سید محمد موسوى کلانتر(ره)

ولادت

حضرت آیه اللّه آقاى حاج سید محمد موسوى کلانتر ـ طالب ثراه ـ یکى از مشاهیر علماى نجف اشرف،و از پیشگامان نظم و اصلاح حوزه به شمار مى رفت. معظم له در حدود سال ۱۳۳۵هـ.ق در سامرا در بیت علم و فضیلت زاده شد. پدرش مرحوم حجهالاسلام سید سلطان کلانتر،یکى از معاریف سادات (آل گوشه) شوشتر و از فضلاى نجف بود.

تحصیلات

فقید سعید پس از یادگیرى خواندن و نوشتن،به تحصیل علوم دینى روى آورد و ادبیات را در زادگاهش فرا گرفت. سپس در ۱۶سالگى (۱۳۵۱ق) به نجف رفت و سطوح فقه و اصول و فلسفه را نزد حضرات آیات: شیخ عبداللطیف سمامى تنکابنى (قوانین)،میرزا حسن بجنوردى (شرح لمعه)،شیخ صدرا بادکوبه اى (مکاسب)،شیخ حسین حلى،سید یحیى مدرسى یزدى و میرزا آقا اصطهباناتى آموخت و پس از آن به درس آیات عظام: سید ابوالحسن اصفهانى،شیخ کاظم شیرازى،سید حسن بجنوردى و اولین دوره درس اصول آیه اللّه خویى حاضر شد و مبانى علمى اش را استوار ساخت و این تا سال ۱۳۸۲ق به طول انجامید.
وى،پس از آن تمام همت خویش را مصروف بنیاد ساختمان عظیم و پرشکوه (جامعه النجف الدینیه) (مسجد،مدرسه و کتابخانه) در زمینى با مساحت ۵۰۰۰ مترمربع (و ۱۳۰۰۰ متر زیربنا) ـ در چهار طبقه ـ از مال خالص مرحوم آقاى حاج محمدتقى اتفاق (۱۳۲۵ـ۱۴۲۰ق) ـ رحمهالله علیه ـ نمود و به دنبال آن بود که حرکت اصلاحى در حوزه نجف نضج گرفت و آهنگ تألیف و تدریس و نظم و تجدید و بنیان مدارس جدید در آن حوزه مقدسه سیر شتابان به خود گرفت. او از جامعهالنجف،ماهنامه (دراسات اسلامیه) را منتشر ساخت و به تحقیق و اصلاح کتب درسى ـ مطابق با روح زمان ـ پرداخت و علاوه بر آن به تعویض برخى از درهاى حرم امیرالمؤمنین(ع) (۵درِ طلا) و حرم سیدالشهدا(ع) (۳در طلا) و ساختمان و توسعه حرم جناب کمیل بن زیاد نخعى و نقش اشعار ناب ابن ابى الحدید بر دور ضریح امیرالمومنین(ع) به جاى اشعار سست بُهره ها،اقدام نمود.
وى داراى همّتى عالى،سعه صدر،آینده نگرى،اخلاقى خوش و خطى زیبا بود و از علوم مختلف اسلامى ـ فقه،اصول،تاریخ،تراجم،حدیث،ادب،لغت،نجوم و کلام ـ آگاهى و چیرگى داشت.
او،پس از بنیاد جامعه،تمام وقتش را بدان اختصاص داد و از بام تا شام به تألیف و تدریس و تربیت طلاّب اشتغال داشت و نهج البلاغه و تاریخ اسلام و سطوح را خود تدریس مى کرد و دروس فوق برنامه (جامعه شناسى،فلسفه،اقتصاد،زبان و ریاضیات) را هم در متن آن گنجانید.
وى از مرحوم آیه اللّه سید ابوالحسن اصفهانى اجازه اجتهاد،و از آیات عظام: میرزاى نائینى،آقا ضیاء عراقى و محقق اصفهانى اجازه روایت داشت.

تالیفات

برخى از تألیفات گرانسنگ او عبارتند از:
۱. تحقیق و شرح (مکاسب) و ملحقات آن ـ ۲۵ج ـ (۱۹ج تاکنون چاپ شده است)
۲. تحقیق و شرح (لمعه) ـ ۱۱ج (جلد اوّل آن را اخیراً بازبینى کرد و در دو جلد به چاپ رسید)
۳. تحقیق و شرح (کفایه الاصول) ـ ۶ج (۱جلد آن به چاپ رسیده است)
۴. تحریر جدید (کفایه) ـ (تحریر جلد دوم کفایه به نام (دراسات فى اصول الفقه) در ۲جلد به چاپ رسیده است)
۵. تحقیق کتاب (جامع السعادات) ملا مهدى نراقى,۳ج.
۶. تحقیق کتاب (تذکره الفقهاء) علامه حلى،بخش قضا و شهادات.
۷. البداء عند الشیعه الامامیه
۸. شرح دعاء الصباح
۹. حیاه الشهیدین: الاول والثانى
۱۰. حیاه الشیخ الانصارى
۱۱. وقفیه جامعه النجف الدینیه
۱۲. زکات در دین مقدس اسلام
و کتاب هاى غیرچاپى اش عبارت است از:
۱۳. اعلام المکاسب
۱۴. تحقیق و تطبیق کتاب (الوسیط) سهنورى ـ در احوال شخصیه ـ و اثبات آنکه اکثر مطالب آن برگرفته از شرح لمعه و مکاسب ـ بدون اشاره به این دو ـ است.

وفات

سرانجام آن عالم دردآشنا و دلسوز و مصلح،صبحگاه روز پنجشنبه آخر شعبان المعظم ۱۴۲۰ق (۱۸ آذر ۱۳۷۸) در ۸۵ سالگى در جامعه النجف،بدرود زندگى گفت و پیکر پاکش پس از طواف در کربلا،از حرم مطهر امیرالمؤمنین(ع) به سوى جامعه تشییع و پس از نماز آیه اللّه سیدعلى وعاج بر آن،در مدخل جامعه به خاک سپرده شد. عاش سعیدا و مات سعیدا.

منبع :  آینه پژوهش ،  شماره ۶۰ ، بهمن و اسفند ۱۳۷۸.