ولادت
علامه محمدتقى جعفرى در ۱۳۰۴ش.، در تبریز دیده به جهان گشود. مادرش با سواد بود و قرآن را به خوبى می‌خواند. او قرائت قرآن را به محمد تقى تعلیم داد. محمد تقى چنان خوب قرائت قرآن را فرا گرفته بود که وقتى در ۶ سالگی، در سال ۱۳۱۰ هـ. ش براى اولین بار وارد مدرسه “اعتماد” تبریز شد، مدیر مدرسه آقاى جواد اقتصاد خواه، بعد از شنیدن قرائت قرآن او لبخندى زد و گفت: بارک الله! خیلی خوب خواندی! نیازى به درس‌هاى کلاس اول و دوم نداری؛ از فردا وارد کلاس سوم شو!
حافظه قوى محمد تقی همگان را به شگفتى وا می‌داشت، به طورى که متن کلیله و دمنه را از حفظ می‌خواند و معناى عبارات مشکل را شرح می‌داد. معلمان مدرسه اعتماد، همواره او را تشویق می‌کردند.
تحصیلات
تحصیلات ابتدایی را در دبستان اعتماد آغاز کرد، اما در کلاس پنجم به دلیل فقر مالی ناگزیر مدرسه را رها کرده و براى امرار معاش به کار مشغول شد. پس از مدتى نیمى از روز را به کار پرداخت و نیمى دیگر را به تحصیل در مدرسه طالبیه مشغول شد. او سپس براى ادامه تحصیل عازم تهران شد و از درس آیت‌الله شیخ محمدرضا تنکابنى و همچنین میرزا مهدى آشتیانى که در مدرسه مروى تشکیل می‌شد، بهره برد.
علامه جعفرى پس از تحصیل در تهران عازم قم شد و بعد از یکسال و نیم اقامت در این شهر در ۱۳۲۷ ش. رهسپار نجف گردید. او در این شهر وارد مدرسه صدر شد و درس خارج را شروع کرد. علامه جعفرى از محضر آیات عظام شیخ محمدکاظم شیرازی، سید ابوالقاسم خوئی، سید محمود شاهرودی، سید محسن طباطبائى حکیم، سیدعبدالهادى شیرازی، سیدهادى میلانى و سیدجمال گلپایگانی بهره‌هاى فراوان برد. او دروس فلسفى و عرفانى را نزد شیخ صدراى قفقازى و شیخ مرتضى طالقانى فراگرفت و همزمان به مطالعه کتب علوم انسانى پرداخت و با اندیشه‌ها و معارف شرق و غرب آشنا شد.
پس از طى مراحل فوق به تدریس درس خارج و فقه و اصول به ویژه کتاب هاى مکاسب و کفایه پرداخت و قسمتهایى از تقریرات درسى آیت‌الله خوئى و آیت‌الله سید عبدالهادى شیرازى را به رشته تحریر در‌آورد. او پس از ۱۰ سال اقامت در نجف در ۱۳۳۷ عازم ایران شد و به خدمت آیت‌الله بروجردى رسید. آیت‌الله بروجردى از وى خواست در قم بماند و به تدریس ادامه دهد اما آب شور قم به مزاج علامه سازگار نبود و وی ناچار شد قم را به سوى مشهد ترک کند. او یکسال در مشهد ماند و سپس رهسپار تهران شد و در مدرسه مروى به تدریس پرداخت. وى درخواست آیات عظام شیخ محمدتقى آملى و سیداحمد خوانسارى را برای عهده دارى مسئولیت امام جماعت مسجد نپذیرفت و به کار تدریس و تحقیق و تألیف پرداخت.
بعدها با استادانى چون شهید مرتضى مطهری، بدیع‌الزمان فروزانفر و دکتر محمدابراهیم آیتی آشنا شد و مورد توجه و عنایت آنان قرار گرفت.
از ویژگی‌‌های علامه، تلاش مداوم ایشان براى اتصال حوزه و دانشگاه و علوم قدیم و جدید بود. او به دلیل آشنائى با زبان حوزویان و دانشگاهیان آثارى به یادگار گذاشت که مورد توجه هر دو قشر قرار گرفت.
علامه جعفرى با اشراف به فقه، فلسفه، هنر و زیبائى شناسى در اسلام و نیم‌قرن فعالیت علمى و پژوهشی، بیش از ۱۰۰ جلد کتاب و رساله تحریر نمود. همچنین ۲۷ جلد کتاب در زمینه شرح و تفسیر نهج‌البلاغه و ۱۵ جلد کتاب در زمینه تفسیر مثنوى معنوى مولوى نگاشت. نقد و تحلیل مثنوى و شرح و تفسیر نهج‌البلاغه نیز از دیگر آثار ارزشمند وى می‌باشد. ایشان بیش از ۷۰ جلسه بحث و گفتگو با شخصیتهاى بین‌المللى از جمله برتراندراسل، روژه‌گارودی، پروفسور عبدالسلام و پروفسور روزنتال داشته است. وى به دلیل علاقه به هنر و ادبیات، بیش از صد هزار شعر و قصیده و نظم فارسى و عربى و همچنین بخشهائى از ادبیات غرب را حفظ بود و آثار هنرى ایشان همچنان یکى از منابع اصیل هنر از دیدگاه فلسفه و حکمت اسلامى است.
اساتید
آیت الله حاج شیخ محمد رضا تنکابنى (ره)
آیت الله میرزا مهدى آشتیانى (ره)
آیت الله سید محمد حجت (ره)
آیت الله شیخ مهدی مازندرانى (ره)
آیت الله شیخ محمد تقى زرگر (ره)
آیت الله شیخ کاظم شیرازى (ره)
آیت الله سید عبدالهادى شیرازى (ره)
آیت الله سید ابوالقاسم خویى (ره)
آیت الله شیخ مرتضى طالقانى (ره)
آیت الله میرزا حسن یزدى (ره)
آیت الله سید محمود شاهرودى (ره)
آیت الله سید جمال گلپایگانى (ره)
آیت الله سید محمد هادى میلانى (ره)
آیت الله شهیدی (صاحب حاشیه بر مکاسب) (ره)
آیت الله سید محسن حکیم (ره)
شاگردان
دکتر عبدالرحیم گواهی
دکتر عبدالله نصری
حجت الاسلام دکتر محمد مهدی گرجیان
تالیفات
۱- امربین‌الامرین فی الجبر و التفویض
۲- الرضاع
۳- تعاون الدین و العلم
۴- ارتباط انسان و جهان
۵- وجدان
۶- توضیح و بررسی مصاحبه برتر اندراسل
۷- جبر و اختیار
۸- آفرینش انسان
۹- علم در خدمت انسان
۱۰- طبیعت و ماوراء طبیعت
۱۱- اخلاق و مذهب
۱۲- رابطه علم و حقیقت
۱۳- نیایش حسین(ع) در عرفات
۱۴- منابع فقه
۱۵- انسان در افق قرآن
۱۶- نقد و بررسی برگزیده افکار راسل
۱۷- ایده آل زندگی و زندگی ایده‌آل
۱۸- نگاهی به امام علی(ع)
۱۹- تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی
۲۰- مجموعه مقالات
۲۱- حرکت و تحول از دیدگاه قرآن
۲۲- مولوی و جهان بینى ها
۲۳- ترجمه و تفسیر نهج‌البلاغه در ۲۷ مجلد
۲۴- فلسفه و هدف زندگی
۲۵- طرحهایی در انقلاب فرهنگی
۲۶- علم از دیدگاه اسلام
۲۷- شناخت از دیدگاه علمی و از دیدگاه قرآن
۲۸- حیات معقول
۲۹- شناخت انسان درتصعید حیات تکاملی
۳۰- از دریا به دریا (کشف الابیات مثنوی)، در ۴ مجلد
۳۱- فلسفه زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام
۳۲- تحلیل شخصیت خیام
۳۳- علم و دین در حیات معقول
۳۴- کیفر سرقت در اسلام
۳۵- حکمت اصول سیاسی در اسلام
۳۶- حکمت، عرفان و اخلاق در شعر نظامی
۳۷- اعلامیه جهانی حقوق بشر از دیدگاه اسلام و غرب
۳۸- بقاء در قرن بیست و یکم (نقد و بررسی بیانیه وانکوور)
۳۹- سرگذشت اندیشه‌ها
۴۰- تحقیقی در فلسفه‌ی علم
۴۱- تکاپوی اندیشه‌ها (مجموعه مصاحبه‌های استاد) در ۲ مجلد
۴۲- عرفان اسلامی
۴۳- فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو
۴۴-بررسی و نقد نظریات هیوم در چهار مسئله‌ی فلسفی
۴۵- فلسفه‌ی دین
۴۶- عوامل جذابیت سخنان مولوی
۴۷- پیام خرد (مجموعه مقالات و سخنرانیهای بین‌المللی)
۴۸- جامعه‌شناسی ادیان، ژان پل ویلم، ترجمه‌ی دکتر عبدالرحیم گواهی با نقد و بررسی استاد محمد تقی جعفری، تهران، ۱۳۷۷ ه. ش.
۴۹- موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی
۵۰-انسان و آفرینش
۵۱- کتاب تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی
وفات
استاد علامه محمدتقى جعفری فیلسوف و اندیشمند بزرگ دنیاى اسلام، روز دوشنبه ۲۵ آبان ۱۳۷۷ در سن۷۳ سالگی، در اثر سکته مغزى در یکى از بیمارستانهای لندن به دیار باقى شتافت. پیکر این عالم فرزانه در جوار حرم مطهر امام رضا (ع) به خاک سپرده شد.
Comments are closed.