پیامبران الهی در طول تاریخ از سوی خداوند برای هدایت بشر و تامین سعادت دنیوی و اخروی فرستاده شده اند اما متاسفانه اکثر مردم از آنان تبعیت و پیروی نمی کردند.
خداوند برای هدایت بشر پیامبران زیادی فرستاده است. قرآن کریم می فرماید: «وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِّن قَبْلِکَ مِنْهُلإ مَّن قَصَصْنَا عَلَیْکَ وَ مِنْهُم مَّن لَّمْ نَقْصُصْ عَلَیْک؛ و به تحقیق فرستادیم رسولان را قبل از تو، از بعضی از آن ها برای تو حکایت کردیم و از برخی حکایت نکردیم.» [۱]
اکثر مورخین و همه مفسرین معتقدند که اسامی همه پیامبران موجود نیست و به تصریح آیه فوق اسامی برخی از آنان ذکر نشده است. ولی در آیاتی به طور ضمنی کثرت و فزونی آنان را یادآور می شود چنان که می فرماید:
«وَ لَقَدْ بَعَثْنا فی کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولاً أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ اجْتَنِبُوا الطَّاغُوت؛ ما در هر امتى رسولى برانگیختیم که: «خداى یکتا را بپرستید؛ و از طاغوت اجتناب کنید! »[۲] یا «وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هاد؛ و برای هر قوم رهنمایی است».[۳]
مفاد صریح این آیات این است که در میان همه اقوام و امت ها و اجتماعات بشری، از روز نخست تا زمان پیامبر خاتم (صلی الله علیه و آله و سلم) پیوسته از جانب خداوند پیامبرانی برگزیده شده اند و با توجه به تعدد و کثرت اقوام و اجتماعات بشری چه در یک عصر و زمان چه در دوره های مختلف تاریخ، نتیجه می گیریم که از جانب خداوند پیامبران زیادی مبعوث گردیده اند.
تعداد پیامبران الهی
شماره دقیق پیامبران الهی از نظر قرآن تعیین نگردیده است لکن در روایات شماره و عدد پیامبران الهی به یکصد و بیست و چهار هزار بالغ می شود.
شیخ صدوق یکی از علمای طراز اول شیعه در کتاب عقاید خود که چکیده و عصاره روایات است می گوید: عقیده ما بر این است که ۱۲۴۰۰۰ پیامبر از جانب خدا مبعوث گردیده و هر پیامبری برای خود وصی و جانشینی داشت که هدایت امتش را پس از خود به او واگذار می کرد و معتقدیم که همه آنان با برنامه حق و استوار از جانب خدا برانگیخته شده اند.
گفتار آنان، گفتار خدا و فرمان آنان، فرمان خدا می باشد و مخالفت با آنان مخالفت با خدا است. سخنان آنان همگی از جانب خدا و وحی او بوده است و در این میان پنج پیامبر درخشندگی خاصی دارند و آسیاب نبوت بر محور آنان می چرخد و همگی صاحبان شریعت بوده و شریعت هر یک از آن ها با شریعت بعدی نسخ گردیده.
و این پنج نفر عبارتند از حضرت نوح (علیه السلام)، حضرت ابراهیم (علیه السلام)، حضرت موسی (علیه السلام)، حضرت عیسی (علیه السلام) و حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم). آنان پیامبران اولوالعزم اند و حضرت محمد، سرور و برترین آن ها است، با آیین حق آمده و گذشتگان را تصدیق کرده است.[۴] اما در قرآن کریم فقط از ۲۶ پیامبر نام برده شده است.
ایمان به پیامبران الهی از شرایط ایمان به اسلام
مسلمانان از نظر اعتقادی مکلف اند که به تمام پیامبران الهی اعتقاد داشته و نسبت به هیچ کدام از آنان حق جسارت و کوتاهی نداشته باشند و انکار هر یک از آن ها باعث کفر و خروج از دین مبین اسلام می شود. قرآن کریم حقیقت ایمان به همه پیامبران الهی را این گونه بیان می فرماید:
«آمَنَ الرَّسُولُ بِما أُنْزِلَ إِلَیْهِ مِنْ رَبِّهِ وَ الْمُؤْمِنُونَ کُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَ مَلائِکَتِهِ وَ کُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْ رُسُلِهِ؛ پیامبر، به آنچه از سوی پروردگارش بر او نازل شده ایمان آورده و همه مؤمنان [نیز] به خدا و فرشتگان او کتاب ها و فرستادگانش ایمان آورده و [میگویند] ما در میان هیچ یک از پیامبران او فرق نمی گذاریم [و به همه ایمان داریم».[۵]
در این که خداوند متعال دو کتاب آسمانی تورات و انجیل را بر حضرت موسی و عیسی (علیهماالسلام) نازل کرده است، تردیدی وجود ندارد. آیاتی متعددی در قرآن کریم بر این مطلب دلالت صریح دارد. مثلا در آغاز سوره آل عمران می فرماید:
«نَزَّلَ عَلَیْکَ الْکِتَابَ بِالْحَقّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَینَ یَدَیْهِ وَ أَنزَلَ التَّوْرَئهَ وَ الْانجِیلَ* مِن قَبْلُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَ أَنزَلَ الْفُرْقَانَ» [۶]؛ این کتاب را که تصدیقکننده کتاب هاى پیش از آن است به حق بر تو نازل کرد، و قبل از آن تورات را و انجیل را براى هدایت مردم فرستاد و فرقان را نازل کرد».
بنابراین تورات و انجیل مانند قرآن کریم از طرف خداوند نازل شده است. و ایمان به نبوت این دو پیامبر و کتاب های آسمانی آنان که عبارت از تورات و انجیل باشند و ایمان به تمام پیامبران پیشین از شرایط ایمان در دین مبین اسلام است و معنای آن این نیست که ما می توانیم به جای اسلام و نبوت پیامبر آخر الزمان به دین و کتاب آنان ایمان بیاوریم بلکه معنای آن این است که در ضمن پذیرش و ایمان به دین اسلام، باید ایمان به همه پیامبران الهی داشته باشیم.
از جمله حضرت موسی و حضرت عیسی مسیح (علیهم السلام) از پیامبران الهی بوده اند وکتاب های آسمانی انجیل و تورات داشته اند و انکار این مطلب منجر به کفر است و مساوی با انکار اسلام است. خداوند در قرآن کریم می فرماید:
«قُولُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْنا وَ ما أُنْزِلَ إِلى إِبْراهیمَ وَ إِسْماعیلَ وَ إِسْحاقَ وَ یَعْقُوبَ وَ الْأَسْباطِ وَ ما أُوتِیَ مُوسى وَ عیسى وَ ما أُوتِیَ النَّبِیُّونَ مِنْ رَبِّهِمْ لا نُفَرِّقُ بَیْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ» [۷]؛ بگویید: ما به خدا و آیاتى که بر ما نازل شده و نیز آن چه بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و سبط ها نازل آمده و نیز آنچه به موسى و عیسى فرستاده شده و آنچه بر پیامبران دیگر از جانب پروردگارشان آمده است، ایمان آورده ایم. میان هیچ یک از پیامبران الهی فرقى نمى نهیم و همه در برابر خدا تسلیم هستیم.
عدم اعتبارکتاب های موجود تورات و انجیل
این که از نظر دین اسلام و قرآن کریم ایمان به پیامبران گذشته و کتاب های آنان لازم است و از شروط مسلمانی به شمار می آید معنایش این نیست که از نظر دین اسلام دین مسیحیت و یهودیت رایج و کتاب های موجود آنان رسمیت دارد و یک مسلمان می تواند از این ادیان و کتاب ها پیروی کند بلکه مراد از آن این است که به طور کلی باید یک مسلمان معتقد باشد که آنان پیامبران الهی بوده و کتاب های شان از سوی خداوند نازل شده است.
اما تورات و انجیل موجود که در دست یهودیان و مسیحیان است، همان تورات و انجیل اصلی نیست بلکه دست نوشته هایی است که بعد از گم شدن انجیل و تورات آسمانی به دست برخی یهودیان و مسیحیان نوشته شده است؛ بنابراین ایمان به این کتاب ها شرط ایمان به اسلام نیست بلکه این کتاب ها مایه گمراهی و انحراف ایمان اورندگان به آن هاست.
در حالی که تورات و انجیل اصلی چنانکه در آیه فوق آمده مایه هدایت مردم است. و نیز بنابر قول خدا که می فرماید :«إِنَّا أَنْزَلْنَا التَّوْراهَ فِیها هُدىً وَ نُورٌ... ؛ ما تورات را نازل کردیم در حالى که در آن، هدایت و نور بود » [۸] بنبراین تورات آسمانی و واقعی نور و هدایت است نه این توراتی که فعلا در دست یهودیان قرار دارد.
همچنین درباره انجیل می فرماید: «وَ آتَیْناهُ الْإِنْجیلَ فیهِ هُدىً وَ نُورٌ وَ مُصَدِّقاً لِما بَیْنَ یَدَیْهِ مِنَ التَّوْراهِ وَ هُدىً وَ مَوْعِظَهً لِلْمُتَّقین؛ و انجیل را به او دادیم که در آن، هدایت و نور بود؛ و (این کتاب آسمانى نیز) تورات را، که قبل از آن بود، تصدیق مى کرد؛ و هدایت و موعظه اى براى پرهیزگاران بود»[۹] در حالی که انجیل موجود در دست مسیحیان دارای آموزه های شرک آلود و نه تنها هدایت و نور نیست بلکه باعث گمراهی انسان می شود.
البته در همین انجیل و تورات موجود و تحریف شده، پاره ای از تورات و انجیل و اقعی وجود دارد و همه اش تحریف شده نیست و به همین دلیل از نظر قرآن کریم تورات و انجیل های چهارگانه مسیحیت فی الجمله و نه صد در صد مورد قبول است[۱۰] به این معنا که برخی از مطالب آن ها از انجیل و تورات واقعی نقل شده، ولی در عین حال ایمان به این کتاب ها از شرایط ایمان به اسلام نیست.
نتیجه گیری
از مطالب فوق این نتیجه به دست می آید که در دین اسلام اعتقاد به تمام پیامبران الهی و کتاب های آسمانی، از شروط ایمان به دین اسلام محسوب می گردد. هرچند در قرآن و روایات اسلامی اسامی همه انبیای الهی ذکر نشده است. بنابراین به طور کلی اعتقاد به همه پیامبران الهی بر این مبنا که آنان از سوی خداوند برای هدایت مردم مبعوث شده اند، لازم است. همچنین ایمان به رسالت پیامبرانی که اسامی آنان در قرآن و روایات و نیز کتاب های آنان از قبیل صحف ابراهیم، زبور داود، تورات موسی و انجیل عیسی (علیهم السلام) آمده است، از ارکان ایمان به دین اسلام به شمار می آید.
نویسنده: حمیدالله رفیعی
پی نوشت ها
[۱] . غافر، ۷۸.
[۲] . نحل، ۳۶.
[۳] . رعد، ۷.
[۴] . اعتقادات، ص۱۱۳.
[۵] . بقره ، ۲۸۵.
[۶] . آل عمران، ۳و۴.
[۷] . بقره، ۱۳۶.
[۸] . مائده،۴۴.
[۹] . سوره مائده آیه ۴۶.
[۱۰] . ترجمه تفسیر المیزان، ج۳، ص: ۱۰.
منابع
۱. قرآن کریم.
۲. صدوق، محمد بن علی، اعتقادات، تهران، انتشارات علمیۀ اسلامی، بی‌تا.
۳. طباطبایی، محمد حسین، ترجمه تفسیر المیزان(مترجم: موسوی همدانی)، دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه قم، چ۵، ۱۳۷۴ش.
