سید محمدتقى طباطبایى حکیم(ره)

اشاره:

متفکر بزرگ اسلامى عراق حضرت آیت اللّه آقاى حاج سید محمدتقى طباطبایى حکیم، یکى از اندیشمندان نامى حوزه علمیه بود. آن مرحوم در سال ۱۳۴۱ق، در بیت علم و تقوا و فضیلت متولد شد. پدرش مرحوم علامه فقید سید محمد سعید حکیم (م۱۳۹۵ق)، از علماى حوزه نجف بود. وى پس از کودکى به تحصیل علوم دینى روى آورد و ادبیات و سطوح را نزد حضرات آیات سید محمد سعید حکیم (والدش)، سید محمدعلى حکیم، سید یوسف حکیم و پس از آن خارج فقه و اصول را در محضر آیات عظام: حکیم، خویى و شیخ حسین حلّى فرا گرفت.

وی همزمان با تحصیل به تدریس ادبیات و سطوح پرداخت و شاگردان بسیار (مانند حضرات آقایان: شیخ محمدعلى تسخیرى، شیخ احمد وائلى، شیخ عبدالهادى فضلى، سید عبدالهادى حکیم و سید عدنان بکّاء) پرورش داد. در سال ۱۳۶۱ق همراه با گروهى از علماى حوزه (جمعیت منتدى النشر) و در سال ۱۳۷۲ق، (کلّیه الفقه) را بنیاد نهاد و سالیان فراوان در آن دو مرکز مهم علمى به تدریس و تألیف و سخنرانى در مناسبت هاى دینى و فرهنگى پرداخت و در سال ۱۳۸۰ق، به ریاست کلیهالفقه برگزیده شد و این تا سال ۱۳۸۵ق ادامه یافت. در سال ۱۳۸۱ق به درجه استادى دانشگاه بغداد رسید و در آن جا به تدریس فقه، اصول و ادبیات عرب پرداخت و بر ده ها رساله فوق لیسانس و دکترا نظارت کرد و با راهنمایى وى کتاب هاى بسیار نگاشته شد. در سال ۱۳۸۱ق به عضویت مجمع علمى عراق و در سال ۱۳۸۴ق به عضویت مجمع اللغه العربیه در قاهره و در سال ۱۳۹۰ق به عضویت مجمع اللغه العربیه در دمشق، و در سال ۱۳۹۶به عضویت مجمع اللغه العربیه در اردن برگزیده شد و در راستاى ایفاى وظایف علمى اش سفرهاى متعدد به کشورهاى: مصر، سوریه، مراکش و الجزایر نمود و نامش در میدان هاى علمى جهان عرب طنین افکن شد. وى در کنار این فعالیت ها، در تقریب مذاهب اسلامى کوشش فراوان داشت و موسوعه بزرگى به نام (الفقه المقارن) پدید آورد و در حوزه نجف، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت که تقریرات بحث اصولى اش در مبحث (طلب و اراده)، به قلم سید هاشم هاشمى نگاشته شده و به چاپ رسیده است. از آن جا که وى، یک چهره اصلاح گر و اندیشمند شیعى در جهان عرب به شمار مى رفت، چند کتاب درباره او نگاشته شد که عبارتند از: ۱. من ثمرات النجف: السید محمدتقى الحکیم، به قلم دکتر محمدکاظم مکّى ۲. التنظیر المنهجى عند السید محمدتقى الحکیم، به قلم دکتر عبدالامیر زاهد.

تالیفات

الف. کتاب هاى چاپى:

۱. مالک الاشتر.

۲. شاعر العقیده السید الحمیرى.

۳. للفقه المقارن ـ که در جهان اسلام، از معروفیت بسزا و شهرتى فراوان برخوردار است.

۴. الزواج الموقت و دوره فى حلّ مشکلات الجنس.

۵. الوضع: تحدیده، تقسیماته، مصادر العلم به.

۶. الاشتراک والترادف.

۷. المعنى الحرفى فى اللغه والنحو والفلسفه والاصول.

۸. سنه اهل البیت.

۹. فکره التقریب بین المذاهب.

۱۰. مناهج البحث فى التاریخ.

۱۱. حبرالامه عبدالله بن عباس (۲ج).

۱۲. القواعد العامه فى الفقه المقارن.

۱۳. مقالات فراوان در مجلات: البذره، النجف، الهاتف، الایمان، البیان، الدلیل، الغرى، النهج، العرفان، البلد، الحیاه، مجله المجمع العلمى العراق. ب. کتاب هاى غیرچاپى:

۱۴. حاشیه بر کفایه

۱۵. حاشیه بر مستمسک العروه الوثقى

۱۶. تاریخ التشریع الاسلامى

۱۷. زراره بن اعین

۱۸. القواعد العامه فى الفقه المقارن

۱۹. زین الشباب: دراسه عن ابى فراس الحمدانى

۲۰. موسوعه (الفقه المقارن)

وفات

آن عالم بزرگوار پس از تحمل رنج هاى فراوان که از سوى رژیم بعثى عراق متحمل گردید و نیز اعدام دسته جمعى خاندان آیت اللّه حکیم و هم زندانى شدن خودش ،سرانجام در روز پنج شنبه ۱۲اردیبهشت ۱۳۸۱ (۱۸ صفر ۱۴۲۳ق) در ۸۲ سالگى چشم از جهان فرو بست و به موالیان و اجداد طاهرینش پیوست. پیکر پاکش پس از تشییع و زیارت حرمین مطهر امام حسین(ع) و امیرالمؤمنین على(ع) در مقبره علماى خاندان حکیم  در نجف اشرف به خاک سپرده شد.