تعلیم و تربیت فرزندان، یکی از اصلی‌ترین وظایف والدین است، اما متأسفانه در جامعه ما با توجه به این که نهادهایی همچون آموزش و پرورش و رسانه‌های جمعی قابل اعتماد تلقی می‌شوند، برخی از پدران و مادران این مسئولیت سنگین خود را فراموش کرده اند. به عبارت دیگر، نه فرصتی برای تربیت فرزندان وجود دارد، نه علم آن؛ و نه اهمیتی که والدین را وادارد تا بیشتر از غذای شب و لباس فرزندانشان، به فکر تربیت فکری و معنوی فرزندانشان باشند.
کودکان در کنار دوستان، در کوچه ها، در مقابل تلویزیون‌ها و مونیتورها بدون داشتن معلمی معنوی به بلوغ می‌رسند و والدین در تعجب اند که چرا رفتار کودکانشان این قدر متفاوت با آنهاست؛ آنان هنوز مشکل را درنیافته‌اند. این مشکل به دلیل فراموشی اصلی‌ترین وظیفه پدری یا مادری – یعنی تربیت معنوی فرزندان – است. تقویت و تکامل شخصیت فرزندان و کنترل و تنزیه آنها از هر گونه عیب و نقص ممکن، سنگین‌ترین مسئولیتی است که بر دوش والدین است.
ما به می‌دانیم که تمامی انسان‌ها با سرشت و فطرتی پاک متولد می‌شوند، که زندگی اسلامی بر آن استوار است. بعدها به واسطه والدین است که کسی مسیحی، یهودی یا زرتشتی می‌شود. تعلیم و تربیت اسلامی به مسئولیت سنگین پدر تأکید کرده است و عمیقاً این موضوع را مورد توجه قرار داده، به نحوی که طبق نظر آیین اسلامی اگر پدر خانواده در پرورش فرزندان مراقبت کمتری داشته و سهل‌انگاری کند، گناه کار خواهد بود.
از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است: «این گناه کافی است که گناهکار افراد مورد علاقه اش را از دست بدهد». بر اساس روایتی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: خداوند از هر چوپانی، راجع به گله اش سؤال خواهد کرد که آیا از آنها به خوبی مراقبت کرده است یا این که آنها را به حال خود رها کرده است. خداوند از پدرها هم در ارتباط با اهل خانواده اش سؤال خواهد کرد.
پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: فرزندانتان را گرامی بدارید و برای تعالی ایشان در تربیتشان، جد و جهد کنید. این‌ها نمونه‌هایی هستند که نشان می‌دهند شریعت و قانون الهی، به تعلیم و تربیت کودکان اهمیت بیشتری می‌دهد.
قانون اسلام به پدرها حکم می‌کند که به معنویات فرزندانشان اهمیت بیشتری بدهند و در تهیه لوازم زندگی آنها بکوشند، تا فرزندانشان رشد متعادلی داشته باشند. پدر باید فرزندانش را با کتاب خدا و روش زندگی پیامبر بزرگوار تعلیم دهد، تا این که باغ فطرت آنها گل دهد و به بار بنشیند و سایه بگستراند. والدین با غفلت از کودکانشان بهانه می‌آورند که جامعه باعث بـَد بار آمدن آنها شده است.
ما در قرآن مجید، امثال و حکم، تعلیمات و بالاخره چراغی داریم که روشنایی می‌دهد. خداوند بزرگ در کتاب آسمانی خود فرموده است: «ای مؤمنان! خود و خانواده‌تان را از آتشی حفظ کنید که هیزم‌های آن مردم و سنگ‌ها هستند».(سوره ۶۶، آیه ۷) یعنی به آنها یاد دهید چه چیز می‌تواند آنها را از این آتش در امان نگه دارد.
شیخ ابوحامد غزالی این آیه را چنین تفسیر کرده است: «قطع نظر از این که چگونه مراقبت پدر، فرزندانش را از آتش این دنیا حفظ می‌کند، مراقبت او در خصوص رهایی از آتش دنیای آخرت باید در اولویت قرار گیرد. این مراقبت باید در تربیت و تعلیم فرزندان به بهترین روش صورت پذیرد و هم چنین در دور نگه داشتن آنها از دوستان بد بیشتر باشد».
کودکان مسلمانی که در کشورهای غیراسلامی زندگی می‌کنند، نیاز بیشتری به محیط آموزشی فرهنگی دارند، محیطی که مبانی فهم، درک و تعلیم مذهب را بیشتر از کشورهای مسلمان برای کودکان فراهم آورد و شدیداً پایبند آن باشد.
محیط سالم، محیطی است که زندگی روزمره کودک را با تعلیمات درستی از اسلام در بر می‌گیرد؛ این محیط ایده آل، متفاوت از محیط فعلی است که جامعه این کشورها به وجود آورده است، جامعه‌ای که نه تنها اساساً به کودک کمکی نمی‌کند، بلکه کودک به خاطر چیزهایی که در مدارس و همچنین از طریق وسایل ارتباط جمعی ناسالم یاد می‌گیرد، اثرات منفی و مخربی دریافت می‌دارد.
در خصوص این موضوع آنچه تعجب آور است، غفلت تعدادی از خانواده‌های مسلمان از فرزندانشان است، آنها فرزندان خود را به جریان‌های آلوده کفر می‌سپارند تا آنها را به گونه‌ای که خوشایندشان است تربیت کنند و وقتی کودکان بزرگ شدند، ارتباط برقرار کردن با آنها، نصیحت کردن آنها و هدایت آنها به سوی اخلاقیات دینشان، فوق العاده مشکل می‌شود و آنچه تعجب آور است این است که والدین با نادیده گرفتن، غفلت و بی توجهی نسبت به رفتار فرزندانشان در زمان کودکی بهانه می‌آورند، که جامعه باعث «شر» بار آمدن فرزندانشان شده است.
بنابراین خانواده در کنترل عواملی که بر رفتار کودکان تأثیر منفی می‌گذارد، مسئولیت بسیار سنگینی دارد.
خانواده هم چنین وظیفه دارد که کودک را به سویی راهنمایی کند که درک و فهم او را از مذهبش تضمین کند. به همین نحو باید با مشکلات زیادی که معلول این عوامل هستند، دست و پنجه نرم کند. مهم‌ترین راه پیشگیری از رفتار بد و ناشایست، این است که در ضمن برآوردن نیازهای عاطفی عقلانی و جسمانی او، از کودک در خانه مراقبت کنیم. ارضای این نیازها به کودک کمک می‌کند با دیگران رفتار خوبی داشته باشد و او را از برخی وسایل ارتباط جمعی دور نگاه می‌دارد و از تأثیرات منفی آن حفظ خواهد کرد.
منبع: تبیان
