درباره حضرت فاطمه (علیهاالسلام) از زوایای گوناگون می توان به کند و کاو نشست. عدّه ای در اخلاق و آداب و رفتار فاطمی داد سخن داده اند برخی از جایگاه فاطمه (علیهاالسلام) در نگاه خدا و پیامبر سخن گفته اند. گروهی مظلومیت زهرا و حوادث دردناک پس از رحلت رسول گرامی (ص) را محور پژوهش و نگارش گرفته اند.
بعضی احادیث معصومین علیهم السلام درباره زهرای مرضیه را آورده و به ترجمه، شرح و ابهام زدایی از آن پرداخته اند و برخی درباره زندگینامه فاطمه (علیهاالسلام) (میلاد، کودکی، ازدواج، همسرداری و فرزندان فاطمه (علیهاالسلام) تحقیق و تدوین کرده اند.
هرکس به زبانی سخن از فضل تو گوید بلبل به غزلخوانی و قمری به ترانه
از آنجا که زهرای مرضیه (علیهاالسلام) برترین بانویی است که چشم خورشید به یاد دارد و از ازل تا ابد، دختری با این فضیلت ها از مادر نزاده است، تلاش مقاله حاضر این است که محورهای پژوهش و تبلیغ پیرامون فاطمه س را برای مردان و زنان امروز جهان به تصویر کشد و برخی از پیامهای آن بانوی برتر را به علاقمندان فرهنگ فاطمی (علیهاالسلام) برساند.
فاطمه (علیهاالسلام) عصاره همه ارزشهاست و آنچه خوبان همه دارند، او به تنهایی دارد. گنجاندن فضایل فاطمی در یک کتاب و یا مقاله مقدور نیست.
کتاب فضل تو را آب بحر کافی نیست که تر کنم سر انگشت و صفحه بشمارم
ما فقط فهرست چهل محورپژوهشی زهرایی (علیهاالسلام) را به بشریت تقدیم می کنیم و متن ده پیام آن بانوی ملکوتی را می آوریم:
محورهای فاطمه شناسی
۱ – فاطمه و توحید؛
۲ – فاطمه و نبوّت؛
۳ – فاطمه و عدل الهی؛
۴ – فاطمه و امامت؛
۵ – فاطمه و قیامت؛
۶ – فاطمه و عبادت؛
۷ – فاطمه و زهد و ساده زیستی؛
۸ – فاطمه و صبوری؛
۹ – فاطمه و شکر و سپاس الهی؛
۱۰ – فاطمه و همسر؛
۱۱ – فاطمه و فرزندان؛
۱۲ – فاطمه و عصمت؛
۱۳ – فاطمه و نیایش؛
۱۴ – فاطمه و نماز؛
۱۵ – فاطمه و روزه؛
۱۶ – فاطمه و زکات؛
۱۷ – فاطمه و خمس؛
۱۸ – فاطمه و جهاد؛
۱۹ – فاطمه و حجّ؛
۲۰ – فاطمه و ارشاد جاهل؛
۲۱ – فاطمه و امر به معروف؛
۲۲ – فاطمه و نهی از منکر؛
۲۳ – فاطمه و استیضاح دولت باطل؛
۲۴ – فاطمه و حمایت از محرومان؛
۲۵ – فاطمه و تولّی؛
۲۶ – فاطمه و تبرّی؛
۲۷ – فاطمه و کار و تلاش؛
۲۸ – فاطمه و مهمان داری؛
۲۹ – فاطمه و بیعت؛
۳۰ – فاطمه و هجرت؛
۳۱ – فاطمه و حجاب؛
۳۲ – فاطمه و دانش؛
۳۳ – فاطمه و قرآن؛
۳۴ – فاطمه و فدک؛
۳۵ – فاطمه و عاشورا؛
۳۶ – فاطمه و فرشتگان؛
۳۷ – فاطمه و نقل حدیث؛
۳۸ – فاطمه و شهادت؛
۳۹ – فاطمه و فلسفه احکام؛
۴۰ – فاطمه و سوگواری و شادی.
ده پیام فاطمی
یکم: فاطمه (علیهاالسلام) و خداشناسی
پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم روزی از فاطمه (علیهاالسلام) پرسید: از خدا چه درخواستی داری؟ هم اکنون فرشته وحی در کنار من است و از سوی خداوند پیام آورده که هر حاجتی داری، برآورده می شود.
فاطمه (علیهاالسلام) در پاسخ فرمود: «شغلنی عن مسألته، لذه خدمته، لاحاجه لی غیرالنظر الی وجهه الکریم.»[۱] لذت خدمت او مرا از تمنّا باز داشته است جز به دیدار جمال والای خدا نیازی ندارم.
دوم: فاطمه (علیهاالسلام) و پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم)
وقتی آیه ۶۳ سوره نور «لا تجعلوا دعاء الرسول کدعاء بعضکم بعضاً»؛ نازل گردید، مهابت بیشتر در دلم جای گرفت و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را به عنوان «ای پدر!» خطاب نمی کردم و مدام یا رسول اللّه می گفتم.
یکی، دو یا سه بار از من روی برگرداند، سپس رو کرد به من و فرمود: این آیه درباره رفتار تو و بستگانت و فرزندانت نیست، تو از منی و من از تو؛ این آیه درباره آنهاست که بی مهرانه و با خشونت و از راه گردن کشی با من برخورد کرده اند. تو با واژه «ای پدر» با من سخن بگو، که دل را بهتر زنده می کند و خدا را بیشتر خشنود می سازد.[۲]
سوم: فاطمه (علیهاالسلام) و ولایت
قالت فاطمه (علیهاالسلام) : «ان السعید حق السعید من احب علیّاً فی حیاته و بعد موته.»[۳] سعادتمند راستین کسی است که علی (علیه السلام) را در زندگی و پس از مرگ او دوست بدارد.
چهارم: فاطمه (علیهاالسلام) و قرآن
قالت فاطمه (علیهاالسلام) : «حبّب الّی من دنیاکم ثلاث: تلاوه کتاب اللّه والنظر فی وجه رسول اللّه و الانفاق فی سبیل اللّه.»[۴] از دنیای شما سه چیز را دوست دارم: تلاوت کتاب خدا، نظاره به چهره رسول خدا و بخشش در راه خدا.
پنجم: فاطمه (علیهاالسلام) و قیامت
قالت فاطمه (علیهاالسلام) : «الویل ثمّ الویل لمن دخل النّار.»[۵] وای، بازهم وای برکسی که به آتش جهنّم وارد شود!
ششم: فاطمه (علیهاالسلام) و علی (علیه السلام)
وقتی فاطمه (علیهاالسلام) در بستر بود، روزی گریه کرد، علی علیه السلام به وی فرمود: همسر گرامی! چرا گریه می کنی؟ فاطمه (علیهاالسلام) فرمود: به خاطر مشکلاتی که تو پس از من با آن مواجه می شوی؟ علی (علیه السلام) فرمود: اشک نریز: «فواللّه ان ذالک لصغیرٌ عندی فی ذات اللّه تعالی.»[۶] سوگند به خدا! این امور در آستان مقدّس الهی کوچک است.
هفتم: فاطمه (علیهاالسلام) و اخلاص
قالت فاطمه (علیهاالسلام) : «من اصعد الی اللّه خالص عبادته، اهبط اللّه الیه افضل مصلحته.»[۷] هرکس عبادت ناب و خالص خویش را به آسمان بلند الهی ارسال دارد، خداوند بهترین وسیله سامان بخشی را به سوی او خواهد فرستاد.
هشتم: فاطمه (علیهاالسلام) و دین مداری
قالت فاطمه (علیهاالسلام) : «فاتقوا اللّه حقّ تقاته، فیما امرکم و انتهوا عمّا نهاکم عنه.»[۸] آن چنان که شایسته خداست، نسبت به او تقوا داشته باشید، اوامرش را پاس بدارید و از آنچه نهی فرموده، خودداری کنید.
نهم: فاطمه (علیهاالسلام) و ایثارگری
قالت فاطمه (علیهاالسلام) : «یابُنیّ الجار ثمّ الدّار.»[۹] فرزندم! در آغاز، همسایه و سپس اهل خانه.
دهم: فاطمه (علیهاالسلام) و مسأله رهبری
قالت فاطمه (علیهاالسلام) : «اشهد اللّه تعالی لقد سمعته یقول: علیّ خیر من اخلفه فیکم و هوالامام والخلیفه بعدی و سبطی و تسعه من صلب الحسین ائمه ابرار، لئن اتبعتموهم وجدتموهم هادین مهدیّین و لئن خالفتموهم لیکون الاختلاف فیکم الی یوم القیامه.»[۱۰]
خدا را گواه می گیرم از پدرم شنیدم که می فرمود: علی (علیه السلام) بهترین کسی است که در جمع میان شما می گذارم. او امام و خلیفه پس از من است، او و دو نوه ام و نُه تن از تبار حسین (علیه السلام) امامان ابرار هستند؛ که اگر از آنان پیروی کنید، آنان را هدایت کننده و راه یافته خواهید دید و اگر با آنان مخالفت کنید، تا روز قیامت در میان شما اختلاف خواهد بود.
پی نوشت ها
[۱] . نهج الحیاه، ص ۹۹.
[۲] . عوالم العلوم، ج ۱۱، ص ۷۴.
[۳] . نهج الحیاه، ص ۴۸.
[۴] . همان، ص ۲۷۱.
[۵] . بحارالانوار، ج ۷، ص ۱۱۰ و عوالم، ج ۱۱، ص ۶۳۴.
[۶] . عوالم العلوم، ج ۱۱، ص ۴۹۴.
[۷] . همان، ص ۶۲۳.
[۸] . همان.
[۹] . همان، ص ۳۲۶.
[۱۰] . همان، ص ۵۹۴.
منبع: نشریه فرهنگ کوثر-تابستان ۱۳۸۱، شماره ۵۴؛ نویسنده: محمود مهدی پور
