موقعیت جعفر کذاب و رابطه امام حسن عسکری (علیه‌السّلام) با او

اشاره:

گاهی از اولاد پیامبران و ائمه(علیهم‌السلام) از مسیر حق منحرف شده و گرفتار خودخواهی و مقام پرستی می شوند. نمونه های متعددی در تاریخ گزارش شده است. یکی از این موارد جعفر کذاب برادر امام حسن عسکری(علیه‌السلام) است که بعد از شهادت امام عسکری (علیه‌السلام) ادعای امامت نمود. در این مقاله به رابطه امام عسکری(علیه‌السلام) با او اشاره شده است.

جعفر برادر امام حسن عسکری (علیه‌السلام) بود که شیعیان امامیه او را جعفر کذّاب می‌خواندند زیرا پس از برادرش دعوی امامت ‌کرد و منکر فرزند داشتن امام حسن عسکری (علیه‌السلام) بود. جعفر کذّاب کینه اش ابو عبد الله و لقبش کرین بود زیرا ۱۲۰ فرزند از وی به جا ماند و پسران او را به‌خاطر نسبت دادن به جدّشان، حضرت علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) ، رضویون می‌خوانند.(۱)

گفته شده که جعفر برای این‌که امامت خودش را بشناساند حاضر شد ۲۰۰۰۰۰ دینار به یکی از کارگزاران دستگاه خلافت رشوه بدهد.(۲) زیرا که جعفر مردی دنیا دوست و عشرت طلب بود و طالب مقام برادرش بود و برای رسیدن به آن مقام به انواع وسایل و جلسه‌ها متمسّک می‌شد. البته باید گفت که منابع شیعه درباره جعفر دو قول متفاوت دارند:

پاره‌ای می‌گویند: وی تا پایان زندگی بر دعوای دروغین خود پای می‌فشرد و هم‌چنان خود را امام می‌دانست.

امّا برخی دیگر از منابع می‌گویند: که وی از دعوی کذب خود دست برداشت و توبه کرد، و شیعیان نیز به جای جعفر کذّاب به او جعفر تائب گفتند و کلینی به روایت از محمّد بن عثمان می‌گوید: امام دوازدهم (علیه‌السلام) در توقیعی به توبه او تصریح کرده‌اند و گفته‌اند: راه جعفر، راه برادران حضرت یوسف (علیه‌السلام) است که سر‌انجام توبه کردند و گناهان آنها بخشوده شد.(۳)

تابعین و پیروان جعفر سه گروه بودند، عدّه‌ای می‌گفتند:

۱. امام بعد از حسن (علیه‌السلام)، جعفر است، زیرا از حسن ـ (علیه‌السلام) ـ فرزندی نمانده.

۲. عدّه‌ای می‌گفتند: جعفر امامت را از پدرش (علیه‌السلام) گرفته و نه از برادرش حسن (علیه‌السلام) و یا از برادر دیگرش که محمّد نام داشت و در حیات امام حسن عسکری از دنیا رفت ، گرفته است.

۳. گروهی می‌گفتند: که امامت از محمّد بن علی (علیه‌السلام) که عموی جعفر بود به او رسیده.(۴)

پس می‌توان گفت: اگر چه منابع راجع به شخصیت جعفر اختلاف نظر دارند ولی از نظر شیعه ، جعفر فردی مقام پرست بود که به‌ خاطر ریاست، ادّعای امامت کرده و از نظر امام حسن عسکری (علیه‌السلام) دروغ‌گو و فاسق شناخته شد و با وی میانه خوبی نداشتند.

و در عصر امام زمان (عجل الله تعالی فرجه ) هم بعد از شهادت امام حسن عسکری (علیه‌السلام) در مدّت کوتاهی ادّعای امامت نمود که با وجود پر برکت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه ) و اقامه نماز توسط آن حضرت بر پیکر پدرش و بروز برخی معجزات از آن حضرت، نقشه‌های جعفر بر هم ریخت و نتوانست موقعیتی مناسب برای خود در میان شیعیان کسب نماید.(۵)

پی نوشت:

1. شکور، محمّد جواد، فرهنگ فرق اسلامی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ دوّم، ص ۱۳۹.
2. دائره المعارف شیعه، تهران، نشر شهید محبی، ۱۳۷۵، ج ۵.
3. همان.
4. شهرستانی، ملل و نحل، قاهره، چاپ دوّم، ص ۱۵۱.
5. پیشوایی، مهدی، سیره پیش‌وایان، قم، موسسه امام صادق ـ (علیه‌السلام) ـ ، ۱۳۷۷ش، ص ۶۵۸.

منبع: نرم افزار پاسخ ۲ مرکز مطالعات حوزه.