زن از نگاه کتاب مقدس

اشاره:

بررسی جایگاه زن در دین مسیحیت، مسئله‌ای است که با توجه به اختلاف دیدگاه‌ها، وجود فرقه‌ها و تفکرات مختلف، دامنه بسیار گسترده‌ای را در بر می‌گیرد. علاوه بر این، باید توجه داشت، متن موجود کتاب مقدس، دارای تفسیرات و تأویلات بسیار زیاد و مختلفی بوده که گاه دیدگاه‌های مختلف با تفکری متضاد بدان استناد کرده‌اند و حتی بنابر تفکر خود، تأویلاتی برای متون قائل شده‌اند.

بنابر این مشخص کردن دیدگاه کتاب مقدس نسبت به زن (که خود تحقیق گسترده‌ای می‌طلبد) به این معنا نیست که نگاه دین مسیحیت و یهودیت امروزی نیز همین معنا می‌باشد؛ بلکه شاید بتوان ادعا کرد که تفکر امروزی مسیحی-یهودی بیشتر تحت تاثیر تفکرات قرن ۲۱ می‌باشد تا کتاب مقدس و ما در این مختصر تنها بر آنیم، نگاهی کلی به جایگاه زن براساس کتاب مقدس داشته باشیم.

زن و داستان خلقت انسان

موقعیت زن در کتاب مقدس و به خصوص قسمت‌های ابتدایی آن، موجودی مثبت قلمداد نمی شود. این دیدگاه از همان آغاز از داستان آفرینش زن گرفته شده و از او به عنوان کارگزار شیطان در گمراه کردن و اغوا نمودن آدم یاد می‌کند[۱] که به همین خاطر مستوجب عذاب و لعنت خدا است: «(خداوند)به زن گفت: الم (درد) زایمان تو را بسیار افزون می‌کنم؛ با الم، فرزندانی خواهی زایید و اشتیاق تو به شوهرت خواهد بود و او بر تو حکمرانی خواهد کرد».[۲]

اما در قرآن این قسمت از داستان کاملا متفاوت است؛ شیطان هم آدم و هم حوا را با هم وسوسه می‌کند[۳] و حتی در برخی آیات آمده که گاه آدم را به تنهایی نیز وسوسه کرده است.[۴] اما اصلا صحبتی از گول خوردن آدم توسط حوا وجود ندارد. چه رسد مجازات و عذابی بر این امر مترتب گردد. همچنین نگرش قرآن به زایمان زن و دردی که در این مورد می‌کشد، به هیچ وجه جنبه عذاب دادن و مجازات ندارد.[۵]

نوع نگاه به زن در دوره عادت ماهیانه

در کتاب مقدس، پیرامون این مسئله چنین آمده است: «و اگر زنی جریان دارد! و جریانی که در بدنش است خون باشد هفت روز  در حیض خود بماند و هر که او را لمس کند تا شب نجس باشد! و بر هر چیزی که در حیض خود بخوابد نجس باشد و بر هر چیزی بر آن بنشیند نجس باشد و هر که بستر او را لمس کند رخت خود را بشوید و با آب غسل  کند و تا شب نجس باشد. و هر که چیزی را که او بر آن نشسته بود لمس کند رخت خود را بشوید و با آب غسل کند و تا شب نجس باشد. و اگر آن بر بستر باشد یا بر هر چیزی که او بر آن نشسته بود چون آن چیز را لمس کند تا شب نجس باشد. و اگر مردی با او هم بستر شود و زن حایض باشد، مرد تا هفت روز نجس خواهد بود و هر بستری که بر آن بخوابد نجس خواهد بود».[۶] نوع بیان و چینش احکام در این مسئله، رویکرد مناسبی را نسبت به زن منتقل نمی‌کند و به گونه‌ای از زن سخن گفته شده که انگار نوعی بیماری واگیردار دارد. البته کلیات برخی از این احکام در قرآن نیز وجود دارد با این حال برخی از قسمت‌ها مانند: «هر که او را لمس کند تا شب نجس باشد» که با قرینه قسمت انتهایی آیه بر غیر جماع و نزدیکی دلالت دارد، موافق احکام اسلامی نمی‌باشد و بار معنایی مناسبی را به مخاطب خود القاء نمی‌کند.

زن و جایگاه او در خانواده

کتاب مقدس به مانند قرآن[۷] برای مادران ارج و منزلت بالایی قائل می‌شود و در مقابل فرزندان، اولویت را به مادر می‌دهد: «هر کس پدر و مادر خود را زند هر آینه کشته شود … هر کس پدر و مادر خود را لعنت کند، باید کشته شود.»[۸]

حتی به مردان نیز می‌گوید که به زنان خود محبت نمایند: «باید مردان، زنان خویش را مثل بدن خود محبت نمایند،؛ زیرا هرکه زوجه خود را محبت نماید، خویشتن را محبت می‌نماید. زیرا هیچ کس هرگز جسم خود را دشمن نداشته است بلکه آنرا تربیت و نوازش می‌کند چنانکه خداوند نیز کلیسه را».[۹]

با این حال مرد را مقدم بر زن داشته و در امور خانواده مرد را قوام و پایه زندگی می‌داند: «هر زن باید از شوهر خود اطاعت کند و شوهر نیز از مسیح؛ همان طور که مسیح هم از خدا اطاعت می‌کند.»؛[۱۰] «زن را اجازت نمی‌دهم که … بر شوهر مسلط شود.»؛[۱۱] «ای زنان! همچنان که از مسیح اطاعت می‌کنید، از شوهرتان نیز اطاعت نمایید؛ زیرا شوهر رئیس و سرپرست خانواده است؛ همان طور که مسیح رئیس و سرپرست کلیسا است … پس شما زنان نیز باید در هر امری با کمال میل از شوهر خود اطاعت کنید، درست همان گونه که کلیسا مطیع مسیح است»؛[۱۲]

این دیدگاه به صورت کلی مورد تأیید قرآن نیز می‌باشد.[۱۳] اما در کتاب مقدس، پا را فراتر نهاده و می‌گوید: «مرد از زن نیست، بلکه زن از مرد است و نیز مرد به جهت زن آفریده نشده، بلکه زن برای مرد آفریده شده است»[۱۴] که احتمالا علمای مسیحی و یهودی، باید توجیهات و حمل‌هایی را برای این نوع آیات ذکر کنند.

پی نوشت:

[۱]. پیدایش؛ ۳: ۱ – ۶.

[۲]. پیدایش، ۳: ۱۶.

[۳]. اعراف، ۲۰.

[۴]. طه، ۱۲۰.

[۵]. لقمان،‌۱۴.

[۶]. لاویان، ۱۵: ۱۹- ۲۴

[۷]. اسراء،‌۲۳.

[۸]. خروج، ۲۱: ۱۵ – ۱۷.

[۹]. رساله پولس به افسسیان، ۵: ۲۸ – ۲۹.

[۱۰]. رساله اول پولس به قرنتیان؛ ۱۱ :۳

[۱۱]. رساله اول پولس به تیموتائوس، ۲: ۱۲- ۱۵.

[۱۲]. رساله پولس به افسسیان، ۵: ۲۲- ۲۴.

[۱۳]. نساء، ۳۴.

[۱۴]. رساله اول پولس به قرنتیان، ۱۱: ۸.