سیره تربیتی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل‌بیت(علیهم‌السلام)

عنوان: سیره تربیتی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل‌بیت(علیهم‌السلام)
مولف: دکتر محمد داوودی؛ دکتر سید علی حسینی‌زاده 
مترجم/ محقق:****
ناشر: انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
سال نشر: ۱۳۹۰
نوبت نشر: اول
محل نشر: قم

در این اثر، سیره پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل‌بیت(علیهم‌السلام) بررسی و اصول و روش‌های تربیتی نهفته در سیره آنان در حیطه‌های تربیت فرزند، تربیت اعتقادی، تربیت عبادی، تربیت اخلاقی و تربیت علمی استخراج و تبیین شده است.

تربیت انسان، از موضوعاتی است که همواره مورد توجه جامعه‌های انسانی بوده و هست؛ زیرا نقش اساسی در رشد و تعالی فرد و جامعه دارد. این نقش چنان برجسته و انکارناشدنی است که برخی گفته‌اند انسان بودن انسان نیز در گرو تربیت اوست.

شاید بتوان با قاطعیت گفت که پیامبران(علیهم السلام)، نخستین انسان‌هایی بودند که تربیت دیگران را، اگر نگوییم تنها وظیفه خود، دست‌کم یکی از وظایف اصلی خود قرار دادند. خداوند آنان را برای هدایت مردم انتخاب و برای انجام این وظیفه، که همان تربیت مردم است، مبعوث کرد. پیامبران نیز با جدیت، علاقه و دلسوزی بدین‌کار می‌پرداختند و در این راه هرنوع سختی و گرفتاری را به جان می‌خریدند و در بسیاری از موارد از دادن جان نیز دریغ نداشتند، تا شاید بشریت را اندکی در مسیر تربیت و کمال به پیش ببرند. نقش انبیا در تربیت و ترقی و تمدن بشری به اندازه‌ای است که می‌توان گفت اگر پیامبران و تلاش‌های طاقت‌فرسای آنان نبود، خبری از تمدن و ترقی و انسانیت نبود.

خاتم پیامبران، حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز از زمان برگزیده شدن به رسالت تا زمان رحلت، با تمام وجود به کار تربیت مشغول بود. علاقه او به تربیت و هدایت مردم و شفقت و دلسوزی‌اش به اندازه‌ای بود که تربیت نایافتگی مردم و گمراهی آنان خاطر ایشان را بسیار بیشتر از خاطر گمراهان و تربیت نایافتگان می‌آزرد. پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) در کار تربیت چنان با مهارت و درایت عمل می‌کرد که در مدتی کوتاه بذر فعالیت‌هایی که وی در قلب و جان مردم نشانده بود، جوانه زد، بالید و به بار نشست و میوه شیرین آنها کام مردمان شبه جزیره را شیرین کرد، دعوت وی سراسر شبه جزیره را گرفت و اعراب فوج فوج به آیین وی روی آوردند. پس از پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز اهل‌بیت(علیهم‌السلام) راه وی را ادامه دادند و توانستند با تدبیر خود آموزه‌های ناب اسلام را در میان مسلمانان به رغم مخالفت حکومت‌ها، بگسترند.

بدین ترتیب، بررسی سیره تربیتی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل‌بیت(علیهم‌السلام) می‌تواند چراغی فراروی مربیان و والدین در تربیت نسل جدید باشد و تاریکی‌های این مسیر سخت و پرمخاطره را برای آنان روشن سازد؛ زیرا بررسی سیره‌های تربیتی آنها پرده از روی قواعد، اصول، روش‌ها و فنون تربیتی به کار رفته در رفتارهای تربیتی آنان برمی‌دارد و مربیان و والدین می‌توانند از این روش‌ها و قواعد در فعالیت‌های تربیتی خود بهره ببرند.

کتاب حاضر، مهم‌ترین مباحث مطرح شده در مجموعه چهار جلدی کتاب سیره تربیتی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل‌بیت(علیهم السلام) را که پیش از این از سوی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تدوین و منتشر شده بود، به طور خلاصه، در یک جلد و در قالب کتاب درسی برای استفاده طلاب علوم دینی و دانشجویان علاقه‌مند تدوین و تنظیم کرده است.

فصل نخست کتاب با عنوان «کلیات»، از سه مبحث تشکیل شده است. این فصل دانسته‌هایی است که خواننده پیش از مطالعه سیره تربیتی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل‌بیت(علیهم‌السلام) آنها را باید بداند. پس به منظور درک بهتر اهداف مورد نظر، پیشنهاد شده است ابتدا، فصل اول مطالعه شود تا با اشراف بیشتری به اهداف مجموعه دست بیابیم.

هر فصل کتاب، به بررسی مبحث‌هایی درباره موضوع آن فصل پرداخته است. پیش از شروع به مطالعه هر فصل، اهداف مرحله‌ای و اهداف آموزشی آن فصل را به دقت مطالعه کنید. این اهداف، خواهند گفت که هنگام مطالعه باید به دنبال فهم چه مطالبی باشید.

در پایان هر مبحث، مطالبی با عنوان «خلاصه مبحث» آورده شده است. این قسمت را با دقت مطالعه کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا پس از مطالعه هرمبحث، یک‌بار دیگر مطالب مهم را بخوانید و به ذهن بسپارید. این کار در یادگیری شما نقش بسیار مهمی دارد.

در پایان هر مبحث، و نیز در پایان هر فصل، پرسش‌هایی آورده شده است، این پرسش‌ها برای کسب اطمینان از رسیدن به اهداف مرحله‌ای و آموزشی فصول و نهایتا دستیابی به هدف آموزشی نهایی، طرح‌ریزی شده است، دانشجویان باید در پایان مطالعه هر فصل، به آنها پاسخ دهند. هم‌چنین در پایان هرمبحث سوالاتی با عنوان «بحث و پژوهش» طرح شده است که برای جمع‌آوری و کسب اطلاعات بیشتر درباره موضوع آن مبحث، شما را راهنمایی می‌کند.