آنچه هر کودک براى داشتن سلامت روان به آن نیاز دارد

براى پدر و مادر، شناخت نیازهاى جسمى فرزندشان آسان است؛ مثل تغذیه، لباس هاى گرم به هنگام سرما، زمان خواب در ساعت مناسب. ولى نیازهاى روحى و احساسى کودک، ممکن است مشخص نباشد. سلامت روانى کودک، باعث مى‌شود تا بچه ها خوب تفکر نمایند، پیشرفت اجتماعى داشته و مهارت هاى جدید را به خوبى بیاموزند. علاوه بر این، دوستان خوب و کلمات تشویق آمیز از جانب بزرگسالان، همه براى کمک به پیش برد اعتماد به نفس و ایجاد عزت نفس مهم بوده و نگرش او را نسبت به زندگى بهبود مى‌بخشد.

به کودکان محبت بدون قید و شرط نثار کنید

عشق، امنیت و پذیرش باید در قلب افراد خانواده باشد. کودکان نیاز دارند تا مطمئن شوند که عشق شما بستگى به اعمال آنها ندارد. اشتباهات و شکست ها را باید انتظار داشت و پذیرفت. اعتماد در خانه ى رشد مى‌کند که مملو از محبت و توجه بى قید و شرط باشد.

اعتماد و عزت نفس کودکان راپرورش دهید

آنها را تحسین کنید

تشویق کودکان به برداشتن اولین قدم ها و یا ترغیب توانایى آنها براى یادگیرى یک بازى جدید، به بچه ها کمک مى‌کند تا براى کشف و آموختن در باره محیطشان، تمایل پیدا کنند. بگذارید کودکان در محیطى امن، که صدمه اى به آنها وارد نشود، بازى کنند و چیزهایى کشف نمایند. گاه گاهى با لبخند زدن و صحبت کردن، به آنها اطمینان ببخشید. در فعالیت آنها شرکت داشته باشید. توجه شما در به وجود آوردن اعتماد به نفس و عزت نفس آنها مؤثر مى‌باشد.

اهداف معقول تعیین نمایید

بچه هاى کوچک، نیاز به اهداف واقع بینانه دارند که آرزوهاى آنها را با توانایى هایشان مطابقت دهد. بچه هاى بزرگتر، با کمک شما مى‌توانند فعالیت هایى را انتخاب نمایند که توانایى هاى آنها را آزموده و اعتماد به نفسشان را زیاد نماید.

صادق باشید

شکست هایتان را از کودکان پنهان نکنید. براى آنها مهم است که بدانند همه ما اشتباه مى‌کنیم. این مسئله بسیار اطمینان بخش است که بدانند بزرگ ترها بى نقص نیستند.

از اظهار نظرهاى کنایه آمیز پرهیز کنید

اگر بچه اى در یک بازى مى‌بازد یا از امتحانى رد مى‌شود، توجه کنید که احساس او درباره این موقعیت، چیست. کودکان ممکن است مأیوس شده و نیاز به گفتگویى تحرک بخش داشته باشند. بعدا وقتى آمادگى داشتند، با آنها گفتگو کرده و به آنها اطمینان خاطر ببخشید. بچه ها را تشویق کنید که نه تنها تمام تقلاى خود را به کار گیرند و کار را به بهترین وجه انجام دهند بلکه از پیشرفت کار نیز لذت ببرند. فعالیت هاى جدیدى را که به کودکان کارهاى گروهى، اعتماد به نفس و مهارت هاى تازه را آموزش مى‌دهد امتحان کنید.

براى بازى وقت بگذارید

بچه ها را به بازى کردن تشویق کنید

براى بچه ها، بازى فقط سرگرمى است. زنگ تفریح براى رشد آنان به اندازه غذا و مراقبت مهم است. زنگ تفریح به کودکان کمک مى‌کند تا خلاق بوده، مهارتهاى حل مشکلات را بیاموزند و کنترل شخصى را یاد بگیرند. بازیهاى سخت که شامل دویدن و فریاد زدن مى‌باشند نه فقط تفریح هستند، بلکه به بچه ها کمک مى‌کنند تا از نظر جسمى و روانى سالم باشند.

کودکان به هم بازى نیاز دارند

بعضى وقتها براى بچه ها مهم است که زمانى را با هم سن و سالان خود بگذرانند. از طریق بازى با دیگران، کودکان، توانایى ها و ضعف هاى خود را کشف مى‌کنند و یاد مى‌گیرند که با دیگران کنار بیایند. براى بچه ها برنامه مناسب از طریق همسایه ها، گروههاى اجتماعى محلى، مدارس، پارک محل خود در نظر بگیرید.

والدین مى‌توانند هم بازى هاى خوبى باشند

در شادى او شریک شوید! نقاشى کردن و مانند آن با کودک، فرصت خوبى را براى شما فراهم مى‌کند تا با او در محیطى آرام به گفتگو بنشینید.

بازى براى شادى

برنده شدن به اندازه شرکت کردن و لذت بردن از فعالیت ها مهم نیست. یکى از مهمترین سؤالاتى که از بچه ها مى‌پرسید باید این باشد که: «لذت بردى؟» نه «برنده شدى؟»

در جامعه هدف گراى ما، فقط موفقیت و برنده شدن مورد توجه قرار مى‌گیرد. این طرز تلقى مى‌تواند براى کودکانى که با فعالیت هاى جدید مى‌آموزند و تجربه مى‌کنند، مأیوس کننده باشد. براى بچه ها، شرکت کردن و لذت بردن، مهم مى‌باشد.

استفاده از تلویزیون

سعى کنید از تلویزیون به عنوان پرستار کودک استفاده نکنید. براى کودکان، برنامه هاى خاصى را از تلویزیون انتخاب کنید. بعضى برنامه ها علاوه بر سرگرم کنندگى، آموزنده نیز مى‌باشند.

مدرسه باید نشاط انگیز باشد

شروع مدرسه، رویدادى بزرگ براى بچه ها است. «مدرسه بازى» مى‌تواند روشى مثبت براى دادن برداشتى کلى از زندگى در مدرسه به آنها باشد. سعى کنید آنها را در یک مهد کودک یا محیطى نظیر آن، ثبت نام کنید تا فرصت با کودکان دیگر بودن و دوست پیدا کردن را برایشان فراهم آورید. کودکان مى‌توانند اصول اولیه آموزشى، تصمیم گرفتن و با مشکلات کنار آمدن را بیاموزند.

راهنمایى مناسب و انضباط آموزنده فراهم نمایید

کودکان، براى کشف و پیشبرد مهارت هاى جدید و عدم وابستگى، نیاز به فرصت دارند. در ضمن باید بیاموزند که رفتارهاى خاصى، غیر قابل پذیرش بوده و آنها باید مسئول نتایج اعمال خود باشند. کودکان به عنوان عضوى از خانواده، باید از قوانین واحد خانواده پیروى کنند. به آنها راهنمایى ها و انضباطى عرضه کنید که مناسب و دایمى باشند. بچه ها این مهارت هاى اجتماعى را با خود به مدرسه و در نهایت به محیط کار مى‌برند.

پیشنهادهایى براى راهنمایى و ایجاد انضباط

ـ محکم باشید؛ اما مهربان و واقع بین در انتظارات خود. بالندگى کودکان، بستگى به محبت و تشویق شما دارد.

ـ مثال خوبى باشید؛ نمى‌توانید از فرزند خود انتظار خویشتندارى و خوددارى داشته باشید در حالى که خود، این گونه رفتار نمى‌کنید.

ـ از رفتار کودک انتقاد کنید نه خودِ او؛ به جاى این که بگویید: «تو دختر یا پسر بدى هستى» بهتر است بگویید: «کارى که انجام دادى، بد بود».

ـ از غر زدن، تهدید کردن و رشوه دادن خوددارى کنید؛ بچه ها یاد مى‌گیرند که نق زدن ها را ندیده بگیرند. تهدید کردن و رشوه دادن نیز مؤثر نیست.

به بچه ها دلایل این که چرا آنها را به انضباط عادت مى‌دهید و نتایج نهایى اعمال آنها چه خواهد بود را شرح دهید.

ـ در باره احساسات خود با آنها صحبت کنید؛ همه ما گاه گاهى عصبانى مى‌شویم. اگر شما «از کوره در رفتید»، در باره آنچه اتفاق افتاده بود با او صحبت کنید و دلیل عصبانیت خود را با او در میان بگذارید. اگر کار شما اشتباه بود، از او معذرت بخواهید.

به خاطر داشته باشید هدف، کنترل کودک نیست، بلکه کمک به او، براى یادگیرى خویشتندارى مى‌باشد.

خانه اى امن و مطمئن آماده کنید

گاهى ترسیدن، براى کودک مفید مى‌باشد. هر کسى در زمانى از زندگى خود، از چیزى مى‌ترسد. ترس و اضطراب، نتیجه تجاربى است که آنها را درک نمى‌کنیم. اگر فرزندان شما ترس هایى دارند که از بین نمى‌روند و رفتار آنها را تحت تأثیر قرار مى‌دهد، اولین اقدام شما باید این باشد که ببینید چه چیز آنها را مى‌ترساند. محبت بورزید، صبور باشید و به آنها اطمینان خاطر ببخشید، نه این که انتقاد کنید. به یاد داشته باشید که ترس، ممکن است براى بچه ها واقعى باشد.

علایم ترس

ادا و اصول هاى عصبى، خجالت، کناره گیرى و رفتار پرخاش گرانه ممکن است علایم ترس هاى بچه ها باشد. تغییر در خوردن و خوابیدن طبیعى ممکن است نشان دهنده ترسى بیمارگونه باشد. کودکانى که خود را به بیمارى مى‌زنند و یا همیشه اضطراب دارند، ممکن است مشکلاتى داشته و نیاز به توجه دارند. ترس از مدرسه مى‌تواند بعد از یک رویداد تنش زا نظیر رفتن به منزل جدید، تغییر مدرسه و یا بعد از حادثه اى در مدرسه اتفاق افتد. بچه ها معمولاً بعد از مدتى در خانه ماندن، به علت تعطیلات و یا بیمارى، دوست ندارند به مدرسه برگردند.

چه موقعى نیاز به کمک هست

پدر و مادر و افراد خانواده، معمولاً اولین کسانى هستند که متوجه مى‌شوند کودک، مشکلاتى از نظر احساسى و رفتار دارد. مشاهدات شما به اضافه مشاهدات معلمان و سایر مراقبان، باعث مى‌شود تا شما در جستجوى کمک براى فرزندتان باشید. اگر نسبت به مشکلى مظنون هستید و یا سؤالى دارید با متخصص کودکان مشورت کرده و یا با متخصص سلامت روان تماس بگیرید.

علایم هشداردهنده اختلالات روحى یا احساسى کودک

علایم زیر ممکن است نشان دهنده نیاز به ارزیابى و کمک تخصصى باشد:

کوتاهى در انجام تکالیف مدرسه؛

نمره هاى کم علیرغم کوشش زیاد؛

اضطراب و نگرانى دایمى؛

امتناع مکرر از رفتن به مدرسه یا شرکت در فعالیت بچه ها؛

بیش فعالى یا بیقرارى؛

کابوس هاى دایمى شبانه؛

پرخاشگرى و ناآرامى دایمى؛

کج خُلقى همیشگى؛

افسردگى، غم، زودرنجى.

سلامت روحى و جسمى فرزند شما هر دو مهم هستند

نیازهاى اولیه براى سلامت جسمى کودک:

ـ غذاهاى مغذى؛

ـ خواب و سرپناه کافى؛

ـ ورزش؛

ـ مصونیت ها؛

ـ محیط زندگى سالم؛

نیازهاى اولیه سلامت روحى کودک:

ـ خانواده بامحبت و حامى؛۱۳۸۵،

ـ فرصت براى صحبت کردن با خانواده؛

ـ فرصت براى بازى با کودکان دیگر؛

ـ امنیت و آرامش؛

ـ راهنمایى و انضباط مناسب.

منبع: پیام زن؛ آبان ۱۳۸۵؛ شماره ۱۷۶؛ ترجمه: پرنده افشارى