سالم فرزند عمرو بن عبدالله بن ثابت بن نعمان بن امیه بن امروالقیس[۱] بن ثعلبه، غلام بنی مدینه کلبی است که در روز عاشورا به شهادت رسید؛ نقل شده که سالم مولی بنی مدینه کلبی از شیعیان کوفه و بسیار شجاع بوده[۲] و در سوارکاری مهارت فوق العاده ای داشته است.[۳]
سالم مولی بنی مدینه کلبی در کربلا
سالم مولی بنی مدینه کلبی هنگام ورود حضرت مسلم بن عقیل (علیهما السلام)[۴] به شهر کوفه با ایشان بیعت و همکاری نمود، ولی بعد از بی وفایی مردم کوفه و پراکنده شدن آن ها از کنار حضرت مسلم بن عقیل و تنها ماندن ایشان، سالم مولی بنی مدینه کلبی و چند نفر دیگر از شیعیان کوفه توسط کثیر بن شهاب[۵] دستگیر شدند.
در این تحولات سالم مولی بنی مدینه کلبی از چنگال دشمن فرار می کند و در میان قوم خویش پنهان می گردد تا از شر مامورین ابن زیاد در امام باشد، زمانی که از رسیدن امام حسین (علیه السلام) به کربلا مطلع می شود، با مشکلات و سختی های فراوان خود را به کربلا می رساند.[۶]
سالم مولی بنی مدینه کلبی از شهدای نخستین کربلا
برخی مورخین مانند ابن شهر آشوب[۷] گزارش نموده اند که جناب سالم مولی بنی مدینه کلبی از شهیدان حمله نخست بوده اند.[۸]
سالم مولی بنی مدینه کلبی در زیارتنامه ناحیه مقدسه
در زیارت ناحیه مقدسه[۹] از او چنین یاد شده است: «السلام علی سالم مولی ابن المدینه الکلبی».[۱۰]
پی نوشت ها
[۱]. « اِمْرَؤالْقَیْس، مشهورترین شاعر سراسر ادبیات عرب، وی چنان قدرتمند است و شعرش چنان در دل عرب ها جای گرفته است که به رغم همه کج روی هایش، پارسایان مسلمان هم، چندان به ستیز با او برنخاسته و شعرش را تحریم نکرده‌اند؛ اما در اخبار زندگى او مطلقا هیچ موضوعى یافت نمى‌شود که بتوان بر آن اعتماد کرد؛ در اشعارش نیز هیچ بیتى نیست که بتوان قاطعانه بر صحت آن، به همان شکل نقل شده، اطمینان یافت.» مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج ۱۰ ، ص ۳۹۳۹.
[۲] . سماوی، محمد بن طاهر، ابصار العین، ج۱، ص۱۸۲؛ مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳۰، ص۸۹.
[۳] . جمعی از نویسندگان، ذخیره الدارین، ج۱، ص۴۳۱.
[۴] . «مُسْلِم بن عَقیل بن ابی طالب (شهادت: سال ۶۰ قمری)، سفیر امام حسین (علیه السلام) در کوفه و از آل ابی طالب بود. مسلم در برخی فتوحات مسلمانان و نیز در جنگ صفین حضور داشت. وی در گزارشی به امام حسین (علیه السلام) از آمادگی کوفیان برای حضور امام در کوفه خبر داد.»
[۵] . «کثیر بن شهاب، از عمال و سرسپردگان معاویه، یزید، زیاد بن ابیه و عبیدالله بن زیاد بود. او همراه نیروهای عبیدالله بن زیاد به رهبری عمر بن سعد به کربلا آمد و در جنگ با امام حسین (علیه السلام) شرکت کرد. کثیر بن شهاب پس از شکست قیام مسلم بن عقیل، در قتل چند تن از همراهان مسلم نیز دست داشت: عبدالاعلی بن یزید کلبی عُلَیمی کوفی در هنگامی که مسلم قیام خود را اعلام کرد، لباس رزم پوشید و سلاح خود را حمل نمود و از خانه بیرون آمد تا در محله بنی فتیان به مسلم بپیوندد. کثیر بن شهاب که از قبیله مذحج بود، او را دستگیر کرد و نزد عبیدالله بن زیاد آورد. عبیدالله او را به زندان افکند و پس از شهادت مسلم و هانی دستور داد تا او را به ”جبانه السبیع “ برده و گردنش را بزنند.» تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمدبن جریر، ج۵، ص۳۷۰.
[۶] . مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال، ج۳۰، ص۸۹؛ سماوی، محمد بن طاهر، ابصار العین، ج۱، ص۱۸۲.
[۷] . « محمد بن علی بن شهر آشوب سروی مازندرانی (۴۸۸ق – ۵۸۸ق) معروف به ابن شهر آشوب، فقیه، مفسر و محدث شیعه در قرن ششم هجری قمری و نویسنده کتاب هایی همچون مناقب آل ابی طالب و معالم العلما. ابن شهر آشوب در سال ۴۸۸ق و بنا بر قولی در سال ۴۸۹ق به دنیا آمد. عده‌ای وی را اصالتا ساروی دانسته و گفته‌اند ولادت وی در مازندران بوده است؛ اما برخی قائل به ولادت وی در بغداد شده‌اند.» دائره المعارف، تشیع، ج۱، ص۳۳۷.
[۸] . امین، محسن، اعیان الشیعه، ج۱، ص۶۰۶.
[۹] . «زیارت ناحیه مقدسه از زیارتنامه های امام حسین (علیه السلام) که در روز عاشورا و غیر آن خوانده می‌شود. دو زیارت به این نام وجود دارد که یکی زیارت ناحیه مشهور است و دیگری زیارت الشهدا نام دارد و در آن نام یاران امام و قاتلان آنها آمده است.
[۱۰] . جمعی از نویسندگان، ذخیره الدارین، ج۱، ص۴۳۱؛ محلاتی، ذبیح الله، فرسان الهیجا، ج۱، ص۱۵۴؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۴۵، ص۷۲؛ مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج۱۰۱، ص۲۷۳.
منابع
- امین عاملی، سید محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دار التعارف، ۱۴۲۱ق.
- تاریخ طبری، تاریخ الامم و الملوک، طبری، محمدبن جریر، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: ۱۳۸۲ – ۱۳۸۷ قمری / ۱۹۶۲ – ۱۹۶۷ میلادی.
- سماوی، محمد، ابصار العین، قم، دانشگاه شهید محلاتی، ۱۴۲۹ق.
- عبدالله مامقانی، تنقیح المقال فی علم الرجال، چاپ سنگی نجف ۱۳۴۹ـ۱۳۵۲.
- علامه مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، موسسه الوفا، ۱۴۰۳ق.
- محلاتی، ذبیح‌الله، فرسان الهیجا فی تراجم اصحاب سیدالشهدا (علیه السلام)، تحقیق و تعریب: محمد شعاع فاخر، قم، المکتبه الحیدریه، ۱۳۸۶ش/۱۴۲۸ق.
