روزه ماه رجب از روزه هایی است که در اسلام بر آن تاکید شده است. ماه رجب از احترام خاصی در نزد خداوند متعال برخودار است و به همین علت جنگ در آن حرام شده و روزه و اعمال نیک در آن ثواب بسیاری دارد.
از معصومین (علیهم السلام) روایت متعددی درباره بزرگی ماه رجب و ثواب هایی که بر روزه و اعمال نیک در این ماه مترتب می گردد نقل شده است.
اول ماه رجب روز سوار شدن حضرت نوح در کشتی
از امام صادق (علیه السلام) نقل شده که فرمود: حضرت نوح (علیه السلام) روز اول ماه رجب سوار کشتى شد، و به همراهان خود فرمان داد آن روز را روزه بگیرند، و فرمود هر کس این روز را روزه بگیرد، آتش دوزخ به فاصله یک سال راه از او دور مى شود و هر کس هفت روز روزه بگیرد هفت در دوزخ به روى او بسته مى گردد و هر کس هشت روز روزه بگیرد درهاى هشتگانه بهشت به روى او گشوده مى شود، و هر کس پانزده روز روزه بگیرد حاجتش روا مى گردد، و هر کس بر این بیفزاید خداوند بر پاداش او خواهد افزود.
رجب اسم نهری در بهشت
از حضرت ابو الحسن موسى بن جعفر (علیهما السلام) نقل شده که فرمود : رجب نام نهرى است در بهشت که از شیر سفید تر و از عسل شیرین تر است، هر کس یک روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند از آن نهر به او مى نوشاند.
از موسی بن جعفر نیز به همین سند نقل شده است که آن حضرت فرمود: رجب ماه بزرگى است که خداوند حسنات را در آن چند برابر مى کند و گناهان را مى زداید. هر کس یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد، آتش دوزخ به فاصله صد سال راه از او دور مى شود، و هر کس سه روز روزه بگیرد بهشت براى او واجب خواهد شد.
ماه رجب ماه خدا
ابو سعید خدرى مى گوید: پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود: آگاه باشید که ماه رجب ماه ساکت خداست، و آن ماه بزرگى است، و از آن روى «اصم» نامیده شده است که هیچ یک از ماه ها نزد خداوند در حرمت و فضیلت به آن نمى رسد، و مردم جاهلیت نیز آن را در دوران خود بزرگ مى شمردند، و هنگامى که اسلام آمد، تنها بر عظمت و فضیلت آن افزود. آگاه باشید که رجب ماه خدا، و شعبان ماه من، و رمضان ماه امت من است.
ثواب یک روز روزه ماه رجب
بدانید که هر کس یک روز از ماه رجب را از روى ایمان و براى خشنودى خدا روزه بگیرد، در خور بزرگ ترین خشنودى خدا خواهد شد، و روزه او در آن روز خشم خدا را خاموش خواهد کرد، و درى از درهاى دوزخ را به روى او خواهد بست، و اگر زمین را پر از طلا کنند و به او بدهند بالاتر از روزه آن روز نیست، و جز با این حسنات با هیچ چیزى از دنیا پاداش او کامل نمى شود، به شرط آنکه روزه را فقط براى خدا انجام داده باشد، و چون شام کند ده دعاى مستجاب خواهد داشت. اگر چیزى از دنیا را بخواهد، خداوند یا آن را به او عطا مى کند و یا بهتر از آن را که بالاترین خواسته اولیا و دوستان و برگزیدگان خداست براى او ذخیره مى سازد.
ثواب دو و سه روز روزه ماه رجب
و هر کس دو روز از ماه رجب را روزه بگیرد، هیچ کس از اهل آسمان و زمین نمى تواند کرامتى را که او نزد خدا دارد وصف کند و براى او پاداشى نوشته مى شود مانند پاداش ده نفر از راستگویانى که در دوران عمر خود- هر چند طولانى باشد- یک دروغ هم نگفته اند و در قیامت مانند آن ده نفر شفاعت مى کند، و در زمره آنان محشور مى شود، تا آنکه وارد بهشت مى گردد و از رفقاى آنان به شمار مى آید.
و هر کس سه روز از ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند میان او و آتش دوزخ، خندق یا دیوارى قرار مى دهد که طول آن به اندازه فاصله هفتاد سال راه است، و هنگام افطار خداوند به او مى گوید: حق تو بر من واجب شد، و محبت و دوستى من بر تو لازم گشت. اى فرشتگان من، من شما را گواه مى گیرم که گناهان قدیم و جدیدش را بخشیدم.
ثواب چهار، پنج و شش روز روزه ماه رجب
و هر کس چهار روز از ماه رجب را روزه بگیرد، از تمام بلاها از قبیل دیوانگى و خوره و پیسى و فتنه دجال در امان خواهد بود، و از عذاب قبر ایمن مى گردد، و براى او پاداشى مانند پاداش خردمندان توبه کار بازگشت کننده نوشته مى شود، و نامه عملش را در زمره نخستین عبادتکنندگان به دست راستش مى دهند.
و هر کس پنج روز از ماه رجب را روزه بگیرد، بر عهده خداست که روز قیامت او را خشنود سازد و روز رستاخیز در حالى مبعوث مى شود که چهره اش مانند ماه شب چهارده مى درخشد، و به شمار توده هاى شن براى او حسنه نوشته مى شود، و بى حساب او را به بهشت در مى آورند و به او مىگویند: هر چه مىخواهى از خدا درخواست کن.
و هر کس شش روز از ماه رجب را روزه بگیرد، از قبر خود بر مى خیزد در حالى که نور چهره اش درخشان تر از نور خورشید است و علاوه بر این نورى به او عطا مى شود که از روشنى آن اهل محشر بهره مى برند و روز قیامت در زمره کسانى که از عذاب ایمن اند محشور مى گردد، تا آنکه بى حساب از صراط مى گذرد، و از نارضایتى پدر و مادر و قطع رحم مصون مى ماند.
ثواب روزه هفت ، هشت و نه روز ماه رجب
و هر کس هفت روز از ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند در برابر روزه هر روز، درى از درهاى هفت گانه دوزخ را به روى او مى بندد و بدنش را بر آتش دوزخ حرام مى گرداند.
و هر کس هشت روز از ماه رجب را روزه بگیرد، خداوند در برابر روزه هر روز، درى از درهاى هشت گانه بهشت را به روى او مى گشاید و به او مى گوید: از هر درى از درهاى آن مى خواهى وارد شو. و هر کس نه روز از رجب را روزه بگیرد، از قبر خود در حالى بیرون مى آید که زبانش به ذکر «لا اله الّا اللَّه» گویاست و هیچ چیز مانع ورود او به بهشت نیست و با چهره اى نورانى از قبر خود بیرون مى آید، و چنان نور چهره اش اهل محشر را فرا مى گیرد که مى گویند: این پیامبرى برگزیده است. و کمترین پاداشى که به او داده مى شود این است که بى حساب وارد بهشت مى شود.
ثواب ده روز روزه ماه رجب
و هر کس ده روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند دو بال سبز آراسته به مروارید و یاقوت به او عطا مى کند که با آن دو بال مانند برق جهنده بر صراط مى گذرد و وراد بهشت مى شود، و خداوند گناهان او را به حسنات تبدیل مى کند، و نامش در زمره مقربانى که براى خدا به عدالت بر مى خیزند ثبت مى گردد، و چنان است که گویى صد سال با شکیبایى و استقامت و براى خشنودى خدا، خدا را عبادت کرده است.
ثواب یازده و دوازده روز روزه ماه رجب
و هر کس یازده روز از رجب را روزه بگیرد، روز قیامت هیچ بنده اى بیشتر از او از خدا پاداش نخواهد گرفت، مگر کسى که مانند او روزه بگیرد یا بر روزه هاى خود بیفزاید.
و هر کس دوازده روز از رجب را روزه بگیرد، روز قیامت دو حله سبز رنگ از دیباى نازک و ضخیم به او مى پوشانند و او را بدان مى آرایند. آن حله ها به گونه اى است که اگر یکى از آن ها را در دنیا بیاویزند میان مشرق و مغرب را روشن مى کند، و دنیا از مشک خوشبو تر مى شود.
ثواب سیزده و چهارده روز روزه ماه رجب
و هر کس سیزده روز از رجب را روزه بگیرد، روز قیامت در سایه عرش خدا میزى از یاقوت سبز براى او مى نهند که پایه هایش از مروارید است و وسعت آن هفتاد برابر دنیاست، و بر روى آن سینى هایى از مروارید و یاقوت قرار دارد که در هر سینى هفتاد هزار نوع غذاست که هرگز در رنگ و بوى شبیه هم نیستند، و او در حالى از آن غذاها مى خورد که دیگران در رنج و اندوهى بزرگ قرار دارند.
و هر کس چهارده روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند در پاداش او به قدرى از کاخ هاى بهشتى به او عطا مى کند که هیچ چشمى ندیده و هیچ گوشى نشنیده و بر فکر کسى خطور نکرده است، و آن کاخ ها همه از مروارید و یاقوت ساخته شده اند.
ثواب پانزده تا نوزده روز روزه ماه رجب
و هر کس پانزده روز از رجب را روزه بگیرد، جایگاهش در روز قیامت جایگاه کسانى خواهد بود که از عذاب خدا در امانند، و هیچ فرشته یا پیامبرى بر او نمى گذرد مگر آنکه به او مى گوید: خوشا به حال تو که از عذاب خدا ایمنى و در پیشگاه الهى قرب و منزلت یافته اى و مورد غبطه دیگران قرار گرفته اى و در نهایت شادمانى ساکن بهشت خواهى شد.
و هر کس شانزده روز از رجب را روزه بگیرد، در زمره نخستین کسانى خواهد بود که بر مرکب هایى از نور سوار مى شوند و در فضاى وسیع بهشت به سوى سراى رحمت رهسپار مى گردند.
و هر کس هفده روز از رجب را روزه بگیرد، روز قیامت هفتاد هزار چراغ براى او در صراط مى نهند تا به نور آن چراغ ها از صراط عبور کند و وارد بهشت شود و فرشتگان با خوشامدگویى و سلام او را بدرقه مى کنند.
و هر کس هیجده روز از رجب را روزه بگیرد، در بهشت جاودان روى تخت هایى از مروارید و یاقوت در قبه ابراهیم (علیه السلام) قرین آن حضرت خواهد بود.
و هر کس نوزده روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند کاخى از مروارید رخشان در بهشت جاودان در کنار قصر آدم و ابراهیم (علیهما السلام) براى او بنا خواهد کرد، و او بر آن دو پیامبر سلام مى کند و آنان نیز به احترام او و اداى حق وى، بر او سلام مى کنند و براى او در برابر هر روزى که در این ماه روزه بگیرد پاداش هزار سال روزه نوشته مى شود.
ثواب بیست تا بیست و چهار روز روزه ماه رجب
و هر کس بیست روز از رجب را روزه بگیرد، گویى بیست هزار سال خدا را عبادت کرده است. و هر کس بیست و یک روز از رجب را روزه بگیرد، روز قیامت شفاعتش در باره گروهى بسیار از خطاکاران و گناهکاران که شمارشان به تعداد افراد قبیله ربیعه و مضر است پذیرفته مى شود.
و هر کس بیست و دو روز از رجب را روزه بگیرد، منادى از آسمان ندا مى کند: اى دوست خدا، مژده باد تو را به کرامتى عظیم از جانب خدا، و همنشینى با پیامبران و راستى پیشگان و شهیدان و شایستگان که خدا بر آنان نعمت ارزانى داشته و نیکو رفیقانى هستند.
و هر کس بیست و سه روز از رجب را روزه بگیرد، از آسمان به او ندا مى رسد: خوشا به حال تو اى بنده خدا که رنجى اندک بردى و از نعمتهاى فراوان برخوردار شدى. خوشا به حال تو آن گاه که پرده از جلوى چشم تو برداشته شود و به ثواب بزرگ پروردگارت برسى و در سراى سلامت در جوار خلیل خدا ساکن شوى.
و هر کس بیست و چهار روز از رجب را روزه بگیرد، فرشته مرگ به صورت جوانى که حله اى از دیباى سبز پوشیده و سوار بر اسبى از اسب هاى بهشت است بر او نازل مى شود، در حالى که در دستش پارچه حریرى است سبز رنگ که با مشک ناب معطر شده، و در دست دیگرش قدحى است زرین که از شراب بهشتى لبریز گردیده است، پس او را هنگام جان دادن سیراب مى کند و سختی هاى مرگ بر او آسان مى گردد، سپس روحش را در آن پارچه حریر مى گذارد، و چنان بوى خوشى از آن بر مى خیزد که ساکنان آسمان هاى هفت گانه از آن بهره مى برند، آن گاه در قبر خود سیراب مى آرامد، و روز قیامت نیز سیراب زنده مى شود تا در کنار کوثر بر پیامبر (صلى الله علیه و آله) وارد گردد.
ثواب بیست و پنج تا بیست و هشت روز روزه ماه رجب
و هر کس بیست و پنج روز از رجب را روزه بگیرد، هنگامى که از قبر خارج مى شود هفتاد هزار فرشته که به دست هر یک پرچمى از مروارید و یاقوت است، با زیورها و لباس هایى بهشتى او را استقبال مى کنند و مى گویند: اى دوست خدا، به سوى پروردگارت بشتاب.
از این رو وى از نخستین کسانى است که با مقربان درگاه الهى که خدا از آنان خشنود است و آنان نیز از خدا خشنودند، وارد بهشت هاى جاوید مى شود، این است آن کامیابى بزرگ.
و هر کس بیست و شش روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند براى او در سایه عرش یک صد قصر از مروارید و یاقوت بنا مى کند که بالاى هر قصرى خیمه اى سرخ از حریر بهشتى قرار دارد، و او در کمال رفاه و نعمت در آن خیمه ها ساکن مى شود، در حالى که مردم هنوز گرفتار حساب خویش هستند.
و هر کس بیست و هفت روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند قبر او را به گستردگى چهار صد سال راه وسعت مى بخشد، و همه این مسافت را از مشک و عنبر پر مى کند.
و هر کس بیست و هشت روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند میان او و آتش دوزخ نه خندق را حایل مى کند که فاصله هر خندقى تا خندق دیگر، مانند فاصله میان آسمان و زمین است که پانصد سال راه است.
ثواب بیست و نه و سی روز روزه ماه رجب
و هر کس بیست و نه روز از رجب را روزه بگیرد، خداوند او را هر چند باج گیر باشد مى آمرزد. و اگر زنى هفتاد بار زنا کرده باشد و با این روزه ها خشنودى خدا و رهایى از دوزخ را بطلبد، قطعا خدا او را خواهد بخشید.
و هر کس سى روز ماه رجب را روزه بگیرد، منادیى از آسمان ندا مى کند: اى بنده خدا، گناهان گذشته تو آمرزیده شد، اینک عمل خود را از سر گیر و مراقب آینده ات باش. و خداوند باغ هایى در بهشت به او عطا مى کند که در هر باغى چهل هزار شهر از طلاست، و در هر شهرى چهل هزار کاخ است که هر کاخى چهل هزار هزار اتاق وجود دارد و در هر اتاقى چهل هزار هزار سفره از طلاست که بر هر سفره اى چهل هزار هزار کاسه نهاده شده است.
و در هر کاسه اى چهل هزار هزار نوع خوردنى و نوشیدنى قرار دارد که هر کدام داراى رنگى مخصوص است، و در هر اتاقى چهل هزار هزار تخت زرین است که طول هر تختى دو هزار ذراع در دو هزار ذراع است، و بر هر تختى دخترى است از حوریان بهشتى که داراى سیصد هزار گیسو از نور است و هر رشته اى از آن گیسوان را هزار هزار کنیز بر گرفته و با مشک و عنبر خوشبو مى کنند تا هنگامى که روزه دار ماه رجب به وصال آن حوریان برسد. این ها براى کسى که تمام ماه رجب را روزه بگیرد.
جایگزینی صدقه به جای روزه ماه رجب برای معذورین
در این میان کسى گفت: اى پیامبر خدا، اگر کسى به دلیل ضعف یا بیمارى نتوانست ماه رجب را روزه بگیرد، یا زنى بود که پاک نبود، چه کند که به این ثواب ها که بیان کردید برسد؟ فرمود: هر روز گرده نانى به بینوایان صدقه دهد. سوگند به آن کسى که جانم به دست اوست، اگر کسى هر روز این صدقه را بدهد، به تمام آنچه گفتم و به بیشتر از آن خواهد رسید، و اگر همه خلق آسمان ها و زمین گرد آیند تا اندازه اجر او را معین کنند، به ده یک آن فضایل و درجاتى که در بهشت به آن ها مى رسد، نخواهند رسید.
جایگزینی تسبیح به جای صدقه
گفته شد: اى رسول خدا، اگر کسى نتوانست این صدقه را بدهد چه کند که به این ثواب ها که بیان کردید برسد؟ فرمود: در هر روز از ماه رجب تا روز سى ام صد بار این تسبیح را بگوید: «سبحان الإله الجلیل، سبحان من لا ینبغى التّسبیح الّا له، سبحان الأعزّ الأکرم، سبحان من لبس العزّ و هو له اهل».
منبع:ابن بابویه، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال(ترجمه انصارى)، ص ۱۰۷ – ۱۱۷، قم، نسیم کوثر ، چاپ: ۱، ۱۳۸۲ ش.
