علامه قطب‌الدین سعید بن عبدالله راوندی (ره)

ولادت

شیخ قطب‌الدین، سعید بن عبد الله بن حسین بن هبه الله بن حسن راوندى کاشانى، عالم بزرگ، محدث، مفسر، متکلم، فقیه و تاریخ‌دان بزرگ شیعه در قرن ششم هجرى است.گاهی او را به جدش نسبت داده و سعید بن هبه الله راوندى مى‌‏‌گویند.وی در راوند کاشان به دنیا آمد. پدر و پدر بزرگ قطب راوندى از علماى بزرگ زمان خود بودند.

تحصیلات‏

قطب راوندی تحصیلات ابتدایى را نزد پدر خویش فرا گرفت. پس از آن در محضر درس شیخ ابو على طبرسى، عماد الدین طبرى و سید مرتضى رازى بهره فراوان برد؛ سپس به شهر مقدس قم، رهسپار شد تا از علماى آن دیار نیز بهره‌‏مند شود و در مدتى کوتاه از چهره‏‌هاى سرشناس شیعه شد.

شخصیت علمى‏

شیخ قطب در آثار خود موضوعات متنوعى از علوم و معارف اسلامى را به بحث گرفته و در علم تفسیر، فقه، حدیث، فلسفه، کلام، تاریخ و دیگر موضوعات نوشتارهاى فراوانى بر جاى نهاده است.وى در نوشته‏‌‌هایش تمام جوانب موضوع را بررسى کرده و به نگاهى گذرا اکتفا نمى‌‌‏کند.دیدگاه دیگران را- چه موافق و چه مخالف- به درستى نقل مى‏‌کند و مانند انسانى که حق را براى حق مى‏‌خواهد به کاوش در نظریات دیگران مى‏‌پردازد. از این رو، کسانى که در صدد معرفى وى برآمده‏‌اند عباراتى را که دلالت بر بزرگى مقام و منزلت او دارد به کار برده‌‏اند.وى در نوشته‌‏‌هاى خود به تحقیقاتى عمیق پرداخته و بر نکاتى جالب توجه و زیبا که بر بسیارى از دانشمندان و بزرگان مخفى مانده، دست یافته است.

قطب راوندی از نگاه دیگران

دانشمند بزرگ شیعه، علامه امینى درباره قطب راوندى مى‌گوید: راوندى یکى از پیشوایان علماى شیعه، برگزیده این طایفه و از اساتید بى نظیر فقه و حدیث و از نوابغ و از اساتید بى نظیر فقه و حدیث و از نوابغ علم و ادب است. هیچ گونه عیبى در آثار فراوانش و تیرگى در فضایل و تلاشها و خدمات دینى و اعمال نیکو و کتب ارزنده اش وجود ندارد.محدث قمى از دیگر اندیشمندانى است که درباره قطب الدین چنین آورده است: عالمى است متبحر، فقیه، محدث، مفسر، محقق، راستگو، بزرگوار… و از بزرگترین محدثان شیعه.ابن حجر عسقلانى از علمای معروف اهل سنت درباره قطب راوندى نوشته است: او در جمیع علوم فاضل است. و در هر نوعى از علوم صاحب تصنیفات بى شمار بوده است.

استادان قطب راوندی

۱- پدر بزرگوارش

۲- شیخ ابو على فضل بن حسن طبرسى صاحب مجمع البیان

علامه طبرسی، ‌معروفترین استاد قطب راوندی است.

۳- عماد الدین محمد بن ابى القاسم طبرى

۴- صفى الدین، سید مرتضى ابن داعى رازى و برادرش سید مجتبى

۵- سید ابو الصمصام، ذو الفقار بن محمد بن معبد حسینى

۶- شیخ ابو جعفر حلبى

۷- محمد بن حسن، پدر خواجه نصیر الدین طوسى

۸- ابو عبدالله، حسن مؤدب قمى

۹- ابوالقاسم، حسن بن محمد حدیقى

۱۰- ابو منصور، شهریار بن شیرویه بن شهریار دیلمى

شاگردان‏ قطب راوندی

از جمله شاگردان قطب راوندى عبارتند از:

۱- نصیر الدین حسین بن سعید راوندى، فرزند ایشان

۲- ظهیر الدین محمد بن سعید راوندى، دیگر فرزند او

۳- قاضى احمد بن على بن عبد الجبار طوسى

۴- قاضى جمال الدین على بن عبد الجبار طوسى

۵- فقیه على بن محمد مدائنى

۶- فقیه عزالدین محمد بن حسن علوى بغدادى

۷- زین الدین ابو جعفر محمد بن عبد الحمید بن محمود دعویدار

۸- رشید الدین محمد بن على بن شهر آشوب مازندرانى

محمد بن على معروف به «ابن شهر آشوب» از ستارگان درخشان تشیع و برجسته‌ترین شاگردان قطب بود. ابن شهر آشوب، در کتاب خود«معالم العلماء» با یادى از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام چند کتاب وى را ثبت کرده است.

۹- شیخ منتجب الدین‏

تألیفات‏ قطب راوندی

آثار قطب الدین به بیش از ۶۰ جلد مى‌‏رسد که در علوم گوناگون و معارف اسلامى نگاشته شده است. از جمله:

۱- فقه القرآن

۲- شرح آیات الأحکام

۳- إحکام الأحکام

۴- الاختلاف بین المفید و المرتضى فی بعض المسائل الکلامیه

۵- أسباب النزول

۶- الأغراب فی الإعراب

۷- ألقاب الرسول و فاطمه و الأئمه علیهم السلام

۸- الإنجاز فی شرح الإیجاز فی الفرائض

۹- تهافت الفلاسفه

۱۰- جواهر الکلام فی شرح مقدمه الکلام‏

وفات‏

قطب راوندى در سال ۵۷۳ هجرى در شهر قم در گذشت و اکنون قبر مطهرش در صحن بزرگ حرم حضرت معصومه علیهاالسلام قرار دارد.سالم بودن جسد قطب راوندی بعد از قرن‌ها حدود هشت قرن بعد، تعمیرگران صحن مطهر حضرت معصومه علیهاالسلام با پیکر سالم و سیماى نورانیش رو به رو شدند.آیت‌الله العظمی اراکی می‌فرمود: مرحوم آخوند محمد حسن جلالی نقل کرد که استادم مرحوم آقا شیخ محمدحسین فرمود وقتی که صدراعظم (قریب به زمان مشروطیت) صحن مطهر قم را تعمیر می‌کرد در اثر تعمیر، روزنه‌ای به قبر قطب راوندی باز شده بود. من رفتم و از نزدیک دیدم که دو سر زانوی مرحوم قطب راوندی سالم است. سر خود را داخل قبر کردم و سر زانوی آن بزرگوار را بوسیدم در حالی که اثری از فرسودگی در آن نبود و هیچ تأثیری هم از بوسیدن من در آن به وجود نیامد… آیت‌الله اراکی(ره) می‌فرمود: من قبلاً این داستان را شنیده بودم و این مطلب هم بین مردم قم متواتر بود که جنازه مرحوم قطب راوندی تازه است.حضرت آیت الله مرعشى نجفى(ره) به پاس خدمات او، سنگ قبرى بلند و با شکوه بر فراز قبرش به یادگار نهاد تا زائران حرم فاطمه معصومه(س) در ابتداى ورود و خروج از صحن مبارکش چشمانشان به قبر این فرزانه بزرگ روشن شود.