اشاره:
سید محمد بن امیر ابو القاسم بن امیر شریف فشارکى در سال ۱۲۵۳ه.ق. در روستاى فشارک از نواحى اصفهان چشم به جهان گشود. در ۶ سالگى از نعمت داشتن پدر محروم شده و در سن یازده سالگى تحت کفالت برادر بزرگوار و دانشمندش سید ابراهیم معروف به کبیر همراه با مادرش به عراق رفته و در حائر شریف حسینى، کربلاى معلى سکنى گزید. در آنجا از سید على بن محمد على بن ابى المعالى حسنى طباطبایى، صاحب ریاض (متوفاى ۱۲۳۱ ه.ق.) و از شیخ محمد حسین اردکانى معروف به فاضل اردکانى (متوفاى ۱۳۰۲ یا ۱۳۰۵ ه.ق.) در فقه و اصول کسب علم نمود. وى در سال ۱۲۸۶ ه.ق. به نجف اشرف هجرت نموده و پس از استفاده از محضر میرزاى شیرازى بزرگ (متوفاى ۱۳۱۲ ه.ق.) در سال ۱۲۹۱ ه.ق. همراه ایشان به سامرا رفته و در آنجا اقامت گزید. او از خواص اصحاب سید محمد حسن شیرازى و از مشاورین مورد اعتماد ایشان بوده است.
خاندان
خاندان وى از بزرگان و مفاخر زمان خود بوده اند. جد اعلاى او امیر شریف از بزرگان طباطبایى در زواره از نواحى نزدیک اصفهان بوده است و از آنجا به فشارک مهاجرت
نموده و در آنجا پدر بزرگوارش امیر ابو القاسم متولد شده و سپس سید محمد در آن شهر بدنیا آمد.
تدریس
پس از ورود به سامرا بزودى توانایى علمى و طینت پاک و نبوغ او بر همگان مسلم شد تاجایى که به سبب کثرت اشتغالات میرزاى شیرازى بزرگ و یگانگى او در مرجعیت، امر تدریس و تربیت فضلا به وى سپرده شد. بتدریج با تدریس او و آشنایى فضلا با وجود نازنین این عالم ربانى، اهل علم بر گرد فضایل و معارف او پروانه وار به طواف پرداختند. پس از ارتحال میرزاى شیرازى بزرگ در سال ۱۳۱۲ ه.ق. به نجف اشرف بازگشته و ابتدا در خانه اش مشغول به تدریس گردید و پس از مدتى در قبه مدفن استادش میرزاى بزرگ و سپس در جامع هندى به تدریس ادامه داد. او داراى مجلس درس خصوصى نیز بوده که خواص اصحاب او در آن شرکت داشته اند که شیخ محمد
رضا اصفهانى قدس سره (متوفاى ۱۳۶۲ ه.ق.) نیز از جمله آنان بوده است.(وقایه الأذهان صفحه ۱۴۴) اشتغال به تدریس وى بیش از تألیف و تصنیف بوده و آثار علمى کمى از او به جاى مانده است.
فضایل اخلاقى
پس از ارتحال میرزاى شیرازى بزرگ اگر چه مى توانست مرجعیت خود را عنوان نماید و بزرگان از علما نیز او را براى این مقام و منصب انتخاب نموده بودند اما از این کار
پرهیز نمود و خود را وقف علم و عبادت کرده و از ریاست دورى مى کرد. پس از پیشنهاد مرجعیت به وى، در جواب چنین گفت:إن الریاسه تحتاج إلى أمور غیر العلم و أنا رجل وسواسی لا یسوغ لی غیر التدریس (ص ۳۹ ج ۱۰ أعیان الشیعه) و سپس مردم را به میرزا محمد تقى شیرازى (متوفاى ۱۳۳۸ ه.ق.)ارجاع داد.
او مسلک و روش اجدادش را در ساده زیستى انتخاب نموده بود. در خانه بر خلاف متعارف علماى آن زمان خدمت کارى نداشت و حوائج زندگى را خود از بازار مى خرید. در همان حال خرید، بعضى از طلاب اشکالات درسی شان را از او سؤال مى کردند حتى بعضى از طلاب جوان از کتاب هاى علمى ابتدایى از او سؤال مى کردند و ایشان با حلم و بردبارى به آنان جواب مى داد.
در عین مناعت طبع و زهد از دنیا، خوش خلقى و تواضع و عطوفت او بر طلاب علوم اسلامى زبان زد عام و خاص بوده بر اساس درجات علمى آنها با آنان مراوده داشته است. او در عین حال بسیار محتاط بوده، در طهارت و نجاست وسواس داشته است و معتقد به نجاست بیشتر چیزها بوده و اسم خداوند را بر روى کاغذ نمى نوشته است.
فرزندان
از وى چهار پسر به نام هاى سید محمد باقر (داماد میرزا محمد تقى شیرازى دوم)که جوان مرگ شد و سید عباس و سید على اکبر و سید ابو طالب به یادگار ماند.(ص ۱۴۴ وقایه الأذهان)
اساتید
۱ . میرزا محمد حسن شیرازى، میرزاى شیرازى مشهور (متوفاى ۱۳۱۲ ه.ق.)
۲ . شیخ محمد حسین بن محمد اسماعیل اردکانى معروف به فاضل اردکانى (متوفاى ۱۳۰۲ یا ۱۳۰۵ ه.ق.)
۳ . سید على بن محمد على بن ابى المعالى حسنى طباطبایى، صاحب الریاض (متوفاى ۱۲۳۱ ه.ق.)
تألیفات
۱ . أصاله البرائه (تقریر درس میرزاى شیرازى بزرگ)
۲ . الأغسال
۳ . الفروع المحمدیّه در فقه (مجموعه کتابهاى دماء ثلاثه، الزکاه، الخلل، الخیارات، الاجاره، و الفتوى مع اختلاف السطوح فی الماء)
۴ . الخلل، تقریرات درس میرزاى شیرازى بزرگ
۵ . الخیارات
۶ . الدماء الثلاثه
۷ . شرح اوائل رساله برائت شیخ انصارى قدس سره
گفتار بزرگان
شیخ محمد رضا اصفهانى در وقایه الأذهان:أما وصف محاسن خلاله و محامد أقواله و أحواله و أفعاله و ما منحه من العلم و التقوى و حسن البیان و طلاقه اللسان فإنه یدع سحبان وائل و هو أعیى من باقل. و هذا أمر أعترف بعجزی عنه فلیعذرنی الناظر، و ما أساء من اعتذر و لو لا خوف تسرع القراء إلى الإنکار لذکرت بعضها و لکن صدور الأحرار قبور الأسرار. (ص ۱۴۶ وقایه الأذهان چاپ جدید)
در أمل الآمل:کان شریکنا فی الدرس عشرین سنه عند سیدنا الأستاذ المیرزا الشیرازى فی سامراء، کان أفضل تلامذه السید، عالم محقق مدقق نابغ متبحر ذو غور و فکر یغوص فی المطالب الغامضه و یصل إلى حقائقها و خفی دقائقها.(ص ۳۹ ج ۱۰ به نقل از أعیان الشیعه)
شاگردان
مرحوم فشارکى داراى شاگردان زیادى بوده که بعضى از آنان مرجع عام زمان خود بوده اند که به بعضى اشاره مى شود:
۱ . حاج شیخ عبد الکریم حائرى (متوفاى ۱۳۵۵ ه.ق.)
۲ . میرزا محمد حسین نائینى (متوفاى ۱۳۵۵ه.ق)
۳ . شیخ ضیاء الدین عراقى (متوفاى ۱۳۶۱ه.ق.(
۴ . شیخ محمد رضا اصفهانى (متوفاى ۱۳۶۲ه.ق.) صاحب وقایه الأذهان
۵ . شیخ اسد اللّه بن على اکبر زنجانى
۶ . شیخ حسین بروجردى (متوفاى ۱۳۵۴ ه.ق)
۷ . سید عبد الله صادقى (متوفاى ۱۳۸۲ ه.ق.)
۸ . شیخ مهدى بن میرزا على اکبر قمى (متوفاى ۱۳۵۸ ه.ق.)
وفات
سید محمد فشارکى که تا آخر عمر هم چون پدرى مهربان براى طلاب و فضلاى حوزه هاى علمیّه بود در ماه ذى العقده سال ۱۳۱۶ ه.ق. دعوت حق را لبیک گفت و چشم از این جهان فرو بست.بدن مطهر او در یکى از حجره هاى صحن شریف حرم مطهر حضرت رضا (ع)در سمت چپ ورود از بازار بزرگ مشهد مقدس به خاک سپرده شد و ماتم هجران او قلبه اى زیادى را محزون و چشم هاى بسیارى را گریان نمود.
