُ أُنْسِئَ لَهُ فِی أَجَلِهِ وَ وُسِّعَ عَلَیْهِ فِی رِزْقِهِ وَ مُتِّعَ بِعَقْلِهِ وَ لُقِّنَ حُجَّتَهُ وَقْتَ مُسَئلَتِهِ؛ به هر کس، راستگویى در گفتار، انصاف در رفتار، نیکى به والدین و صله رحم الهام شود، اجلش به تأخیر مى افتد، روزیش زیاد مى گردد، از عقلش بهره مند مى شود و هنگام سئوال [مأموران الهى] پاسخ لازم به او تلقین مى گردد.

    (اعلام الدین، ص ۲۶۵)

۱۶. امام صادق (علیه‌السلام):

     اُنظُر مَا بَلَغَ بِهِ عَلِیٌّ عَلَیْهِ السَّلَامُ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ، فَالْزَمْهُ؛ فَإِن‏ عَلِیّاً عَلَیْهِ السَّلَامُ إِنَّمَا بَلَغَ مَا بَلَغَ بِه‏ عِنْدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَه؛ بنگر على (علیه‌السلام) با چه چیز آن مَقام را نزد پیامبر خدا (صلی‌الله علیه و آله) پیدا کرد همان را پیروى کن. همانا على (علیه‌السلام) آن مقام را نزد پیامبر خدا (صلی‌الله علیه و آله) با راستگویى و امانتدارى بدست آورد.

    (کافى(دار الحدیث) ج۳، ص ۲۷۰ و ۲۷۱، ح ۱۷۷۳)

۱۷. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

    لَا تَنْظُرُوا إِلَى کَثْرَهِ صَلَاتِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ کَثْرَهِ الْحَجِّ وَ الْمَعْرُوفِ وَ طَنْطَنَتِهِمْ بِاللَّیْلِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَه؛ به زیادى نماز و روزه و حج و احسان و مناجات شبانه مردم نگاه نکنید، بلکه به راستگویى و امانتدارى آنها توجه کنید.

    (عیون اخبار الرضا ج ۲، ص ۵۱، ح ۱۹۷ – امالی(صدوق) ص ۳۰۳)

۱۸. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

     اضْمَنُوا لِی سِتَّهً مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَضْمَنْ لَکُمُ الْجَنَّهَ اصْدُقُوا إِذَا حَدَّثْتُمْ وَ أَوْفُوا إِذَا وَعَدْتُمْ وَ أَدُّوا إِذَا اؤْتُمِنْتُمْ وَ احْفَظُوا فُرُوجَکُمْ وَ غُضُّوا أَبْصَارَکُمْ وَ کُفُّوا أَیْدِیَکُم‏؛ شش چیز را براى من ضمانت کنید تا من بهشت را براى شما ضمانت کنم، راستى در گفتار، وفاى به عهد، بر گرداندن امانت، پاکدامنى، چشم بستن از گناه و نگه داشتن دست (از غیر حلال).

    (معدن الجواهر ص ۵۳ – نهج الفصاحه ص ۲۱۶، ح۳۲۱)

۱۹. امام صادق (علیه‌السلام):

    اَلحِلمُ سِراجُ اللّه … وَ الْحِلْمُ یَدُورُ عَلَى خَمْسَهِ أَوْجُهٍ أَنْ یَکُونَ عَزِیزاً فَیُذَلَّ أَوْ یَکُونَ صَادِقاً فَیُتَّهَمَ أَوْ یَدْعُوَ إِلَى الْحَقِّ فَیُسْتَخَفَّ بِهِ أَوْ أَنْ یُؤْذَى بِلَا جُرْمٍ أَوْ أَنْ یَطْلُبَ بِالْحَقِّ فَیُخَالِفُوهُ فِیهِ فَإِذَا آتَیْتَ کُلًّا مِنْهَا حَقَّهُ فَقَدْ أَصَبْت؛‏ بردبارى چراغ خداست… پنج چیز است که بردبارى مى طلبد: شخص عزیز باشد و خوار شود، راستگو باشد و نسبت ناروا داده شود، به حق دعوت کند و سبکش بشمارند، بى گناه باشد و اذیت شود، حق طلبى کند و با او مخالفت کنند. اگر در هر پنج مورد، به حق رفتار کنى، بردبار هستى… .

    (مصباح الشریعه ص ۱۵۴ – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج ۶۸، ص ۴۲۲، ح۶۱)

۲۰. امام على (علیه‌السلام):

    وَ هُوَ خَاتَمُ النَّبِیِّینَ أَجْوَدُ النَّاسِ کَفّاً وَ أَرْحَبُ النَّاسِ صَدْراً وَ أَصْدَقُ النَّاسِ لَهْجَهً وَ أَوْفَى النَّاسِ ذِمَّهً وَ أَلْیَنُهُمْ عَرِیکَهً وَ أَکْرَمُهُمْ عِشْرَهً مَنْ رَآهُ بَدِیهَهً هَابَهُ وَ مَنْ خَالَطَهُ مَعْرِفَهً أَحَبَّهُ یَقُولُ نَاعِتُهُ لَمْ أَرَ قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ مِثْلَهُ؛ او که خاتم پیامبران بود، بخشنده ‏ترین، پرحوصله ‏ترین، راستگوترین، پایبندترین مردم به عهد و پیمان، نرم‏خوترین و خوش مصاحبت‏ترین مردم بود، هر کس بدون سابقه قبلى او را مى‏ دید، هیبتش او را مى‏ گرفت و هر کس با او معاشرت مى ‏نمود و او را مى‏ شناخت دوستدارش مى ‏شد و هر کس مى‏ خواست او را تعریف کند، مى‏ گفت: نظیر او را پیش از او و پس از او ندیده ‏ام.

    (بحارالأنوار(ط-بیروت) ج ۱۶، ص ۱۹۰)

۲۱. امام على (علیه‌السلام):

    تَحَرِّى الصِّدْقِ وَ تَجَنُّبُ الْکَذِبِ اَجْمَلُ شیمَهٍ وَ اَفْضَلُ اَدَبٍ؛ راستگو بودن و پرهیز نمودن از دروغ، زیباترین اخلاق و بهترین ادب است.

    (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۲۱۷، ح ۴۲۹۴)

۲۲. امام على (علیه‌السلام):

    [عَلَامَهُ الْإِیمَانِ‏] الْإِیمَانُ أَنْ تُؤْثِرَ الصِّدْقَ حَیْثُ یَضُرُّکَ عَلَى الْکَذِبِ حَیْثُ یَنْفَعُک‏؛ (نشانه) ایمان، این است که راستگویى را هر چند به زیان تو باشد بر دروغگویى، گرچه به سود تو باشد، ترجیح دهى.

    (نهج البلاغه(صبحی صالح) ص ۵۵۶، حکمت۴۵۸)

۲۳. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

    إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّ الْکَذِبَ فِی الصَّلَاحِ وَ أَبْغَضَ الصِّدْقَ فِی الْفَسَاد؛ خداوند عزوجل، دروغى را که باعث صلح و آشتى شود دوست دارد و از راستى که باعث فتنه شود بیزار است.

    (من لا یحضره الفقیه ج۴، ص۳۵۳، ح۵۷۶۲)

۲۴. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

    اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَصْدیقا لِلنّاسِ اَصْدَقُهُمْ حَدیثا وَ اِنَّ اَشَدَّ النّاسِ تَکْذیبا اَکْذَبُهُمْ حَدیثا؛ هر کس راستگوتر است سخن مردم را بیشتر باور مى‏ کند و هر کس دروغگوتر است مردم را بیشتر دروغگو مى ‏داند.

    (نهج الفصاحه ص ۲۷۲، ح ۵۹۱)

۲۵. امام صادق (علیه‌السلام):

     أَنَّهُ قَالَ لِبَعْضِ شِیعَتِه‏ عَلَیْکُمْ بِالْوَرَعِ وَ الِاجْتِهَادِ وَ صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَهِ وَ التَّمَسُّکِ بِمَا أَنْتُمْ عَلَیْهِ فَإِنَّمَا یَغْتَبِط أَحَدُکُم  إِذَا انْتَهَتْ نَفْسُهُ إِلَى هَاهُنَا وَ أَوْمَى بِیَدِهِ إِلَى حَلْقِه‏؛امام صادق (علیه‌السلام) به بعضى از شیعیان خود فرمودند: بر شما لازم است پرهیزکارى و تلاش و راستگویى و امانت دارى و چنگ زدن به مذهب خود، زیرا هر یک از شما به هنگام جان دادن، غبطه او را خواهند خورد.

    (دعائم الاسلام ج۱، ص ۶۶ و ۶۷)

۲۶. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

    إِن أَحبَبتُم أَن یُحِبَّکُمُ اللّه  وَ رَسولُهُ فَأَدّوا إِذَا ائتُمِنتُم و اصدُقوا إِذا حَدَّثتُم وَ أَحسِنوا جِوارَ مَن جاوَرَکُم؛ اگر مى خواهید که خدا و پیغمبر شما را دوست بدارند وقتى امانتى به شما سپردند رد کنید و چون سخن گویید راست گویید و با همسایگان خود به نیکى رفتار نمایید.

    (نهج الفصاحه ص ۲۶۴، ح ۵۵۴)

۲۷. امام صادق (علیه‌السلام):

     الْمَکَارِمُ عَشْرٌ فَإِنِ اسْتَطَعْتَ أَنْ تَکُونَ فِیکَ فَلْتَکُن‏ ….   صِدْقُ الْبَأْس‏ وَ صِدْقُ اللِّسَانِ وَ أَدَاءُ الْأَمَانَهِ وَ صِلَهُ الرَّحِمِ وَ إِقْرَاءُ الضَّیْف‏ وَ إِطْعَامُ السَّائِلِ وَ الْمُکَافَأَهُ عَلَى الصَّنَائِعِ وَ التَّذَمُّم‏ لِلْجَارِ وَ التَّذَمُّمُ لِلصَّاحِبِ وَ رَأْسُهُنَّ الْحَیَاءُ؛ مکارم ده تاست: اگر مى توانى آنها را داشته باش …: استقامت در سختى ها، راستگویى، امانتدارى، صله رحم، میهمان نوازى، اطعام نیازمند، جبران کردن نیکى ها، رعایت حق و حرمت همسایه، مراعات حق و حرمت رفیق و در رأس همه، حیا.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج۲، ص ۵۵ و ۵۶)

۲۸. رسول اکرم (صلی‌الله علیه و آله):

     أَقْرَبُکُمْ مِنِّی غَداً فِی الْمَوْقِفِ أَصْدَقُکُمْ لِلْحَدِیثِ وَ آدَاکُمْ لِلْأَمَانَهِ وَ أَوْفَاکُمْ بِالْعَهْدِ وَ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ أَقْرَبُکُمْ مِنَ النَّاس‏؛ نزدیک ترین شما به من در قیامت، راستگوترین، امانتدارترین، وفادارترین به عهد، خوش اخلاق ترین و نزدیک ترین شما به مردم است.

    (تحف العقول ص ۴۶ – امالی(طوسی) ص ۲۲۹ – بحارالأنوار(ط-بیروت) ج ۷۲، ص۹۴، ح۱۲)

۲۹. امام صادق (علیه‌السلام):

     إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَمْ یَبْعَثْ نَبِیّاً إِلَّا بِصِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَهِ إِلَى الْبَرِّ وَ الْفَاجِرِ؛ خداى عزوجل هیچ پیامبرى را نفرستاد، مگر با راستگویى، و برگرداندن امانت به نیکوکار و یا بدکار.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج ۲، ص ۱۰۴، ح ۱)

۳۰. امام صادق علیه  السلام:

    إِنَّ الصّادِقَ أَوَّلُ مَنْ یُصَدِّقُهُ اللّه  عَز وَ جَلَّ یَعْلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ وَ تُصَدِّقُهُ نَفْسُهُ تَعْلَمُ أَنَّهُ صادِقٌ؛ راستگو را نخستین کسى که تصدیق مى کند، خداى عزوجل است که مى داند او راستگوست و نیز نفس او تصدیقش مى کند که مى داند راستگوست.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج ۲، ص ۱۰۴، ح۶)

۳۱. امام صادق (علیه‌السلام):

    الْکَلَامُ ثَلَاثَهٌ صِدْقٌ وَ کَذِبٌ وَ إِصْلَاحٌ بَیْنَ النَّاسِ قَالَ قِیلَ لَهُ جُعِلْتُ فِدَاکَ مَا الْإِصْلَاحُ بَیْنَ النَّاسِ قَالَ تَسْمَعُ مِنَ الرَّجُلِ کَلَاماً یَبْلُغُهُ فَتَخْبُثُ نَفْسُهُ فَتَلْقَاهُ فَتَقُولُ سَمِعْتُ مِنْ فُلَانٍ قَالَ فِیکَ مِنَ الْخَیْرِ کَذَا وَ کَذَا خِلَافَ مَا سَمِعْتَ مِنْهُ؛ سخن سه گونه است: راست و دروغ و اصلاح میان مردم به آن حضرت عرض شد: قربانت اصلاح میان مردم چیست؟ فرمودند: از کسى سخنى درباره دیگرى مى ‏شنوى که اگر سخن به گوش او برسد، ناراحت مى ‏شود. پس تو آن دیگرى را مى‏ بینى و بر خلاف آنچه شنیده ‏اى، به او مى‏ گویى: از فلانى شنیدم که در خوبى تو چنین و چنان مى‏ گفت.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج۲، ص ۳۴۱، ح ۱۶)

۳۲. امام على (علیه‌السلام):

    الصَّادِقُ عَلَى شَفَا مَنْجَاهٍ وَ کَرَامَهٍ وَ الْکَاذِبُ عَلَى شَرَفِ مَهْوَاهٍ وَ مَهَانَه؛ راستگو در آستانه نجات و بزرگوارى است و دروغگو در لبه پرتگاه و خوارى.

    (نهج البلاغه(صبحی صالح) ص ۱۱۷، خطبه ۸۶)

۳۳. امام صادق (علیه‌السلام):

    لا تَغْتَرّوا بِصَلاتِهِمْ وَ لا بِصیامِهِمْ، فَإِنَّ الرَّجُلَ رُبَما لَهِجَ بِالصَّلاهِ وَ الصَّوْمِ حَتّى لَوْ تَرَکَهُ اسْتَوْحَشَ، وَلکِنِ اخْتَبِروهُمْ عِنْدَ صِدْقِ الْحَدیثِ وَ أداءُ الأمانَهِ؛ فریب نماز و روزه مردم را نخورید، زیرا آدمى گاه چنان به نماز و روزه خو مى کند که اگر آنها را ترک گوید، احساس ترس مى کند، بلکه آنها را به راستگویى و امانتدارى بیازمایید.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج۲، ص ۱۰۴، ح۲)

۳۴. رسول اکرم صلى الله علیه  و  آله:

    إِذا رَأَیْتَ مِنْ أَخیکَ ثَلاثَ خِصالٍ فَارْجُهُ: اَلْحَیاءُ و الأَمانَهُ وَ الصِّدْقُ؛ هر گاه در برادر (دینى) خود سه صفت دیدى به او امیدوار باش: حیا، امانتدارى و راستگویى.

    (نهج الفصاحه ص ۱۹۳، ح ۲۰۵)

۳۵. امام صادق (علیه‌السلام):

    مَنْ صَدُقَ لِسانُهُ زَکى عَمَلُهُ؛ هر کس راستگو باشد عملش پاکیزه مى شود و رشد مى کند.

    (کافى(ط-الاسلامیه) ج ۲، ص ۱۰۵، ح ۱۱)

۳۶. امام على (علیه‌السلام):

    یَبْلُغُ الصّادِقَ بِصِدْقِهِ ما یَبْلُغُهُ الْکاذِبَ بِاحْتیالِهِ؛ راستگو، با راستگویى خود به همان مى رسد که دروغگو با حیله گرى خود.

    (غررالحکم و دررالکلم ص ۸۰۹)

۳۷. امام سجاد (علیه‌السلام):

    خَیْرُ مَفَاتِیحِ الْأُمُورِ الصِّدْقُ، وَ خَیْرُ خَوَاتِیمِهَا الْوَفَاء ؛ بهترین شروع کارها صداقت و راستگویى و بهترین پایان آنها وفا است.

    (نزهه الناظر و تنبیه الخاطر ص ۹۳)

۳۸. امام موسى کاظم (علیه‌السلام):

    اَداءُ الاَمانَهِ و الصِّدْقُ یَجْلِبانِ الرِّزْقَ، و َالْخیانَهُ و الْکَذِبُ یَجْلِبانِ الفَقْرَ وَ النِّفاقَ؛ اداى امانت و راستگویى روزى را زیاد مى کند و خیانت و دروغگویى باعث فقر و نفاق مى شود.

    (تحف العقول ص ۴۰۳)

۳۹. امام على (علیه‌السلام):

    مَنْ تَحَرَّى الصِّدْقَ خَفَّتْ عَلَیهِ المُؤُنُ؛ هر کس صداقت و راستگویى پیشه کند، بار زندگى براى او سبک مى شود.

   ( تحف العقول ص ۹۱)

۴۰. امام على علیه  السلام:

    مَا السَّیْفُ الصّارِمُ فى کَفِّ الشُّجاعِ بِاَعَزَّ لَهُ مِنَ الصِّدْقِ؛ شمشیر بُرّنده در دست شجاع براى او دشمن شکن تر از راستگویى نیست.

    (شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدید ج۲۰، ص۲۹۶، ح۳۸۷)

۴۱. امام على (علیه‌السلام):

    اَقْبَحُ الصِّدقِ ثَناءُ الرَجُلِ عَلى نَفْسِهِ؛ زشت‏ترین راستگویى، تعریف انسان از خودش مى‏ باشد.

    (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۴۶۶، ح ۱۰۷۲۹)

۴۲. امام على علیه  السلام:

    اِذا اَحَبَّ اللّه‏ُ عَبْدا اَلْهَمَهُ الصِّدْقَ؛ هرگاه خداوند بنده‏اى را دوست بدارد، راستگویى را به او الهام مى‏ نماید.

    (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۲۱۷، ح ۴۲۹۲)

۴۳. امام على (علیه‌السلام):

    یَکْتَسِبُ الصَّادِقُ بِصِدْقِهِ ثَلَاثاً حُسْنَ الثِّقَهِ بِهِ وَ الْمَحَبَّهَ لَهُ وَ الْمَهَابَهَ عَنْه‏؛ راستگو با راستگویى خود، سه چیز را به دست مى‏آورد: اعتماد، محبت و شکوه (در دل‏ها).

    (تصنیف غررالحکم و دررالکلم، ص ۲۱۹، ح ۴۳۵۸)

۴۴. رسول اکرم صلى‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله:

     لَا تَنْظُرُوا إِلَى کَثْرَهِ صَلَاتِهِمْ وَ صَوْمِهِمْ وَ کَثْرَهِ الْحَجِّ وَ الْمَعْرُوفِ وَ طَنْطَنَتِهِمْ بِاللَّیْلِ وَ لَکِنِ انْظُرُوا إِلَى صِدْقِ الْحَدِیثِ وَ أَدَاءِ الْأَمَانَهِ؛ به زیادى نماز و روزه و حج و نیکى و وِرد و ذکر شبانه مردم نگاه نکنید، بلکه به راستگویى و امانتدارى آنان توجه نمایید.

    (عیون اخبار الرضا علیه ‏السلام، ج ۲، ص ۵۱، ح ۱۹۷)

۴۵. رسول اکرم صلى‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله:

    ثَلَاثٌ یَقْبُحُ فِیهِنَّ الصِّدْقُ النَّمِیمَهُ وَ إِخْبَارُکَ الرَّجُلَ عَنْ أَهْلِهِ بِمَا یَکْرَهُ وَ تَکْذِیبُکَ الرَّجُلَ عَنِ الْخَیْر؛ در سه چیز راستگویى زشت است: سخن‏چینى، خبر ناخوشایند دادن به مردى درباره زن و فرزندش و تکذیب کردن خبر کسى.

    (تحف العقول، ص ۹)

۴۶. رسول اکرم صلى‏ الله‏ علیه ‏و ‏آله:

    عَلَیْکُمْ بِالصِّدْقِ فَاِنَّهُ مَعَ البِرِّ وَ هُما فِى الْجَنَّهِ وَ اِیّاکُمْ و َالْکِذْبَ فَاِنَّهُ مَعَ الْفُجورِ وَ هُما فِى النّارِ؛ شما را سفارش مى‏ کنم به راستگویى، که راستگویى با نیکى همراه است و هر دو در بهشت ‏اند و از دروغگویى بپرهیزید که دروغگویى همراه با بدکارى است و هر دو در جهنم ‏اند.

    (نهج الفصاحه ص ۵۷۲، ح ۱۹۷۶)