اشاره:
بسیار واضح است که اگر کسى با تو صحبت کند و بدانى او از صحبتش غافل بوده فقط یک سرى کلماتى را از بر کرده (یا از رو مىخواند) ولى توجهش به جاى دیگر است، چنین فردى سزاوار این است که تو هم از خطاب با او روى برگردانى. کسی که در درگاه خداوند می خواهد خدا را بخواند و از او کمک طلب کند، باید خود را در حضور خداوند حس نموده و با توجه کامل با خدا سخن بگوید. این مقاله به ذکر چند حدیث در این موضوع پرداخته است.
صادق آل محمد(علیهم الصلاه و السّلام) فرمود:
«من اراد ان ینظر منزلته عند اللَّه فلینظر منزله اللَّه عنده، فانّ اللَّه ینزّل العبد مثل ما ینزّل العبد اللَّه من نفسه» یعنى: «کسى که مى خواهد ببیند رتبه اش نزد خدا چگونه است، ببیند رتبه خدا نزد او چطور مىباشد، چون خداوند سبحان، بنده را در همان مقامى جاى مى دهد که بنده، آن مقام را به خدا مى دهد».
و امیر المؤمنین(علیه افضل صلوات المصلین) فرمود: «لا یقبل اللَّه دعاء قلب لاه» یعنى: «خداوند متعال دعاى قلب غافل را قبول نمى کند».
«سیف بن عمیره» از حضرت صادق(علیه‌السلام) روایت کرده است که فرمود: «اذا دعوت اللَّه فاقبل بقلبک» یعنى: «هر گاه خدا را مى خوانى، با قلبت به او روى کن».
در آنچه خداوند سبحان بر حضرت عیسى(علیه‌السلام) وحى فرستاد، آمده است: «لا تدعنى الّا متضرّعا الىّ و همّک همّا واحدا فانّک متى تدعنى کذلک اجبک». یعنى: «دعا نکن مگر با حالت تضرع و تمام همّتت را صرف این امر بنما که هر گاه این گونه مرا خواندى، تو را اجابت خواهم نمود».
و از معصومین(علیهم السّلام) روایت شده است که: «صلاه رکعتین بتدبّر خیر من قیام لیله و القلب ساه» یعنى: «دو رکعت نماز با تفکر و تدبر، بهتر است از نماز در طول شب در حالى که دل به غیر حق مشغول باشد».
و نیز نقل شده «لیس لک من صلاتک الّا ما احضرت فیه قلبک» یعنى: «از نماز فقط آن مقدار که حضور قلب داشتى، بهره ات خواهد بود».
از سنن حضرت ادریس(علیه‌السلام) نقل شده است که: «اذا دخلتم فی الصّلاه فاصرفوا الیها خواطرکم و افکارکم، و ادعوا اللَّه دعاء طاهرا متفرّجا، و اسألوه مصالحکم و منافعکم بخضوع و خشوع و طاعه و استکانه» یعنى: «وقتى وارد نماز شدید، خاطرات و افکارتان را از چیزهاى دیگر، به نماز برگردانید، خدا را با طهارت و شادابى بخوانید و از او اصلاح و منفعت خود را خاضعانه، خاشعانه و مطیعانه و در حالت فروتنى بخواهید».
همچنین «اذا دخلتم فی الصّیام فطهّروا انفسکم من کلّ دنس و نجس و صوموا للَّه بقلوب خالصه صافیه منزّهه عن الافکار السّیّئه و الهواجس المنکره، فانّ اللَّه یستنجس القلوب اللّطخه و النّیّات المدخوله» یعنى: «هر گاه روزه مى گیرید، جان خود را از هر پلیدى و نجاستى پاک سازید و براى خدا با قلبهایى خالص و صاف، روزه بگیرید، حتى خود را از فکر گناهان نیز پاک گردانید، چون خداوند متعال، قلبهاى آلوده و نیتهاى ناخالص را نجس مى داند».[۱]
پی نوشت:
[۱]. برگرفته از: ابن فهد حلى، احمد بن محمد، آیین بندگى و نیایش (ترجمه عده الداعی)، ص ۲۹۷-۲۹۸، بنیاد معارف اسلامی – ایران ؛ قم، چاپ: اول، ۱۳۷۵ش.
